Emotional Intelligence and Reflexivity vs. Passivity in the Perspective of Transactional Analysis: A Research Report

• Anna Pierzchała

  Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie

  https://orcid.org/0000-0001-9529-5398

Inteligencja emocjonalna i refleksyjność a pasywność w ujęciu analizy transakcyjnej. Raport z badań

Artykuł stanowi raport z badań poszukujących związków pomiędzy inteligencją emocjonalną w rozumieniu P. Salovey’a i J.D. Mayera i refleksyjnością rozumianą jako styl poznawczy a pasywnością zgodną z założeniami analizy transakcyjnej. Wyniki wskazują, że inteligencja emocjonalna w obszarze rozumienia, akceptacji i kontroli emocjonalnej sprzyja redukowaniu zachowań pasywnych we wszystkich ich przejawach. Empatia z kolei może intensyfikować działania pasywne w obszarze niezdolności rozumianej jako uniezdalnianie siebie do działania poprzez objawy psychosomatyczne. Z kolei w przypadku refleksyjności ujawniono ujemną korelację z pasywnością w zakresie rozwagi oraz dodatnią w przypadku niepewności siebie. Badania przeprowadzono techniką ankietową CAWI na grupie 423 osób dorosłych. Wnioski wskazują na możliwości wykorzystywania założeń analizy transakcyjnej do budowania zasobów opartych o inteligencję emocjonalną i pewność siebie. Te z kolei mają szansę zredukować obszar działania pasywnego, sprzyjając efektywności w obliczu sytuacji problemowej.

1. Anna Pierzchała - Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie

   Dr Anna Pierzchała. Jej rozprawa doktorska (2012) dotyczyła zjawiska pasywności szkolnej w perspektywie analizy transakcyjnej. Członkini Zespołu Badawczego Edukacyjnej Analizy Transakcyjnej na Uniwersytecie Jana Długosza w Częstochowie, absolwentka szeregu szkoleń z zakresu analizy transakcyjnej. Koncepcję AT wykorzystuje także w praktyce edukacyjnej - jest autorką programu rozwijającego kompetencje społeczne dzieci Uniwersytet Małego Profesora. Program jest realizowany w szkole podstawowej i przedszkolu w Sosnowcu (Polska) od 2018 roku.

   Dodatkowo jest terapeutką pedagogiczną w zakresie pracy z dzieckiem z dysleksją, ADHD i zaburzeniami zachowania. Posiada certyfikat tutorski. Od kilkunastu lat prowadzi warsztaty z zakresu rozwoju umiejętności społecznych, w tym warsztaty integracyjne, warsztaty efektywnej komunikacji, warsztaty umiejętności społeczno-wychowawczych, warsztaty technik pracy grupowej, a także szereg zajęć z zakresu terapii pedagogicznej.

   Jest autorką dwóch książek (jedna we współautorstwie) i ponad 50 artykułów naukowych. Większość z nich dotyczy koncepcji analizy transakcyjnej.

Barrow, G. (2015). Transactional analysis in the classroom, staffroom and beyond. Pastoral Care in Education, 33(3), 169 – 179. https://doi.org/10.1080/02643944.2015.1070895

Belanger, E. & Laube, J. (1979). Discounting The Disabled. Transactional Analysis Journal, 9(1), 47-50. https://doi.org/10.1177/036215377900900111

Cook, R. (2022). Connection, hungers, and time structuring: A relational, inclusive, and transpersonal development of autonomy. Transactional Analysis Journal, 52(4), 279-294. https://doi.org/10.1080/03621537.2022.2115641

Downey, L. A., Johnston, P. J., Hansen, et al. (2008).The relationship between emotional intelligence and depression in a clinical sample. European Journal of Psychiatry, 22(2), 93-98. https://doi.org/10.4321/S0213-61632008000200005

Goleman, D. (1997). Inteligencja emocjonalna. Poznań: Media Rodzina.

Heath, J. (2022). The impact of a model of nonmaterial consciousness on the concept of mind in action. Transactional Analysis Journal, 52(4), 295-310. https://doi.org/10.1080/03621537.2022.2115647

Jaworowska, A. & Matczak, A. (2005). Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej: Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Kagan, J. (1965). Individual differences in the resolution of response uncertainty. Journal of Personality and Social Psychology, 2, 154-160. https://doi.org/10.1037/h0022199

Kagan, J. (1966). Reflection-impulsivity: The generality and dynamics of conceptual tempo. Journal of Abnormal Psychology, 71, 17-24. https://doi.org/10.1037/h0022886

King, P. &Temple, S. (2018). Transactional Analysis and the Ludic Third (TALT): A Model of Functionally Fluent Reflective Play Practice. Transactional Analysis Journal, 48(3), 258 – 271. https://doi.org/10.1080/03621537.2018.1471292

Knopp, K. (2020). Inteligencja emocjonalna dzieci i młodzieży a ich funkcjonowanie w relacjach z rówieśnikami. Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, 44(4), 149-163. https://doi.org/10.34766/fetr.v44i4.442

Laborde, S., Lautenbach, F., Allen, M.S., et al. (2014). The role of trait emotional intelligence in emotion regulation and performance under pressure.

