Abstract
The deliberations upon “subject’s being” in education have been shown by the author on three surfaces: 1) How it should be like, 2) How it is like and 3) What shall one do to improve it. In the first surface an attempt to theoretically establish the idea of subject was undertaken: Attention was paid to the essence of relations between a teacher and a student in subjective education as well as to the need of making conscious choices which let preserve one’s autonomy. In the how it is like surface, through appealing to authentic educational experiences of students (written down in the form of verbal and musical expressions) and empirical researches, the existence of subjectivity as implemented value was put under question. The last surface of these considerations arises a question of conditions which enable passing from the postulated to the practiced “being a subject”. One of them is the need of changes in the surface of educating teachers.
References
Adamska-Staroń, M. (2009). Edukacyjna przestrzeń – Pedagogiczne idee – Ku czemu powrót? W: A. Gofron, M. Adamska-Staroń (red.). Podstawy edukacji. Ciągłość i zmiana. Kraków.
Cudowska, A. (1997). Orientacje życiowe współczesnych studentów. Białystok.
Dylak, S. (1995). Wizualizacja w kształceniu nauczycieli. Poznań.
Fish, D. (1996). Kształcenie poprzez praktykę. D. Klus-Stańska, H. Mizerek (tłum.). Warszawa.
Gadacz, T. (1993). Wychowanie jako spotkanie osób. W: F. Adamski (red.). Człowiek – wychowanie – kultura. Kraków.
Gara, J. (2007). Hermeneutyka pedagogii ujętej jako „pedagogika dialogu”. W: D. Jankowska (red.). W akademickiej przestrzeni dialogu. Głos nauczycieli akademickich. Warszawa – Radom.
Hajduk, B. (1993). Profesjonalizacja studentów – dynamika zjawisk. Zielona Góra.
Krasnodębska, A. (1999). Orientacje aksjologiczne młodzieży akademickiej. Z badań nad studentami uczelni opolskich. Opole.
Kubiak-Szymborska, E. (2003). Podmiotowość młodzieży akademickiej. Bydgoszcz.
Kwiatkowska, H. (2008). Pedeutologia. Warszawa.
Kwiatkowska, H. (2005). Tożsamość nauczycieli. Między anomią a autonomią. Gdańsk.
Kwieciński, Z. (1991). Nieobecne dyskursy. Toruń.
Kwieciński, Z. (1998). Nowe potrzeby i kierunki zmian kształcenia pedagogów i nauczycieli. W: K. Pacławska (red.). Tradycja i wyzwania. Edukacja. Niepodległość. Rozwój. Kraków.
Kwieciński, Z. (2000). Od wychowania w posłuszeństwie do wychowania w odpowiedzialności. W: K. Kruszewski (red.). Pedagogika w pokoju nauczycielskim. Warszawa.
Leppert, R. (1996). Potoczne teorie wychowania studentów pedagogiki. Bydgoszcz.
Leppert, R. (1997). Pedagogika – poszukiwanie pewności. Studenckie wyobrażenia o pedagogice jako dyscyplinie naukowej i kierunku studiów. Kraków.
Lewowicki, T. (1997). Podmiotowość. W: W. Pomykało (red.). Encyklopedia pedagogiczna. Warszawa.
Lewowicki, T. (1994). Przemiany oświaty. Warszawa.
Łukasik, B. (2009). Od przekazu wiedzy do uczenia samodzielności poznawczej i egzystencjalnej. W: A. Gofron, M. Adamska-Staroń (red.). Podstawy edukacji. Ciągłość i zmiana. Kraków.
Męczkowska, A. (2006). Podmiot i pedagogika: od oświeceniowej utopii ku pokrytycznej dekonstrukcji. Wrocław.
Mieszalski, S. (1996). Dylematy myślenia pedagogicznego o stosunkach społecznych w procesie edukacyjnym. W: M. Dudzikowa (red.). Nauczyciel – uczeń, między przemocą a dialogiem: obszary napięć i typy interakcji. Kraków.
Misztal, B. (2000). Teoria socjologiczna a praktyka społeczna. Kraków.
Nowak, M. (2000). Podstawy pedagogiki otwartej. Lublin.
Nowak-Dziemianowicz, M. (2008). Podmiot w narracjach. Forum Oświatowe, numer specjalny.
Obuchowski, K. (2000). Od przedmiotu do podmiotu. Bydgoszcz.
Olbrycht, K. (2008). Aksjologiczne wymiary kształcenia pedagogów. W: J. Kostkiewicz (red.). Aksjologia w kształceniu pedagogów. Kraków.
Ossowski, S. (1967). Dzieła. T. 3: Z zagadnień psychologii społecznej. Warszawa.
Palka, S. (1999). Pedagogika w stanie tworzenia. Kraków.
Piotrowski, E. (1998). Podejście podmiotowe do ucznia jako wyzwanie współczesności. W: K. Denek, T. Zimny (red.). Oświata na wirażu. Częstochowa.
Popek, R. (1998). Dziecko jako podmiot w procesie wychowania przez twórczość artystyczną. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sec. J, I.
Puślecki, W. (2002). Pełnomocność ucznia. Kraków.
Rutkowiak, J. (1992). O dialogu edukacyjnym. Rusztowanie kategorialne, W: J. Rutkowiak (red.). Pytanie, dialog, wychowanie. Warszawa.
Rutkowiak, J. (1995). Odmiany myślenia o edukacji; mapa konturowa. W: J. Rutkowiak (red.). Odmiany myślenia o edukacji. Kraków.
Śliwerski, B. (1998). Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków.
Tarnowski, J. (1993). Jak wychowywać?. Warszawa.
Waloszek, D. (2008). Partycypacja i antycypacja jako kategorie kształcenia nauczycieli. Ogólne założenia i wnioski. W: J. Kostkiewicz (red.). Aksjologia w kształceniu pedagogów. Kraków.
Witkowski, L. (1989). Radykalne wizje podmiotu w dramacie współczesności. W: B. Suchodolski (red.). Podmiotowość jako problem filozoficzny, społeczny, pedagogiczny. Warszawa.
Witkowski, L. (1998). Edukacja wobec sporów o ponowoczesność. Warszawa.
Witkowski, L. (1994). Edukacja wobec zmiany społecznej. Poznań – Toruń.
Witkowski, L. (1995). Podmiot – jako humanistyczne wyzwanie dla pedagogiki (przeciw skrajnym podmiotowcom). W: J. Rutkowiak (red.). Odmiany myślenia o edukacji. Kraków.
Zając, D. (2002). Podmioty wychowania i etyczne aspekty ich działalności. W: E. Kubiak-Szymborska, D. Zając. Wokół podstawowych zagadnień teorii wychowania. Bydgoszcz.