Abstrakt
W artykule przedstawiono wyniki badań własnych, których celem było rozpoznanie, jak rodzice postrzegają pomoc doradców zawodowych w wyborze szkoły ponadpodstawowej oraz w jakim stopniu w procesie decyzyjnym uwzględniane są prognozy rynku pracy. Wyniki badań korespondują z ujęciem przedstawionym z perspektywy ich dzieci opublikowanym w artykule „Pomoc doradcy zawodowego uczniom w wyborze szkoły ponadpodstawowej oraz zawodu poszukiwanego na rynku pracy” (Pardej, 2024a). W badaniach jakościowych wykorzystano metodę wywiadu. Analizę materiału badawczego przeprowadzono z wykorzystaniem programu MAXQDA 2022. Próbę badaną stanowili rodzice uczniów klas pierwszych warszawskich techników kształcących się w zawodach przyszłości N=53 (Monitor Polski, D.U. 2023, poz. 145). W sprawie wyboru szkoły ponadpodstawowej i zawodu rodzice i ich dzieci korzystają najczęściej z usług doradcy zawodowego w szkole podstawowej (40 zakodowanych segmentów). W wielu rodzinach jednak proces decyzyjny odbywa się bez konsultacji z doradcą zawodowym (28 zakodowanych segmentów). Według rodziców ich dzieci chętniej korzystają z pomocy doradcy zawodowego w szkole niż w poradni psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na długotrwały kontakt, którego następstwem jest otwartość dziecka na współpracę. Rodzice zauważają wiele obszarów wymagających poprawy odnośnie do kompetencji doradcy zawodowego oraz prowadzonych przez niego lekcji. Rodzice posiadają (zazwyczaj powszechną) wiedzę na temat rynku pracy i pożądanych zawodów (30 zakodowanych segmentów). Jeśli podejmują się czynności sprawdzania prognoz rynku pracy, to najczęściej robią to razem z dziećmi (12 zakodowanych segmentów) lub razem rezygnują z tej czynności (23 zakodowane segmenty); natomiast sporadycznie czynią to w pojedynkę (dzieci albo rodzice).
Bibliografia
Akpochafo, G.O. (2020). Career Decision-making Difficulties among Secondary School Students in Nigeria. Universal Journal of Educational Research, 8(11B), 5918–5925. http://doi.org/10.13189/ujer.2020.082226.
Anghel, E., Gati I. (2019). The associations between career decision-making difficulties and negative emotional states. Journal of Carrer Development, 48(4), 1–15. https://doi.org/10.1177/0894845319884119.
Argyropoulou, C., Katsioula P., Drosos, N., Kaliris, A. (2018). Χαρακτηριστικά λή ψης επαγγελματικών αποφάσεων και θάρρος :Η περίπτωση μαθητών /μαθητριών σε Γενικά Λύκεια του Κιλκίς. Επιθεώρηση Συμβουλευτικής – Προσανατολισμού, τεύχος, 115, 23–38.
Bacanli F. (2016). Career decision-making difficulties of Turkish adolescents. Int J Educ Vocat Guidance, 16, 233–250. http://doi.org/10.1007/s10775-015-9304-8.
Chłoń-Domińczak, A. (ed.) (2015). Edukacja i rynek pracy. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Ericson H.H. (2017). How do parents choose schools, and what schools do they choose? A literature review of private school choice programs in the United States. Journal of School Choice, 11(4), 491–506. https://doi.org/10.1080/15582159.2017.1395618
Grabowska, M., Gwiazda, M. (ed.). (2019). Młodzież 2018. Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej.
Hausman Ch.S., Goldring E.B. (1997). Parent Involvement and Satisfaction in Magnet Schools: Do Reasons for Choice Matter? Orlando: Educational Resources Information Center.
INDEKS Ośrodek Badań Społecznych (2017). Plany zawodowe i oczekiwania uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu kościerskiego. Poznań: Powiatowy Urząd Pracy w Kościerzynie.
Kamieniecka, M. (2015). Decyzje edukacyjno-zawodowe uczniów szkół gimnazjalnych. Raport podsumowujący. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Klementowska, A. (2018). Aktywność uczniów w zakresie wyboru drogi edukacyjno-zawodowej na III etapie edukacyjnym. Polskie Towarzystwo Profesjologiczne, 1, 163–170.
Kruszakin, B. (2017). Raport z ankiet. Ważne decyzje wybór szkoły. Dane z roku szkolnego 2016/2017. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji. Wydział Edukacji dla Rynku Pracy.
Frąszczak, B., Głowacka M., Kąkolewski, A., Kroczak, H., Łuczak, M., Zasada, D. (2022). Ewaluacja standardów doradztwa zawodowego dla szkół podstawowych. Raport z badania. Poznań: Centrum Doradztwa Zawodowego dla Młodzieży. Obserwatorium Gospodarki i Rynku Pracy Aglomeracji Poznańskiej.
Łukasiewicz-Wieleba, J., Baum A. (2013). Rodzicielskie sposoby rozpoznawania i rozwijania zainteresowań i zdolności. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Maree, J.G., Magere G.M. (2023). Group career construction counselling influences Tanzanian high school students’ career decision-making difficulties. International Journal of Adolescence and Youth, 28(1), 2190809, 20–34. https://doi.org/10.1080/02673843.2023.2190809.
Pardej, K. (2024a). Pomoc doradcy zawodowego uczniom w wyborze szkoły ponadpodstawowej oraz zawodu poszukiwanego na rynku pracy. Rynek Pracy, 1(188), 89–106. http://doi.org/10.5604/01.3001.0054.4578.
Pardej, K. (2024b). Difficulties in choosing a secondary school in the opinion of parents. Seminare. Poszukiwania Naukowe, 45(1), 1–15. http://doi.org/10.21852/sem.1819
Pisula, D. (2009). Poradnictwo kariery przez całe życie. Warszawa: Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej.
Podwójcic, K. (2015). Diagnoza stanu doradztwa edukacyjno-zawodowego w gimnazjach i szkołach ponadpodstawowych w relacjach dyrektorów szkół i osób realizujących doradztwo. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
West, A., David, M., Hailes, J., Ribbens, J. (1995). Parents and the Process of Choosing Secondary Schools: Implications for Schools. Educational Management and Administration, 23(1), 28–38.
Wiekiera-Michau M. (elaborated) (2020). Raport z badania ewaluacyjnego dotyczącego oceny wsparcia skierowanego do uczniów w Szkolnych Punktach Informacji i Kariery w ramach projektu „Modernizacja Kształcenia Zawodowego w Małopolsce II. Kraków: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Departament Edukacji.
Wojtasik, B. (2011). Podstawy poradnictwa kariery. Poradnik dla nauczycieli. Warszawa: Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej.
Zintegrowana Strategia Umiejętności 2030 (część szczegółowa). Polityka na rzecz rozwijania umiejętności zgodnie z ideą uczenia się przez całe życie (2020). Warszawa: Ministerstwo Edukacji i Nauki.
Netography
https://dziennikustaw.gov.pl/M2023000014501.pdf [access: 1.02.2023].
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190000325/O/D20190325.pdf [access:20.02.2019].
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2024 Katarzyna Pardej