Słowa kluczowe
edukacja regionalna
kształcenie
tożsamość
transkulturowość
Abstrakt
W obliczu przemian politycznych, społeczno-kulturowych i gospodarczych w Europie i na świecie szkoła staje przed nowymi wyzwaniami związanymi z formowaniem w dzieciach i młodzieży autonomiczności oraz poczucia przynależności do określonej wspólnoty. W Polskim systemie edukacji zadania determinujące kształtowanie tożsamości młodego człowieka związane są m.in. z obszarem edukacji regionalnej i międzykulturowej. Ich dotychczasowa struktura jest niewystarczająca – wymaga zmian umożliwiających współistnienie nachodzących na siebie hybryd kulturowych, wykraczających poza granice polityczne. Jest to zjawisko pogłębiające się ze względu na migrację i emigrację ludności wywołane: pandemią COVID, wojną rosyjsko-ukraińską, innymi konfliktami i sytuacjami społeczno-ekonomicznymi. Artykuł zawiera wskazania teoretyczne w zakresie problematyki tożsamości oraz propozycję połączenia edukacji regionalnej, międzykulturowej oraz transkulturowości w perspektywie procesów edukacyjnych w szkole.
Bibliografia
Burzyńska-Sylwestrzak, J. (2019). Wyzwania współczesnej humanistyki: transkulturowość i translingwalizm. Świecie: Wydawnictwo Uczelni Lingwistyczno-Technicznej w Świeciu.
Delors, J. (1998). Edukacja – jest w niej ukryty skarb (tłum. W. Rabczuk). Warszawa: Stowarzyszenie Oświatowców Polskich. Wydawnictwa UNESCO.
Firlit, E. (2016). Kłopoty z tożsamością w ponowoczesnym świecie. W: E. Firlit, J. Gladys-Jakóbik (red.), Wybrane problemy współczesnego świata w refleksji socjologicznej (s. 63–88). Warszawa: Szkoła Główna Handlowa.
Giddens, A. (2001). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej ponowoczesności (tłum. A. Szulżycka). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Guziuk-Tkacz, M., Siegień-Matyjewicz, A. (2015). Leksykon pedagogiki międzykulturowej i etnopedagogiki. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Guziuk-Tkacz, M. (2019). Imigracja(e) i imigranci w kontekście transkulturowości. Diagnoza pedagogiczna. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
Hastrup, K. (2008). Droga do antropologii. Między doświadczeniem a teorią. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kamińska, K. (2013). Szlak kulturowy – nowa strategia uobecniania przeszłości. Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego, 27, 321–329.
Kazimierczak, M. (2009). Kilka refleksji nad „autentycznością” w kontekście książki Anny Wieczorkiewicz – Apetyt turysty. O doświadczaniu świata w podróży. Turystyka Kulturowa, 7, 32–39.
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Dz.U. z 1997, nr 78, poz. 438.
Lewowicki, T. (2007). O tożsamości, kondycji i powinnościach pedagogiki. Warszawa – Radom: Instytut Technologii Eksploatacji – PIB.
Lewowicki, T. (2013). Edukacja wobec odwiecznych i współczesnych problemów świata – konteksty i wyzwania edukacji międzykulturowej. Edukacja Międzykulturowa, 2, 19–37.
Lisowska, K. (2021). Forum Inicjatyw Lokalnych Warmii i Mazur jako przestrzeń do rozwoju edukacji międzykulturowej. Podstawy Edukacji, 14, 23–40. https://doi.org/10.16926/pe.2021.14.03.
Lisowska, K. (2022). Miejsce edukacji regionalnej w kształtowaniu tożsamości regionalnej przed i w czasach pandemii. Edukacja Międzykulturowa, 2 (17), 172–182. https://doi.org/10.15804/em.2022.02.13.
