„Tutoring szkolny – program pedagogiki dialogu” jako profilaktyczny program rekomendowany. Założenia i zastosowanie w świetle edukacyjnej analizy transakcyjnej

• Adrianna Sarnat-Ciastko

  Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. J. Długosza w Częstochowie

  https://orcid.org/0000-0003-0505-2128

W połowie 2020 roku w polskim systemie rekomendacji programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego pojawiła się nowa propozycja „Tutoring szkolny – program pedagogiki dialogu”. Program ten został pozytywnie oceniony przez niezależnych recenzentów i uzyskał drugi z trzech poziomów rekomendacji – dobrą praktykę. Tym sposobem poszerzyła się oferta wsparcia placówek oświatowych w realizowanych przez nie działaniach profilaktyczno-wychowawczych. Celem niniejszego artykułu będzie przybliżenie założeń „Tutoringu szkolnego – programu pedagogiki dialogu”, z uwzględnieniem tła związanego z obecnością i znaczeniem samego systemu rekomendacji działań profilaktycznych. Artykuł zawierać będzie także opis, istotnej dla przeprowadzonej procedury weryfikującej jakość omawianego programu, ewaluacji, która w swoich założeniach opierała się m.in. na koncepcji edukacyjnej analizy transakcyjnej.

1. Adrianna Sarnat-Ciastko - Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. J. Długosza w Częstochowie

   Pedagog społeczny i politolog. Adiunkt pracujący w Katedrze Badań nad Edukacją Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie. Członek Zespołu Badawczego Edukacyjnej Analizy Transakcyjnej. Tutor. Autorka wielu artykułów naukowych, szczególnie z zakresu relacji nauczyciela i ucznia oraz szkół autorskich. Badacz zjawiska efektywności tutoringu szkolnego w polskim systemie oświaty.

Bochenek, M., Lange, R. (2019). Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów. Warszawa: NASK Państwowy Instytut Badawczy.

Budzyński, M. (2009). Tutoring szkolny – jak przez dialog rozwijać ucznia i motywować go do nauki. W: P. Czekierda, M. Budzyński, J. Traczyński, Z. Zalewski, A. Zembrzuska (red.), Tutoring w szkole. Między teorią a praktyką zmiany edukacyjnej (s. 31-34). Wrocław: Towarzystwo Edukacji Otwartej.

Ćwiek J., Kowalska K. (2021). Coraz więcej dzieci odbiera sobie życie. Najmłodsze miało osiem lat. W: https://www.rp.pl/Spoleczenstwo/303079918-Coraz-wiecej-dzieci-odbiera-sobie-zycie-Najmlodsze-mialo-osiem-lat.html?fbclid=IwAR1wNTtzmsxm3R8b02KsOuZ6LoHdRmW-70pkw584WkExfDcOmHARAffBwIo [Pobrane 27.03.2021]

Deptuła, M. Potorska, A. Borsich, S. (2018). Wczesna profilaktyka, problemów w rozwoju psychospołecznym i ryzykownych zachowań dzieci i młodzieży. Warszawa: PWN.

Gaś, Z. (2006). Profilaktyka w szkole. Warszawa: WSiP.

Gębuś, D., Pierzchała, A, (2016). Twórczy nauczyciele, pomysłowi uczniowie. Osobowościowe korelaty kreatywności nauczycieli w perspektywie analizy transakcyjnej. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.

Hejwosz, D. (2010). Edukacja uniwersytecka i kreowanie elit społecznych. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

http://www.tutoringszkolny.pl/o-projekcie [Pobrane 25.03.2021].

https://ipin.edu.pl/ [Pobrane 21.04.2021].

https://programyrekomendowane.pl/strony/artykuly/tutoring-szkolny-program-pedagogiki-dialogu,46#wiecej-informacji-na-temat-programu- [Pobrane 20.03.2021].

https://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/zamachy-samobojcze/63803,Zamachy-samobojcze-od-2017-roku.html [Pobrane 27.03.2021].

https://www.kbpn.gov.pl/portal [Pobrane 21.04.2021].

https://www.ore.edu.pl/ [Pobrane 21.04.2021].

https://www.parpa.pl/ [Pobrane 21.04.2021].

https://www.rpo.gov.pl/pl/content/rpo-zly-stan-psychiatrii-dzieciecej-jeszcze-sie-pogarsza [Pobrane 27.03.2021].

Jagieła, J. (2012). Słownik analizy transakcyjnej. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.

