Abstrakt
Codzienność w zawodzie nauczyciela to zarówno satysfakcja, zadowolenie i radość, jak i porażka, bezsilność oraz bezradność wobec otaczającej rzeczywistości edukacyjnej. Jednak poczucie bezradności nie musi prowadzić pedagoga do ostatecznego stwierdzenia o bezsensowności podejmowania określonych działań i zaniechania czynności. Może i powinno ono także stać się szczególną okazją do refleksji, która pozwoli odkryć nauczycielowi własne, nieznane dotąd możliwości, ponownie zasili optymizm i gotowość dążenia do celu. W procesie kształcenia akademickiego należy szczególnie zadbać o zdolność nauczyciela do podejmowania refleksyjnego namysłu jako narzędzia walki z bezradnością.
Bibliografia
Chodakowska, M., Szymanek, Z. (2005). Socjopedagogiczne konteksty wyuczonej bezradności. W: Z. Gajdzica, M. Rembierz (red.). Bezradność. Interdyscyplinarne studium zjawiska w kontekście zmiany społecznej i edukacyjnej. Katowice.
Cibor, R. (2005). Psychologiczne uwarunkowania poczucia bezradności. W: Z. Gajdzica, M. Rembierz (red.). Bezradność. Interdyscyplinarne studium zjawiska w kontekście zmiany społecznej i edukacyjnej. Katowice.
Ciżkowicz, B. (2009). Wyuczona bezradność młodzieży. Bydgoszcz.
Day, C. (2004). Rozwój zawodowy nauczyciela. J. Michalak (tłum.). Gdańsk.
Filipowicz, G. (1997). Refleksje nad próbami praktycznej edukacji modelu refleksyjnego praktyka. Otwarte Teczki Innowacji Pedagogicznych, 3.
Giza, T. (2008). Procesy samokształtowania jako działania transgresyjne człowieka. W: I. Pufal-Struzik (red.). O przekraczaniu granic własnych ograniczeń – z perspektywy psychotransgresjonizmu. Kraków.
Hejnicka-Bezwińska, T. (2000). O zmianach w edukacji. Bydgoszcz.
Kofta, M., Sędek, M. (1993). Wyuczona bezradność: podejście informacyjne. W: M. Kofta (red.). Psychologia aktywności: zaangażowanie, sprawstwo, bezradność. Poznań.
Kotusiewicz, A. (2008). O niezbywalności autorefl eksji w praktyce edukacyjnej nauczyciela akademickiego. W: A. Kotusiewicz, G. Koć-Seniuch (red.). Nauczyciel akademicki w refleksji nad własną praktyką edukacyjną. Warszawa.
Kozielecki, J. (2006). Psychologia nadziei. Warszawa.
Kwaśnica, R. (2003). Wprowadzenie do myślenia o nauczycielu. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.). Pedagogika. Podręcznik akademicki. T. 2. Warszawa.
Kwiatkowska, H. (2005). Tożsamość nauczycieli. Między anomią a autonomią. Gdańsk.
Kwiatkowska, H. (2008). Pedeutologia. Warszawa.
Marody, M. (red.). (1991). Co nam zostało z tamtych lat… Społeczeństwo polskie u progu zmiany systemowej. Londyn.
Mróz, J. (2008). Nadzieja jako stymulator zachowań transgresyjnych. W: I. Pufal-Struzik (red.). O przekraczaniu granic własnych ograniczeń – z perspektywy psychotransgresjonizmu. Kraków.
Murawska, E. (red.) (2009). Nauczyciel na drogach i bezdrożach współczesności. Toruń. Nowak-Dziemianowicz, M. (2001). Oblicza nauczyciela. Oblicza szkoły. Toruń.
Polak, K. (1999). Indywidualne teorie nauczycieli. Geneza, badanie, kształtowanie. Kraków.
Polak, K. (2012). Bezradność nauczyciela. Kraków.
Riesman, D. (1971). Samotny tłum. J. Strzelecki (tłum.). Warszawa.
Rosenhan, D.L., Seligman, M.E.P. (1994). Psychopatologia. T. 1. D. Golec i in. (tłum.). Warszawa.
Seligman, M.E.P. (1996). Optymizmu można się nauczyć. A. Jankowski (tłum.). Poznań.
Sędek, G., Kofta, M. (1993). W poszukiwaniu uniwersalnych wyznaczników zjawiska wyuczonej bezradności: przegląd klasycznych wyników eksperymentalnych i test empiryczny koncepcji egotywistycznej. W: M. Kofta (red.). Psychologia aktywności: zaangażowanie, sprawstwo, bezradność. Poznań.
Szmyd, K., Uberman M. (2008). Nauczyciel w obliczu edukacyjnych dylematów ponowoczesności. W: M. Muchacka, M. Szymański (red.). Nauczyciel w świecie współczesnym. Kraków.
Śliwerski, B. (2010). Myśleć jak pedagog. Sopot.