Asymilacja ludowych pierwowzorów w polskiej pieśni artystycznej – zarys problematyki

Katarzyna SUSKA-ZAGÓRSKA

doi:10.16926/em.2017.12.05

Opublikowane: 2019-10-041

Tom 12 (2017)

Asymilacja ludowych pierwowzorów w polskiej pieśni artystycznej – zarys problematyki

Katarzyna SUSKA-ZAGÓRSKA

Edukacja Muzyczna

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.16926/em.2017.12.05

Abstrakt

Głównym celem artykułu jest przedstawienie różnych sposobów funkcjonowania pieśni ludo-wych (głównie pieśni słowiańszczyzny) w polskiej pieśni artystycznej od momentu jej powstania(uznając za ojców pieśni polskiej S. Moniuszkę i F. Chopina), poprzez II połowę wieku XIX, do początków wieku XX (M. Karłowicz, K. Szymanowski). Okres ten wybrany został ze względu na popularność gatunku pieśniowego w twórczości wielu kompozytorów omawianego czasu.

Do gatunków, które miały istotny wpływ na kształtowanie się polskiej pieśni artystycznej, należą: śpiewy historyczne, zwane dumami, dumy kozacze, które jednak miały tylko pośredni wpływ na pieśni polskie (głównie chodzi o tematykę, a nie o cechy strukturalne), pieśni ludowe, pieśni zwane dumkami oraz ballady ludowe. Folklor z natury rzeczy łączy kulturowo tereny ze sobą sąsiadujące lub ze sobą związane w jakikolwiek inny sposób. Dzięki tym powiązaniom w polskiej pieśni artystycznej odnajdu- jemy motywy, wątki, tematy, zapożyczenia i cytaty wywodzące się z bliskich nam ośrodków słowiań- skich, nie zapominając o znaczących inspiracjach folklorem Litwy, która uległa – w pewnym okresieswej historii i na określonych terenach – zjawisku slawizacji. W podsumowaniu autorka wskazujepodstawowe cechy pieśni artystycznych w kontekście ich związków z folklorem.

Słowa kluczowe:

polska pieśń artystyczna, pieśń ludowa, ballada ludowa, duma, dumka, słowiańszczyzna, pierwiastki ludowe w polskiej pieśni artystycznej

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

SUSKA-ZAGÓRSKA, K. (2019). Asymilacja ludowych pierwowzorów w polskiej pieśni artystycznej – zarys problematyki. Edukacja Muzyczna, 12, 117–146. https://doi.org/10.16926/em.2017.12.05

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Chopin Fryderyk, Dzieła wszystkie. Pieśni, t. 17, Instytut F. Chopina, PWM, Kraków 1983.
Google Scholar

Czeczot Jan, Piosnki wieśniacze znad Niemna i Dźwiny, niektóre przysłowia i idiotyzmy w mowie sławiano-krewickiej z postrzeżeniem nad nią uczynionymi, t. 1–6, Wydawca: Józef Zawadzki, Wilno 1837, 1839–1840, 1844– 1846.
Google Scholar

Karłowicz Mieczysław, Pieśni, PWM, Kraków, 1984.
Google Scholar

Kolberg Oskar, Dzieła wszystkie. Łęczyckie, t. 22, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1889.
Google Scholar

Kolberg Oskar, Dzieła wszystkie. Pieśni ludu polskiego. Dumy i pieśni, cz. 1, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1857.
Google Scholar

Moniuszko Stanisław, Śpiewnik domowy. Antologia pieśni na głos z fortepianem, z. 4, red. W. Rudziński, PWM, Kraków 1988.
Google Scholar

Pankiewicz Eugeniusz, Pieśni zebrane, z. 1, PWM, Kraków 1957.
Google Scholar

Szymanowski Karol, Moja pieśń wieczorna, [w:] tegoż, Dzieła, t. 17, PWM, Kraków 1987, s. 32–38.
Google Scholar

Zaleski Józef Bohdan, Wybór poezyj, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1985.
Google Scholar

