Abstrakt
Głównym przedmiotem rozważań jest kwestia statusu dydaktyki ogólnej jako dyscypliny naukowej w sytuacji zmiany paradygmatycznej polegającej na przejściu od dydaktyki pozytywistycznej do dydaktyki interpretatywnej (hermeneutycznej). Przedstawione są dwie linie badań dydaktycznych: filozoficzno-humanistyczna i nurt badań eksperymentalnych. Analizowany jest normatywny/opisowy (analityczny) oraz teoretyczny/praktyczny charakter dydaktyki. Ukazane są konsekwencje przyjęcia przez dydaktykę stanowiska obiektywistycznego (dydaktyka behawiorystyczna) i konstruktywistycznego (dydaktyka konstruktywistyczna).
Bibliografia
Bałachowicz, J. (2008). Konstruktywizm w teorii i praktyce edukacji. Edukacja, 3(84).
Benton, T. Craib, I. (2003). Filozofia nauk społecznych. Od pozytywizmu do postmodernizmu. L. Rasiński (tłum.). Wrocław.
Berger, P.L. Luckmann, T. (1983). Społeczne tworzenie rzeczywistości. J. Niżnik (tłum.). Warszawa.
Böhme, G., Daele van der, W., Kohn, W. (1987). Finalizacja nauki. S. Czerniak (tłum.). W: J. Niżnik (red.). Rozwój nauki a społeczny kontekst poznania. Warszawa.
Brezinka, W. (1978). Metatheorie der Erziehung. Eine Einführung in die Grundlagen der Erziehungswissenschaft, der Philosophie der Erziehung und der Praktischen Pädagogik. Monachium – Bazylea.
Chalmers, A.F. (1993). Czym jest to, co zwiemy nauką? Rozważania o metodzie, statusie i metodach nauki: wprowadzenie do współczesnej filozofii nauki. A. Chmielewski (tłum). Wrocław.
Czerepaniak-Walczak, M. (2006). Pedagogika emancypacyjna. Rozwój świadomości krytycznej człowieka. Gdańsk.
Douglas, J. (1976). Investigative Social Research. Beverly Hills (CA).
Dylak, S. (2000). Konstruktywizm jako obiecująca perspektywa w kształceniu nauczycieli. W: H. Kwiatkowski, T. Lewowicki, S. Dylak, Współczesność a kształcenie nauczycieli. Warszawa.
Dylak, S. (2005). Konstruktywizm z perspektywy doskonalącego się nauczyciela. W: E. Arciszewska, S. Dylak (red.). Nauczanie przyrody. Wybrane zagadnienia. Warszawa.
Filipiak, E. (2008). Uczenie się w klasie szkolnej w perspektywie socjokulturowej. W: E. Filipiak (red.). Rozwijanie zdolności uczenia się. Wybrane konteksty i problemy. Bydgoszcz.
Flitner, W. (1957). Das Selbstverständnis der Erziehungswissenschaft in der Gegenwart. Heidelberg.
Geertz, C. (1973). The Interpretation of Cultures. Nowy Jork.
Goćkowski, J. (1997). Uczenie roli i poglądu na świat badacza naukowego. Kwartalnik Pedagogiczny, 1–2.
Gołębniak, B.D. (2005). Konstruktywizm – moda, „nowa religia” czy tylko/aż interesująca perspektywa poznawcza i dydaktyczna? Problemy Wczesnej Edukacji, 1(1).
Gouldner, A.W. (1984). Teoretyczny kontekst socjologii. E. Morawska (tłum.). W: E. Mokrzycki (red.). Kryzys i schizma. Antyscjentyczne tendencje w socjologii współczesnej. T. 1. Warszawa.
Gutek, G.L. (2003). Filozoficzne i ideologiczne podstawy edukacji. Gdańsk.
Habermas, J. (1983). Teoria i praktyka. Wybór pism. M. Łukasiewicz, Z. Krasnodębski (tłum.). Warszawa.
Habermas, J. (1986). Rekonstrukcyjne versus rozumiejące nauki społeczne. Kultura i Społeczeństwo, 4.
Habermas, J. (1997). Modernizm – niedokończony projekt. W: R. Nycz (red.). Postmodernizm. Antologia przekładów. M. Łukasiewicz (tłum.). Kraków.
Hejnicka-Bezwińska, T. (1990). Paradygmat pedagogiki instrumentalnej w Polsce. W: Z. Kwieciński, L. Witkowski (red.). Ku pedagogii pogranicza. Toruń.
Hejnicka-Bezwińska, T. (2001). Pedagogika ogólna wobec napięć wywołanych przechodzeniem od ortodoksji do heterogeniczności (w myśleniu o edukacji). W: A. Bogaj (red.). Rozwój pedagogiki ogólnej. Inspiracje i ograniczenia kulturowe oraz poznawcze. Warszawa – Kielce.
Hurło, L., Klus-Stańska, D., Łojko, M. (red.) (2009). Paradygmaty współczesnej dydaktyki. Olsztyn.
Kansanen, P. (1990). Didaktiikan tiedetausta. Kasvatuksen teoriaa didaktiikan näkökulmasta. Helsinki.
