Abstrakt
Praca zatytułowana Wizualne analogie w edukacji. U podstaw antropologicznej koncepcji kształcenia studentów (M. Muszyńska, 2005) ma charakter teoretyczno-empiryczny i lokuje się w zakresie teorii wychowania estetycznego. Głównym przedmiotem badań są w niej wizualne analogie. Zdolność dostrzegania ich w sztuce prawdopodobnie jest zalążkiem rozwijających się kompetencji interpretacyjnych, potencjałem służącym przyszłym praktykom intertekstualnym. Analizy kontekstów teoretycznych (G. Bachelard, J. Derrida, M. Heidegger, M. Eliade, C. G. Jung, I. Kant, J. Lacan, A. Melberg, S. Kierkegaard, S. Žižek) oraz dane jakościowe uzyskane z badań eksperymentalnych w postaci profi li analogii pozwoliły na sformułowanie następującego uogólnienia: Analogia – jej tworzenie przez artystę oraz dostrzeganie relacji wskaźnikowych pomiędzy dziełami przez odbiorcę jest zjawiskiem powtarzającym się w czasie (repetetywno-temporalnym), w którym ma szansę zaistnieć zarówno odnowienie znaczenia (idei), jak i zmiana „pozycji” podmiotu, będącego w ruchu. Analogia jako porównanie metaforyczne jest wtedy figurą zmieniającą się w czasie za sprawą nie tylko przekształceń praktyki artystycznej, ale figurą „powtórzenia”, którą ów podmiot chce świadomie dostrzec i w refleksji wyłonić różnicę jako odnowienie znaczenia. Natomiast możliwości konceptualizowania analogii zarysowują się wtedy, kiedy jednostkowa percepcja będzie pomyślana jako abdukcyjny proces inferencyjno-interpretacyjny, w którym będą rozpoznane znaki ikoniczno-indeksowe.
Bibliografia
Bachelard, G. (1988). Poetyka marzenia. L. Brogowski (tłum.). Gdańsk.
Biela, A. (1981). Psychologiczne podstawy wnioskowania przez analogię. Warszawa.
Buczyńska-Garewicz, H. (1994). Semiotyka Peirce’a. Warszawa.
Buczyńska-Garewicz, H. (1997). Interpretacje interpretacji: semiotyka a dekonstrukcja. Toruński Przegląd Filozoficzny, 1.
Eco, U. (1996). Nieobecna struktura. A. Weinsberg (tłum.). Warszawa.
Csikszentmihalyi, M., Rochberg-Halton, E. (2002). The Meaning of Things. Domestic Symbols and the Self. Cambridge.
Dailey, A., Martindale, C., Borkum, J. (1997). Creativity, Synesthesia, and Physiognomic Perception. Creativity Research Journal, 10.
Derrida, J. (1997). Głos i fenomen. Wprowadzenie do problematyki znaku w fenomenologii Husserla. B. Banasiak (tłum.). Warszawa.
Derrida, J. (2003). Prawda w malarstwie. M. Kwietniewska (tłum.). Gdańsk.
Domino, G. (1989). Synesthesia and Creativity in Fine Arts Students: An Empirical Look. Creativity Research Journal, 2.
Dybel, P. (2000). Urwane ścieżki. Przybyszewski – Freud – Lacan. Kraków.
Fichte, J. G. (1996). Teoria wiedzy. Wybór pism. T. I. M. Siemek (tłum.). Warszawa.
Gardner, H. (1988). Creativity: An Interdyscyplinarny Perspective. Creativity Research Journal, 1.
Gardner, H. (2002). Inteligencje wielorakie. Teoria w praktyce. A. Jankowski (tłum.). Poznań.
Grant, M. A. (1988). The Wisdom of Merlan. W: P. O’Callaghan (red.). A Clashing of Symbols. Method and Meaning in Liberal Studiem. Washington.
Heidegger, M. (1994). Bycie i czas. B. Baran (tłum.). Warszawa.
Jung, C. G. (2002). Man and His Symbols. Carl G. Jung and M.-L. Von Franz, Joseph L. Henderson, Jolande Jacobi, Aniela Jaffé. New York, London, Toronto, Sydney, Auckland.
Kalaga, W. (2001). Mgławice dyskursu. Podmiot, tekst, interpretacja. Kraków.
Kierkegaard, S. (1992). Powtórzenie. Próba psychologii eksperymentalnej przez Constantina Constantinusa. B. Świderski (tłum.). Warszawa.
Kierkegaard, S. (2000). Pojęcie lęku. Proste rozważania o charakterze psychologicznym odniesione do dogmatycznego problemu grzechu pierworodnego autorstwa Vigiliusa Haufniensisa. A. Szwed (tłum.). Kęty.
Komendziński, T. (1996). Znak i jego ciągłość. Semiotyka C. S. Peirce’ między percepcją a recepcją. Toruń.
Lorenc, I. (2001). Świadomość i obraz. Studia z filozofii przedstawienia. Warszawa.
Matczak, A., Jaworowska, A., Stańczak, J. (2000). Rysunkowy test twórczego myślenia K. K. Urbana i H. G. Jellena. Warszawa.
Melberg, A. (2002). Teorie mimesis. Repetycja. J. Balbierz (tłum.). Kraków.
Merleau-Ponty, M. (2001). Fenomenologia percepcji. M. Kowalska, J. Migasiński (tłum.). Warszawa.
Migasiński, J. (1995). Merleau-Ponty. S. Cichowicz, M. Kowalska, J. Migasiński i in. (tłum.). Warszawa.
Nosal, C. S. (2002). Jung jako prekursor gorącego i zimnego przetwarzania informacji, Albo albo. Problemy psychologii i kultury, 1, Czucie. Warszawa.
Nycz, R. (2000). Tekstowy świat, Poststrukturalizm a wiedza o literaturze. Kraków.
Stafford, B. A. (1999). Visual Analogy. Consciousness as the Art of Connecting. London.
Tweney, R. D. (1996). Presymbolic Process in Scientific Creativity. Creativity Research Journal, 9.
Wilkoszewska, K. (1999). Filozofia amerykańska w Ameryce. Oczami outsidera. W: T. Komendziński, A. Szahaj (red.). Filozofia amerykańska dziś. Toruń.
Żegleń, U. (2000). Wprowadzenie do semiotyki teoretycznej i do semiotyki kultury. Toruń.
Žižek, S. (2001a). Przekleństwo fantazji. A. Chmielewski (tłum.). Wrocław.
Žižek, S. (2001b). Wzniosły obiekt ideologii. J. Dybel, P. Dybel (tłum.). Wrocław.
Mam świadomość, że czasopismo jest wydawane na licencji Creative Commons - Uznanie autorstwa (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode).
Przesyłając artykuł wyrażam zgodę na jego udostępnienie na tej licencji.