Makaruk, K., Włodarczyk, J., Szredzińska, R. (2020). Negatywne doświadczenia młodzieży w trakcie pandemii. Raport z badań ilościowych. Warszawa: Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę; https://fdds.pl/_Resources/Persistent/5/0/0/e/500e0774b0109a6892ce777b0d8595f528adea62/Negatywne-doswiadczenia-mlodziezy-w-trakcie-pandemii.-Raport-z-badan-ilosciowych-1.pdf [Pobrane 11.04.2021]

Mizerek, H. (2012). Dyskretny urok ewaluacji.[W: G. Mazurkiewicz (red.), Jak być lepszym? Ewaluacja w edukacji (s. 37-54). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Ostaszewski, K., Rustecka-Krawczyk, A., Wójcik, M. (2009). Czynniki chroniące i czynniki ryzyka związane z zachowaniami problemowymi warszawskich gimnazjalistów: klasy I-II. Raport z realizacji II etapu badań: Rola czynników ryzyka i czynników chroniących w rozwoju zachowań problemowych u młodzieży szkolnej. Badania warszawskich gimnazjalistów. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.

Pełczyński, Z. (2007). Tutoring wart zachodu. Z doświadczenia tutora oksfordzkiego. W: B. Kaczarowska (red.), Tutoring w poszukiwaniu metody kształcenia liderów (s. 31-34). Warszawa: Stowarzyszenie Szkoła Liderów.

Piekarz, D. (2019). http://instytutstaszica.org/wp-content/uploads/2019/03/Mi%C4%99dzy-PRL-em-a-III-RP-prawne-spo%C5%82eczne-i-kulturowe-aspekty-polityki-alkoholowej-w-Polsce-1.pdf [Pobrane 17.03.2021].

Pierzchała, A. (2012). Pasywność w szkole. Diagnoza zjawiska z punktu widzenia analizy transakcyjnej. Częstochowa: Wydawnictwo AJD.

Radomska, A. i in. (2010). System rekomendacji programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego. Warszawa: Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii.

Radomska, A. (2016). System rekomendacji programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego. W: Rekomendowane programy profilaktyki uzależnień (s. 5-7). Warszawa: Fundacja Praesterno.

Rozporządzenie MEN z 15.02.1999 r. w sprawie ramowego statutu szkoły publicznej.

Rozporządzenie MEN z 15.02.1999 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego.

Sarnat-Ciastko, A., Gębu,ś D., Zalewski, Z. (2018). „Wychować człowieka mądrego”. Raport końcowy z badań ewaluacyjnych ogólnopolskiego projektu wdrażania tutoringu szkolnego. Częstochowa: Wydawnictwo UJD.

Stewart, I., Joines, V.(2016). Analiza transakcyjna dzisiaj. Nowe wprowadzenie. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.

Szala, M. (2015). Tutoring na uniwersytetach w Oksford i Cambridge. W: P. Czekierda, B. Fingas, M. Szala (red.), Tutoring. Teoria, praktyka i studia przypadków (s. 255-265). Warszawa: Oficyna Wolters Kluwer SA.

Śliwerski, B. (1998). Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Tomaszczyk-Pacuła, K. (2018). Pomoc psychologiczno-pedagogiczna dla dzieci i młodzieży szkolnej. Kontrola państwowa, (3/maj-czerwiec), 37-47.

Tomczyk, Ł. (2018). Problematyczne Użytkowanie Internetu (PUI). W: J. Pyżalski, A. Zdrodowska, Ł. Tomczyk, K. Abramczuk, Polskie badanie EU Kids Online 2018. Najważniejsze wyniki i wnioski (s. 95-99). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Szymańska, J. (2002). Szkoła jako miejsce realizacji działań profilaktycznych. W: G. Świątkiewicz (red.), Profilaktyka w środowisku lokalnym (s. 49-65). Warszawa: Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii.

Ustawa z dnia z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. 1982 Nr 35 poz. 230).

Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe(Dz. U. z 2019 r. poz. 1148, z późn. zm.).

Wojcieszek, K.A. (2016). Nasze dzieci w „dżungli życia”. Jak pomóc im przetrwać? Kraków: Wydawnictwo Rubikon.

Zembrzuska, A. (red.) (2011). Raport z realizacji programu „Wsparcie Tutoringu we Wrocławskich Gimnazjach nr 3, 8, 16 i 25” realizowanego w latach 2008-2011 przez Towarzystwo Edukacji Otwartej oraz finansowanego ze środków Wydziału Edukacji Urzędu Miejskiego Wrocławia. Wrocław: Towarzystwo Edukacji Otwartej.

Zwolska-Płusa, K. (2018). Wprowadzenie do tutoringu szkolnego (z pedagogiką dialogu w tle). W: P. Nita (red.), Poradnik tutora szkolnego (s. 11-28). Częstochowa: Wydawnictwo UJD.

• pdf (Angielski)

Prawa autorskie (c) 2022 Adrianna Sarnat-Ciastko

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.