Żeleński Władysław, Pieśni wybrane, z. 1, PWM, Kraków 1958.
Google Scholar

Bartmiński Jerzy, O procesie formowania się interdialektu poetyckiego w języku polskiego folkloru, [w:] Ludowość dawniej i dziś. Studia folklorystyczne, red. Ryszard Górski, Julian Krzyżanowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1973, s. 239–257.
Google Scholar

Bentkowski Franciszek, Historia literatury polskiej wystawiona w spisie dzieł drukiem ogłoszonych, t. 1, Warszawa – Wilno 1814, s. 315.
Google Scholar

Czernik Stanisław, Polska epika ludowa. Biblioteka Narodowa, seria 1, nr 167, Wydawnictwo Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1958.
Google Scholar

Furdal Antoni, Słowianie w podziałach kulturowych Europy, [w:] Słowianie, Słowiańszczyzna – pojęcia i rzeczywistość dawniej i dziś, red. Kwiryna Handke, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa 2002, s. 112–113.
Google Scholar

Jagiełło Jadwiga, Polska ballada ludowa, Zakład im. Ossolińskich, Wrocław 1975; http://dx.doi.org/10.2307/846970.
Google Scholar

Janion Maria, Niesamowita słowiańszczyzna, Wydawnictwo Literackie, Warszawa 2007, s. 24.
Google Scholar

Janion Maria, Wstęp, [w:] Edmund Wasilewski, Wybór poezji, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1955, s. XXV.
Google Scholar

Juzala Gustaw, Semiotyka folkloru muzycznego pograniczy polsko-litewskich, Musica Jagiellonica, Kraków 2007.
Google Scholar

Głowiński Michał, Okopień-Sławińska Aleksandra, Sławiński Janusz, Zarys teorii literatury, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1975, s. 272–273.
Google Scholar

Jaworska Elżbieta, Polska ballada ludowa. Antologia, PWM, Kraków 1991.
Google Scholar

Kapełuś Helena, Romantyczny lirnik, [w:] Ludowość dawniej i dziś. Studia folklorystyczne, red. Ryszard Górski, Julian Krzyżanowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1973, s. 8.
Google Scholar

Mickiewicz Adam, Franciszek Karpiński, [w:] Dzieła wszystkie Adama Mickiewicza, t. 4: Pisma literackie, wydał i objaśnił Tadeusz Pini, Lwów [b.r.w.], s. 211.
Google Scholar

Mickiewicz Adam, Literatura słowiańska. Kurs drugi, wykład XXX, [w:] tegoż, Dzieła, t. 9, Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, Warszawa 1997, s. 380– 381.
Google Scholar

Mokry Władysław, Od Iłariona do Skoworody. Antologia poezji ukraińskiej XI– XVIII w., Universitas, Kraków 1996, s. 52.
Google Scholar

Tomaszewski Mieczysław, Chopin. Człowiek, dzieło, rezonans, PWM, Kraków 2005.
Google Scholar

Tomaszewski Mieczysław, O muzyce polskiej w perspektywie intertekstualnej, Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 2005.
Google Scholar

Tomaszewski Mieczysław, Mickiewiczowskie teksty, „tony” i inspiracje, [w:] Mickiewicz i muzyka, słowa – dźwięki – konteksty, Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. I.J. Paderewskiego, Poznań 2000, s. 19–34.
Google Scholar

Zgorzelski Czesław, Wstęp, [w:] Ballada polska, Zakład Narodowy im. Ossoliń- skich, Wrocław 1962.
Google Scholar

Kleiner Juliusz, Ballada, „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, t. 1, Uniwersytet Łódzki, Łódź 1958, s. 195–199; http://dx.doi.org/10.26485/ZRL.
Google Scholar

Propp Władimir, Morfologia bajki, tłum. i oprac. Stanisław Balbus, „Pamiętnik Literacki” 1968, nr 59 (4), s. 203–242.
Google Scholar

Skierkowski Władysław, Puszcza kurpiowska w pieśni, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego”, nr 1, Płock 1929, s. 25–115.
Google Scholar

Kleiner Juliusz, Ballada, [w:] Słownik folkloru polskiego, red. Julian Krzyżanowski, Wiedza Powszechna, Warszawa 1965, s. 37–38; http://dx.doi.org/ 10.2307/942235.
Google Scholar