Personality and Individual Differences, 57, 43-47. https://doi.org/10.1016/j.paid.2013.09.013

Macefield, R. & Mellor, K. (2006). Awareness and Discounting: New Tools for Task/Option-Oriented Settings. Transactional Analysis Journal, 36(1), 44-58. https://doi.org/10.1177/036215370603600107

Matczak, A. & Jaworowska, A. (2020). Kwestionariusz Refleksyjności: Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Matczak, A. (2001). Style poznawcze. [In]: J. Strelau (ed.), Psychologia. Podręcznik akademicki, Tom 2. (pp. 761–782). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne

Matkowski, M. (1993). Nierozpoznania. [In]: J. Santorski (ed.), ABC pomocy psychologicznej, (pp. 62-63). Warszawa: Wydawnictwo J. Santorski & Co

Mayer, J. D. & Salovey, P. (1997). What is emotional intelligence? [In]: P. Salovey, D. J. Sluyter (eds.), Emotional development and emotional intelligence. Educational implications (pp. 3-31). New York: Basic Books.

McKinley, S. K., Petrusa, E. R., Fiedeldey-Van Dijk, et al. (2014). Are there gender differences in the emotional intelligence of resident physicians? Journal of Surgical Education, 71(6), 33-40. https://doi.org/10.1016/j.jsurg.2014.05.003

Mellor, K.& Schiff, E. (1975). Discounting, Transactional Analysis Journal, 5(3), 295-302. https://doi.org/10.1177/036215377500500321

Nęcka, E. (2003). Inteligencja: Geneza, struktura, funkcje. Gdańsk: GWP.

Noma, K. (2006). How TA is applied in clinical psychiatry. International Congress Series, 1287, 168-172. https://doi.org/10.1016/j.ics.2005.11.121

Obeid, S., Haddad, C., Fares, K. et al.(2021). Correlates of emotional intelligence among Lebanese adults: the role of depression, anxiety, suicidal ideation, alcohol use disorder, alexithymia and work fatigue. BMC Psycholgy, 9(18). https://doi.org/10.1186/s40359-021-00525-6

Perkowska-Klejman, A. (2019). Poszukiwanie refleksyjności w edukacji: Studium teoretyczno-empiryczne. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.

Pierzchała A. (2018). Uniwersytet Małego Profesora, czyli analiza transakcyjna w przedszkolu i szkole podstawowej. Edukacyjna Analiza Transakcyjna, 7, 277-278. http://dx.doi.org/10.16926/eat.2018.07.17

Pierzchała, A. (2011). Źródła, rodzaje i konsekwencje dyskontowania w obliczu sytuacji problemowej w szkolnym funkcjonowaniu ucznia. [In]: J. Jagieła (ed.), Analiza transakcyjna w edukacji, (pp. 79-97). Częstochowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie.

Pierzchała, A. (2013). Pasywność w szkole. Diagnoza zjawiska z punktu widzenia analizy transakcyjnej. Częstochowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie.

Pierzchała, A. (2019). Rozwijanie kompetencji społecznych dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym w oparciu o założenia analizy transakcyjnej. Charakterystyka programu Uniwersytet Małego Profesora. Edukacyjna Analiza Transakcyjna, 8, 15-29. https://doi.org/10.16926/eat.2019.08.01

Pracka, J. (2021). Temperament i płeć a inteligencja emocjonalna. Warszawa: Liberi Libri

Przybylska, I. (2006). Inteligencja emocjonalna jako kluczowa kompetencja współczesnego nauczyciela. Chowanna, 1, 85-95.

Rawson D. (2006). Cathexis: Brief Therapy in a Residential Setting. [In]: K. Tudor (ed.), Transactional Analysis Approaches to Brief Therapy (pp. 99-113).London: SAGE Publications Ltd.

Rogoll, R. (1989). Aby być sobą. Wprowadzenie do analizy transakcyjnej. Warszawa: PWN.

Salovey, P., Mayer, J.D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9, 185-211. https://doi.org/10.2190/dugg-p24e-52wk-6cdg

Schiff, A. W. & Schiff, J. L. (1971). Passivity.Transactional Analysis Journal, 1(1), 71-78. https://doi.org/10.1177/036215377100100114

Schiff, J. L., et al. (1975). Cathexis reader. New York: Harper & Row, Publisher, Inc.

Sękowski, A. E.& Sitko, E. M. (2018). Inteligencja emocjonalna i motywacja osiągnięć u kobiet na stanowiskach kierowniczych. Polskie Forum Psychologiczne, 23(1), 122-138. https://doi.org/10.14656/PFP20180108

Śmieja, M., Orzechowski, J. (eds.). (2008). Inteligencja emocjonalna. Fakty, mity, kontrowersje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

Stewart, V. & Joines, I. (2009). TA Today: A New Introduction to Transactional Analysis. England and Chapel Hill, North Carolina, USA: Lifespace Publishing, Nottingham.

Temple, S. (1999). Functional Fluency for Educational Transactional Analysts. Transactional Analysis Journal, 29(3), 164-174. https://doi.org/10.1177/036215379902900302

Temple, S. (2004). Update On The Functional Fluency Model in Education. Transactional Analysis Journal, 34(3), 197-204. https://doi.org/10.1177/036215370403400302

Wyszogrodzka, M. & Woźniak-Prus M. (2020). Inteligencja emocjonalna i wsparcie społeczne a prężność u nastolatków w okresie wczesnej adolescencji. Polskie Forum Psychologiczne, 25(4), 431–449. https://doi.org/10.14656/PFP20200404

Żmuda, A., Sękowski, A., & Szymczak, I. (2021). Potrzeba poznania a inteligencja emocjonalna u osób z wysokimi osiągnięciami edukacyjnymi. Przegląd Psychologiczny, 64(3), 67–80. https://doi.org/10.31648/pp.7331

Żuchowicz, P., Skiba, A., Gałecki, P. & Talarowska, M. (2018). Inteligencja emocjonalna w zaburzeniach depresyjnych nawracających. Polski Merkuriusz Lekarski, 45(267), 131-133.

• PDF (Angielski)

Prawa autorskie (c) 2024 Anna Pierzchała

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.