Melchior, M. (1990). Społeczna tożsamość jednostki. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Nikitorowicz, J. (1999). Projektowanie edukacji międzykulturowej w perspektywie demokracji i integracji europejskiej. W: J. Nikitorowicz, M. Sobecki (red.), Edukacja międzykulturowa w wymiarze instytucjonalnym (s. 25–32). Białystok: Wydawnictwo Trans Humana.
Nikitorowicz, J. (2005). Kreowanie tożsamości dziecka. Wyzwania edukacji międzykulturowej. Gdańsk: GWP.
Nikitorowicz, J. (2008). Dylematy kreowania tożsamości w wymiarze kulturowym. W: T. Lewowicki, B. Grabowska, A. Różańska (red.), Socjalizacja i kształtowanie się tożsamości – problemy i sugestie rozwiązań (s. 15–25). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Nikitorowicz, J. (2009). Edukacja międzykulturowa i regionalna. Warszawa: WAiP.
Nikitorowicz, J. (2011). Od Federacji Zespołów Badań Pogranicza do Stowarzyszenia Wspierania Edukacji Kulturowej, Pogranicze. Studia Społeczne, 27 (1), 7–18.
Nikitorowicz, J., Guziuk-Tkacz, M. (2021). Wielokulturowość – międzykulturowość – transkulturowość w kontekście pedagogicznym. Edukacja Międzykulturowa, 2 (15), 23–36. https://doi.org/10.15804/em.2021.02.01.
Piechaczek-Ogierman, G. (2016). Szkoła w środowisku wielokulturowym i jej rola w kształtowaniu tożsamości uczniów. Edukacja Międzykulturowa, 5, 217–230. https://doi.org/10.15804/em.2016.12.
Piechaczek-Ogierman, G. (2019). Uwarunkowania tożsamości lokalnej w środowisku miejskim. Edukacja Międzykulturowa, 1 (10), 157–172. https://doi.org/10.15804/em.2019.01.09.
Reber, A.S. (2002). Słownik psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Rembowska, K. (2000). Tożsamość lokalna i regionalna. Region łódzki. Acta Universitatis Lodziesis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 3, 3–9.
Rogalska-Marasińska, A. (2017). Edukacja międzykulturowa na rzecz zrównoważonego rozwoju. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Szczepański, M.S. (1999). Tożsamość regionalna – w kręgu pojęć podstawowych. W: A. Matczak (red.), Badania nad tożsamością regionalną. Stan i potrzeby (s. 7–17). Łódź – Ciechanów: Krajowy Ośrodek Dokumentacji Regionalnych Towarzystw Kultury.
Szczepański, M.S. (2003). Tożsamość regionalna – w kręgu pojęć podstawowych i metodologii badań. Między tożsamością indywidualną a społeczną – preliminaria. Online: www.socjologiarozwoju.us.edu.pl [dostęp: 5.07.2022].
Szczepański, M.S., Śliz, A. (2018). Kim jestem? Identyfikacje i tożsamościspołecznej. Przypadek Górnego Śląska. Nauka, 1, 129–142.
Ustawa o cudzoziemcach z dnia 12 grudnia 2013 r. poz. 1650, z późn. zmian.
Welsch, W. (1998). Transkulturowość. Nowa koncepcja kultury. W: R. Kubicki (red.), Filozoficzne konteksty rozumu transwersalnego. Wokół koncepcji Wolfganga Welscha (s. 195–222). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Welsch, W. (1999). Transculturality – the Puzzling Form of Cultures Today. W: M. Featherstone, S. Lash (red.), Spaces of Culture: City, Nation, World (s. 194–213). London: SAGE.
Wróblewska, M. (2011). Kształtowanie tożsamości w perspektywie rozwojowej i edukacyjnej. Pogranicze. Studia Społeczne, 12, 176–187.
Zellma, A. (2002). Kształtowanie tożsamości regionalnej młodzieży w toku interakcji katechetycznych. Studia Warmińskie, 39, 419–439.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2022 Podstawy Edukacji