Słowa kluczowe
filozofia edukacji
edukacja filozoficzna
światopogląd
polityka edukacyjna
Abstrakt
Książka Macieja Woźniczki stanowi dosyć radykalną reakcję na kryzys polskiej edukacji, którego jednym z symptomów jest niemal całkowita marginalizacja edukacji filozoficznej – co prawda opcjonalnie możliwej, jednakże realnie niemal nieobecnej. Autor dokonuje głębokiej diagnozy polskiego systemu kształcenia w kluczu napięcia między ideami a ideologiami, konstatując jego deformacje ideologizujące na trzech płaszczyznach: światopoglądowej, ideologicznej i politycznej. Jako remedium na ów stan rzeczy proponuje wprowadzenie powszechnej i obligatoryjnej edukacji filozoficznej, osadzonej na kulturowo rozbudzonej uprzednio potrzebie filozofii, począwszy od szkoły, a na edukacji akademickiej skończywszy. W zamierzeniu Autora, rzecz się rozbija o konieczność zmiany paradygmatu edukacyjnego, w kierunku odpowiadającemu pluralizmowi światopoglądowemu, w czym realna i powszechna edukacja filozoficzna powinna odegrać kluczową rolę.
Niniejsze przedłożenie jest próbą przyjrzenia się filozoficzno-edukacyjnej refleksji Woźniczki, ukazaniu jej mocnych i słabych stron, ocenieniu szans koncepcyjno-praktycznej aplikacji, wskazaniu rządzących nią wewnętrznych napięć i paradoksów oraz zasygnalizowania perspektyw rozwojowych. Jego dopełnienie stanowią źródłowe intuicje dotyczące istoty edukacji.
Bibliografia
Balthasar, H.U. von (1998). Prawda jest symfoniczna. Aspekty chrześcijańskiego pluralizmu (tłum. I. Bokwa). Poznań: „W drodze”.
Bocheński, J. (1993). O światopoglądzie. W: J. Bocheński, Sens życia i inne eseje (s. 163-171). Kraków: Wydawnictwo Philed.
Dąbrowski, S. (2021). Myślenie filozoficzne w edukacji religijnej. Spór Józefa Tischnera z polskim tomizmem w perspektywie pedagogiczno religijnej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Ferry, L. (2011). Jak żyć?. (tłum. E. Aduszkiewicz). Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Grondin, J. (2021). Piękno metafizyki. (tłum. M. Marczak). Warszawa: PIW.
Hadot, P. (2000). Czym jest filozofia starożytna?. (tłum. P. Domański). Warszawa: Aletheia.
Klemczak, S. (2015). Czem jest, a czem nie jest filozofia religii? Czyli wieczorna opowieść na skrzyżowania jednej z dyscyplin filozoficznych z jedną z spośród dyscyplin religioznawczych, Filozofia religii, 1, 1-48, http://www.filozofiareligii.pl/uploads/1/8/7/0/18702650/fr_2015_2__1_klemczak.pdf (dostęp 2.09.2022).
Krzywoń, Ł. (2019). Filozofuj z dziećmi. Poradnik do prowadzenia filozoficznych dociekań z dziećmi i młodzieżą. Lublin: Wydawnictwo Academicon.
Krzywoń, Ł. (red.) (2021). Filozofuj z dziećmi 2. 100 pomysłów na dociekania filozoficzne z dziećmi. Lublin: Wydawnictwo Academicon.
Marcela, M. (2022). Patoposłuszeństwo. Jak szkoła, rodzina i państwo uczą nas bezradności i co z tym zrobić. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Marek Z. (2014). Religia pomoc czy zagrożenie dla edukacji?. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Minich, D. (2012). Światopogląd konstytucyjny jako granica prawa i jego wykładni (aspekt filozoficzno-metodologiczny), Studia Politologiczne, 23, 121-142.
Misiuna, B. (2007). Filozofie afirmacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Płóciennik, M. (2021). Czy można nauczyć się być człowiekiem? Przyczynki z problematyki antropologiczno-metafizycznego ugrunto(wy)wania filozofii wychowania w warunkach współczesności. Częstochowa: Wydawnictwo UJD.
Pobojewska, A. (2019). Edukacja do samodzielności. Warsztaty z dociekań filozoficznych. Teoria i metodyka. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Sajdek, W. (2018). Prawda jako przedmiot kontemplacji. Na szczytach gór, Rocznik Filozoficzny Ignatianum, 1, 24-44.
Spychała, J. M. (2018). Jaskinia. Mali rebelianci. Toruń: Wydawnictwo Tako.
Spychała, J.M., Marzewski, G. (2020). Mali rebelianci. Toruń: Wydawnictwo Tako.
Staroń, P. (2014). Chodzi o zmianę spojrzenia: Przemek Staroń at TEDxSopot, https://www.youtube.com/watch?v=egmsnIfiQPg&t=11s (dostęp 11.09.2022).
Staroń, P. (2020a). Jestem nauczycielem kompletnym. Rozmowa Macieja Jesionowskiego z Przemkiem Staroniem https://www.wydawnictworebel.pl/pages/jestem- nauczycielem-kompletnym-1522.html (dostęp: 3.09.2022).
Staroń, P. (2020b). Z Przemkiem Staroniem rozmawia Anton Ambroziak, https://oko.press/nauczyciel-roku-szkola-w-pseudopatriotycznej-zenadzie-radosc- powrotu-przyduszona-przez-lek-wywiad/ (dostęp 10.09.2022).
Staroń, P. (2020c). Z Przemkiem Staroniem rozmawia Katarzyna Gargol, https://so-magazyn.pl/artykul/przemek-staron-polska-oswiate-toczy-nowotwor-leku-teraz-mozemy-to-zmienic (dostęp 10.09.2022).
Staroń, P. (2020d). Szkoła bohaterek i bohaterów, czyli jak radzić sobie z życiem. Warszawa: Wydawnictwo Agora.
Staroń, P. (2021). Szkoła bohaterek i bohaterów, czyli jak radzić sobie ze złem. Warszawa: Wydawnictwo Agora.
Stępień, A.B. (1967). Filozofia jako ostateczna płaszczyzna dyskusji światopoglądowych, Znak, 7/8, 897-904.
Stępień, M. (2000). Poszukiwacze prawdy. Wolnomularstwo i jego tradycja. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Tischner, J. (2011). Labirynty racjonalizmu. W: J. Tischner, Myślenie według wartości (s. 475-483). Kraków: Wydawnictwo Znak.
Woźniczka, M. (2011). Metafilozofia – nieporozumienie czy szansa filozofii?. Kraków: Wydawnictwo „scriptum”.
Woźniczka, M. (2014). Autoreferat. http://wydzfilhist.uni.lodz.pl/wp-content/uploads/2018/03/wozniczka-a.pdf (dostęp: 10.09.2022).
Woźniczka, M. (2021). Idee czy ideologie? Znaczenie i wartość edukacji filozoficznej. Częstochowa: Wydawnictwo Naukowe UJD.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2022 Podstawy Edukacji