Pasywność w ujęciu analizy transakcyjnej a podatność użytkowników na cyberzagrożenia

• Zbigniew Łęski

  Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie

  https://orcid.org/0000-0003-4145-6955

Badanie dotyczy związku pomiędzy strategiami pasywności w analizie transakcyjnej a podatno-
ścią użytkowników na zagrożenia cybernetyczne. Główny problem badawczy koncentrował się na
identyfikacji tych strategii pasywności, które najsilniej wiążą się z ryzykownymi zachowaniami
w sieci. Badanie przeprowadzono w Polsce metodą CAWI na próbie 357 osób dorosłych. Zastoso-
wano dwa narzędzia badawcze: Kwestionariusz Pasywności oraz autorski, eksperymentalny Kwe-
stionariusz Podatności na Cyberzagrożenia. Wyniki ujawniły istotne statystycznie korelacje pomię-
dzy strategiami nadadaptacji i bierności a podatnością na zagrożenia cyfrowe, co częściowo po-
twierdza hipotezę, że wszystkie formy pasywności zwiększają ryzyko. Dodatkowo odnotowano do-
datni związek pomiędzy strategią agresji a ujawnianiem życia prywatnego w mediach społeczno-
ściowych, co może wskazywać na obniżoną wrażliwość na prywatność i związek ze zjawiskiem sha-
rentingu. Uzyskane wyniki podkreślają znaczenie czynników psychologicznych w cyberbezpieczeń-
stwie i mogą stanowić podstawę dla działań profilaktycznych oraz edukacyjnych ukierunkowanych
na wzmacnianie kompetencji użytkowników w zakresie ochrony cyfrowej.

1. Zbigniew Łęski - Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie

   Pedagog i psycholog, doktor nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki, adiunkt w Katedrze Badań Społecznych Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie. Członek Zespołu Badawczego Edukacyjnej Analizy Transakcyjnej. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na funkcjonowaniu człowieka w świecie nowych technologii, edukacji medialnej oraz społecznych aspektach cyberbezpieczeństwa.

Al-Badayneh, D., Al-Badayneh, D., & Hashish, R. (2025). Human Factors of Cybersecurity. Journal of Posthumanism. https://doi.org/10.63332/joph.v5i4.1242.

Hadlington, L. (2017). Human factors in cybersecurity: Examining the link between Internet addiction, impulsivity, attitudes towards cybersecurity, and risky cybersecurity behaviours. Heliyon, 3(7), e00346. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2017.e00346

Jagieła, J. (2023). Leksykon pojęć i terminów analizy transakcyjnej. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie.

Kennison, S., & Chan-Tin, E. (2020). Taking risks with cybersecurity: Using knowledge and personal characteristics to predict self-reported cybersecurity behaviours. Frontiers in Psychology, 11, 546546. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.546546

Lahcen, R., Caulkins, B., Mohapatra, R., & Kumar, M. (2020). Review and insight on the behavioural aspects of cybersecurity. Cybersecurity, 3, 1–16. https://doi.org/10.1186/s42400-020-00050-w

Łęski, Z. (2024). The profile of ego states and experiencing positive and negative feelings in the context of vulnerability to cyber threats. Edukacyjna Analiza Transakcyjna, 13, 137–152. https://doi.org/10.16926/eat.2024.13.08

Nikum, A. (2025). Examining the Human Factors in Cybersecurity Practices: Psychological, Technical, and Organisational Perspectives. Asian Journal of Research in Computer Science. https://doi.org/10.9734/ajrcos/2025/v18i6699.

Pierzchała, A. (2013). Pasywność w szkole. Wydawnictwo AJD w Częstochowie.

Pierzchała, A. (2024). Emotional intelligence and reflexivity vs. passivity in the perspective of transactional analysis: A research report. Edukacyjna Analiza Transakcyjna, 13, 189–202. https://doi.org/10.16926/eat.2024.13.11

Parsons, K., Calic, D., Pattinson, M., Butavicius, M., McCormac, A., & Zwaans, T. (2017). The Human Aspects of Information Security Questionnaire (HAIS-Q): Two further validation studies. Comput. Secur., 66, 40-51. https://doi.org/10.1016/j.cose.2017.01.004.

Raywood-Burke, G., Bishop, L.M., Asquith, P.M., Morgan, P.L. (2021). Human Individual Difference Predictors in Cyber-Security: Exploring an Alternative Scale Method and Data Resolution to Modelling Cyber Secure Behavior. In: Moallem, A. (eds) HCI for Cybersecurity, Privacy and Trust. HCII 2021. Lecture Notes in Computer Science(), vol 12788. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-77392-2_15

Wiederhold, B. (2014). The Role of Psychology in Enhancing Cybersecurity. Cyberpsychology, behavior and social networking, 17 3, 131-2 . https://doi.org/10.1089/cyber.2014.1502.

• pdf (Angielski)

Prawa autorskie (c) 2025 Zbigniew Łęski

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.