Sobąopowiadanie, czyli o czułej i uniwersalnej narracji Marzyciela
Pdf

Słowa kluczowe

marzyciel
sobąopowiadanie
czuła narracja pierwszoosobowa
rytualizacja narracji
uniwersalizm marzeń

Abstrakt

Artykuł jest prezentacją autorskiego konceptu dotyczącego marzeń w rozumieniu opowiadania siebie, czy też tzw. sobąopowiadania. To znaczy, że znaczącą rolę gra tu pierwszoosobowa narracja marzyciela, której czułość określa troska o siebie, ale też o innych. Człowiek jest aktorem, któremu towarzyszy kreacja siebie. Tworzy siebie, tak jak tworzy się dzieło sztuki. Nie istnieje jednak sam dla siebie, przeciwnie, istnieje dzięki innym i dla innych. Fenomen marzeń jest doświadczeniem uniwersalnym, gdyż dotyka wszystkich ludzi, kreując ich subtelny estetycznie i etycznie świat(y) jako wspólne dobro. Rytuał siebie w postaci Sobąopowiadania jest doświadczeniem granicznym przenikniętym pierwiastkiem sacrum. Jest więc też doświadczeniem magicznym, czuła narracja marzyciela jakby stwarza świat. Uniwersalizm marzeń wymaga poszukiwań magicznej przestrzeni nie tylko dla pierwszoosobowych (małych) narracji, ale także dla nowych większych i wielkich narracji, które pomogą ulepszyć więzi międzyludzkie, podnieść morale, umocnić wspólnoty.

https://doi.org/10.16926/pe.2019.12.05
Pdf

Bibliografia

Ankersmit, F. (2002). Pochwała subiektywności. W: E. Domańska (red.), Pamięć, etyka i historia. Anglo-amerykańska teoria historiografii lat dziewięćdziesiątych. Antologia przekładów (s. 55–83). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Bachelard, G. (1998). Poetyka marzenia (tłum. L. Brogowski). Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria.

Barthes, R. (1968). Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań. W. Błońska (tłum.). Pamiętnik Literacki, 4, 327–359.

Burszta, W. (1991). Mowa magiczna jako przejaw synkretyzmu kultury. W: J. Bartmiński, R. Grzegorczykowa (red.), Język a kultura (s. 93–104). Wrocław: Wiedza o Kulturze.

Burszta, W., Piątkowski, K. (1994). O czym opowiada antropologiczna opowieść. Warszawa: Instytut Kultury.

Dryl, E. (2010). Wielkie i małe narracje w życiu człowieka. W: M. Straś-Romanowska, B. Bartosz, M. Żurko (red.), Badania narracyjne w psychologii (s. 163–182). Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia.

Eliade, M. (1998). Obrazy i symbole (tłum. M. i P. Rodakowie). Warszawa: Wydawnictwo Aletheia. Falkiewicz, A. (1996). Metafora i istnienie. Wrocław: Agencja Reklamowo-Wydawnicza.

Foucault, M. (1999). Powiedziane, napisane. Szaleństwo i literatura (tłum. B. Banasiak). Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.

Foucault, M. (1995). Historia seksualności. Troska o siebie. T. 3 (tłum. K. Matuszewski). Warszawa: Czytelnik.

Foucault, M. (1995a). Historia seksualności. Użytek z przyjemności. T. 2 (tłum. T. Komendant). Warszawa: Czytelnik.

Foucault, M. (1994). Une esthétique de l’existence. W: Daniel Defert et François Ewald (red.), Dits et écrits (s. 731–738). Vol. 4, Paris: Gallimard.

Havelock, E.A. (2006). Muza uczy się pisać. Rozważania o oralności i piśmienności w kulturze Zachodu (tłum. P. Majewski). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Kaniewska, B. (2010). Wiesława Myśliwskiego rytuały mowy i myśli. Napis, 16, 451–461.

Kuligowski, W. (2007). Antropologia współczesności: wiele światów, jedno miejsce. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.

Kwiek, M. (1999). W stronę estetyki egzystencji: Michel Foucault. W: M. Kwiek (red.), Dylematy tożsamości. Wokół autowizerunku filozofa w powojennej myśli francuskiej (s. 266–310). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.

Łukaszewicz, R.M. (2007). Promień słońca, Projekt ideowy na prawach rękopisu. Wrocław: Fundacja WIE.

Mencwel, A. (2004). Antropologia słowa i historia kultury. W: W. Bolecki, R. Nycz (red.), Narracja i tożsamość. Narracje w kulturze (s. 53–67). Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

Mencwel, A. (2006). Wyobraźnia antropologiczna. Próby i studia. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Nycz, R. (2007). Antropologia literatury – kulturowa teoria literatury – poetyka doświadczenia, Teksty Drugie, 6, 34–49.

Pacukiewicz, M. (2010). Literatura alpinistyczna jako „sobąpisanie”, Napis, 16, 495–511.

Ricoeur, P. (1985). Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie (tłum. E. Bieńkowska, H. Bortnowska, S. Cichowicz, H. Igalson, J. Skoczylas, K. Tarnowski). Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.

Straś-Romanowska, M. (2010). Psychologia wobec małych i wielkich narracji. W: M. Straś-Romanowska, B. Bartosz, M. Żurko (red.), Psychologia małych i wielkich narracji (s. 21–40). Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury Eneteia.

Szacki, J. (1980). Spotkania z utopią. Warszawa: Wydawnictwo Iskry.

Szomburg, J. (2011). Jaki model rozwoju, jaka edukacja? Wielkie przewartościowanie. W: J. Szomburg (red.), Rozwój i edukacja, wielkie przekierunkowanie (s. 9–15). Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową.

Tokarczuk, O. (2019). Czuły narrator, Gazeta Wyborcza, 9 grudnia 2019, 4–7.

Turner, V.W. (2005). Od rytuału do teatru. Powaga zabawy (tłum. M. i J. Dziekanowie). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.

Turner, V.W. (2005a). Gry społeczne, pola i metafory. Symboliczne działanie w społeczeństwie (tłum. W. Usakiewicz). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.