Abstrakt
Celem niniejszego opracowania jest interdyscyplinarne wyodrębnienie kategorii inności w odniesieniu do ucznia niepełnosprawnego w klasie integracyjnej, przydatne w rozważaniach dotyczących postrzegania tego ucznia przez pryzmat odmienności i obcości, nadania mu etykiety inności oraz ulegania przezeń procesowi integracji szkolnej. Inność, która jest cechą wyróżniającą w danej grupie, bardzo często stanowi barierę w kontaktach międzyludzkich. Inny często podlega społecznej segregacji i wykluczeniu. Grupą szczególnie narażoną na proces marginalizacji są osoby niepełnosprawne. Wizerunek osób niepełnosprawnych najczęściej konstruowany jest niejako w opozycji do pojęcia normalności. Ich wiadomy, ustalony obraz w głównej mierze kojarzy się z deficytem i ograniczeniami, czego konsekwencją jest brak ich samodzielności i potrzeba udzielania im pomocy. Potrzebę obecności osób niepełnosprawnych w różnych miejscach w przestrzeni społecznej, również w edukacji, zaczęto dostrzegać dopiero niedawno. Świat cywilizowanych ludzi i wyznawanych przez nich wartości próbuje odkrywać różne wymiary człowieczeństwa. Wyraża gotowość akceptacji inności i niepowtarzalności, którą nosi w sobie każdy człowiek. Dlatego też podejmuje coraz więcej działań, które mają na celu włączenie tych osób do społeczeństwa, a trendy integracyjne objęły również polską oświatę. Edukacja osób niepełnosprawnych przestała mieć charakter ściśle segregacyjny, a obecnie kształcenie specjalne odbywa się również w placówkach ogólnodostępnych.
Bibliografia
Bobeł, B. (2006), Integracyjne oddziały przedszkolne szansą integracji społecznej dzieci niepełnosprawnych. W: S. Włoch (red.). Edukacja przedszkolna w teorii i praktyce. Opole.
Bogucka, J., Kościelska, M. (1994). Wychowanie i nauczanie integracyjne. Warszawa.
Denek, K. (2001). Perspektywa reformy edukacyjnej. W: K. Denek, F. Bereźnicki (red.). Tendencje w dydaktyce współczesnej. Toruń.
Dryżałowska, G. (2007). Rozwój językowy dziecka z uszkodzonym słuchem a integracja edukacyjna. Model kształcenia integracyjnego. Warszawa.
Eberwein, H. (2009). Zur Integrationsentwicklung in Deutschland in Schule und Kindergarten. W: H. Eberwein, S. Knauer (Hrsg.). Handbuch Integrationspädagogik. Weinheim – Basel.
Frąckowiak, T. (1996). Tożsamość człowieka upośledzonego umysłowo: niezrozumiała odmienność, kryzys identyfikacyjny i edukacyjny dylemat. W: W. Dykcik (red.). Społeczeństwo wobec autonomii osób niepełnosprawnych. Poznań.
Gara, J. (2008). Pedagogiczne implikacje fi lozofi i dialogu. Kraków.
Gelati, M. (2007). Pedagogia speciale e integrazione. Dal pregiudizio agli interventi educativi, Roma.
Głowiński, M. (2001). Między obcością a swojskością. W: K. Petryk (red.). Maski współczesności, Łódź.
Górniak, D., Stefanko, M. (2006). Integracja od przedszkola – ważnym elementem w wyrównywaniu szans edukacyjnych dzieci. W: S. Włoch (red.). Edukacja przedszkolna w teorii i praktyce. Opole.
Hausotter, A. (2008). Integration und Inklusion in Europa. W: H. Eberwein, J. Mand (Hrsg.). Integration Konkret. Begründung, didaktische Konzepte, inklusive Praxis, Bad Heilbrunn.
Hulek, A. (1977). Integracyjny system kształcenia i wychowania. W: A. Hulek (red.). Pedagogika rewalidacyjna. Warszawa.
Johnson, G.M. (1999). Inclusive Education: Fundamental Instructional Strategies and Considerations. Preventing School Failure, 43.
Kapuściński, R. (2006). Ten inny. Kraków.
Kozielecki, J. (1997). Koncepcje psychologiczne człowieka. Warszawa.
Kwiatkowska, H. (1997). Edukacja nauczycieli. Konteksty – kategorie – praktyki. Warszawa.
Lévinas, E. (2002). Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności. Warszawa.
Prengel, A. (2009). Zur Dialektik von Gleichheit und Differenz in der Bildung. Impulse der Integrationspädagogik. W: H. Eberwein, S. Knauer (Hrsg.). Handbuch Integrationspädagogik, Weinheim – Basel.
Rewers, E. (1995). Spadkobiercy budowniczych wieży Babel. W: E. Rewers (red.). Pojednanie tożsamości z różnicą? Poznań.
Rzedzicka, K.D. (2000). Inny w edukacji. W: A. Rakowska, J. Baran (red.). Dylematy pedagogiki specjalnej. Kraków.
Serafin, T. (2001). Ministerstwo Edukacji Narodowej o kształceniu integracyjnym i specjalnym. Warszawa.
Skarga, B. (1982). Filozofia różnicy. Przegląd Filozoficzny, 1.
Skarga, B. (1994). Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku. T. 1. Warszawa.
Skarga, B. (2002). Wstęp. W: E. Lévinas, Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności. Warszawa.
Szkudlarek, T. (1993). Postkolonializm jako dyskurs tożsamości: w stronę implikacji dla polskich dyskusji edukacyjnych. W: Z. Kwieciński, L. Witkowski (red.). Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach. Warszawa.
Szkudlarek, T. (1995a). Dialektyka Innego i postkolonialna tożsamość. W: M.M. Urlińska (red.). Edukacja a tożsamość etniczna. Toruń.
Szkudlarek, T. (1995b). Wydarzenie, urzeczywistnienie, różnica: edukacyjna autokracja społeczeństwa. W: T. Szkudlarek (red.). Różnica, tożsamość, edukacja. Szkice z pogranicza. Kraków.
Tischner, J. (1993). Nieszczęsny dar wolności. Kraków.
Ustawa z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty. Dz.U. z 1991 r. nr 67, poz. 329.
Ustawa z dnia 8 stycznia 1999 roku. Przepisy wprowadzające reformę ustroju szkolnego. Dz.U. z 1999 r. nr 12, poz. 96.
Wóycicki, K. (1983). Inny i Bóg. Więź, 5.
Zarządzenie nr 29 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 4 października 1993 roku w sprawie zasad organizowania opieki nad uczniami niepełnosprawnymi i ich kształcenia w ogólnodostępnych i integracyjnych szkołach i placówkach oraz organizacji kształcenia specjalnego. Dz.U. z 1993 r. nr 9, poz. 36.