Kansanen, P. (1995a). The Deutsche Didaktik. Journal of Curriculum Studies, 27(4).
Kansanen, P. (1995b). Tysk didaktik och amerikansk undervisningsforskning. Didaktisk Tidskrift, 5(3).
Kansanen, P. (1997). Vad är skolpedagogik? W: M. Uljens (red.). Didaktik – teori, reflektion och praktik. Lund.
Kant, I. (1957). Krytyka czystego rozumu. T. 1. R. Ingarden (tłum.). Warszawa.
Kamiński, S. (1992). Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Lublin.
Klafki, W. (1976). Aspekte kritisch-konstruktiver Erziehungswissenchaft. Weinheim.
Klus-Stańska, D. (2000). Konstruowanie wiedzy w szkole. Olsztyn.
Klus-Stańska, D. (2010). Dydaktyka wobec chaosu pojęć i zdarzeń. Warszawa.
Kotłowski, K. (1976). Pedagogika filozoficzna na Uniwersytecie Łódzkim w trzydziestoleciu Polski Ludowej. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego, S. I, 14.
Kubinowski, D. Nowak, M. (red.) (2006). Metodologia pedagogiki zorientowanej humanistycznie. Kraków.
Kuhn, T.S. (2001). Struktura rewolucji naukowych. H. Ostromęcka (tłum.). Warszawa.
Kwaśnica, R. (1995). Ku dialogowi w pedagogice. W: B. Śliwerski (red.). Pedagogika alternatywna. Dylematy teorii. Łódź – Kraków.
Kwiatkowska, H., Lewowicki, T. (red.) (2003). Społeczno-kulturowe konteksty edukacji nauczycieli i pedagogów. Warszawa.
Kwieciński, Z. (1993). Mimikra czy sternik? Dramat pedagogiki w sytuacji przesilenia formacyjnego. W: Z. Kwieciński, L. Witkowski (red.). Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach. Warszawa.
Leveque, R., Best, F. (1988). Filozofia edukacji. Z. Zakrzewska (tłum.). W: M. Debesse, G. Mialaret (red.). Rozprawy o wychowaniu. T. 1. Filozoficzne, psychologiczne i socjologiczne aspekty wychowania. Warszawa.
Liston, D.P. (1986). On Facts and Values. An Analysis of Radical Curriculum Studies. Educational Theory, 36(2).
Materska, M., Tyszka, T. (red.) (1997). Psychologia i poznanie. Warszawa.
Paulston, R.G. (1993). Pedagogika porównawcza jako pole nakreślania konceptualnych map teorii i paradygmatów. Z. Melosik, K. Sobolewska-Myślik (tłum.). W: Z. Kwieciński, L. Witkowski (red.). Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach. Warszawa.
Pearson, A.T. (1994). Nauczyciel. Teoria i praktyka w kształceniu nauczycieli. A. Janowski, M. Janowski (tłum.). Warszawa.
Poleszczuk, J. (1980). Społeczno-kulturowa geneza współczesnej socjologii empirycznej. W: A. Giza-Poleszczuk, E. Mokrzycki (red.). Teoria i praktyka socjologii empirycznej. Warszawa.
Prichard, H.A. (1912). Does Moral Philosophy Rest on a Mistake. W: H.A. Prichard. Moral Obligation and Duty and Interest. Oksford.
Rutkowiak, J. (1995). „Pulsujące kategorie” jako wyznaczniki mapy odmian myślenia o edukacji. W: J. Rutkowiak (red.). Odmiany myślenia o edukacji. Kraków.
Rutkowiak, J. (2009). Wielość paradygmatów dydaktyki a wspólny mianownik realności życia. Ku pytaniom o przekłady międzyparadygmatyczne. W: L. Hurło, D. Klus-Stańska, M. Łojko (red.). Paradygmaty współczesnej dydaktyki. Kraków.
Uljens, M. (2006). Dydaktyka szkolna. E. Zaremba (tłum.). W: B. Śliwerski (red.). Pedagogika. T. 2. Pedagogika wobec edukacji, polityki oświatowej i badań naukowych. Gdańsk.
Windelband, W. (1894). Geschichte und Naturwissenschaft. Rede zum Antritt des Rektorats der Kaiser-Wilhelms-Universität Strassburg, gehalten am 1. Mai 1894. Strasburg.
Witkowski, L. (2007). Normatywność pedagogiczna w świetle przekrojów i przekształceń we współczesnej humanistyce i kulturze (próba rekonesansu). W: L. Witkowski, Między pedagogiką, filozofią i kulturą. Studia, eseje, szkice. T. 3. Warszawa.
Zaczyński, W.P. (1984). Raz jeszcze o statusie ontologiczno-metodologicznym pedagogiki. Ruch Pedagogiczny, 5–6.
Zamiara, K. (2005). Wprowadzenie. W: K. Zamiara (red.). Etyczne aspekty badań społecznych. Człowiek i Społeczeństwo. T. 24. Poznań.
Zamojski, P. (2010). Pytanie o cel kształcenia – zaproszenie do debaty. Gdańsk.
Zybertowicz, A. (1995). Przemoc i poznanie. Studium z nie-klasycznej socjologii wiedzy. Toruń.