Partity „Koori” i „Inuit” Krzysztofa Knittla – intermedialny „pejzaż dźwiękowy”

Monika KARWASZEWSKA; Piotr ROJEK

doi:10.16926/em.2017.12.04

Autor

Monika KARWASZEWSKA Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku Wydział Dyrygentury Chóralnej, Muzyki Kościelnej, Edukacji Artystycznej, Rytmiki i Jazzu Katedra Pedagogiki Muzyki
Piotr ROJEK Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu Wydział Instrumentalny Katedra Organów, Klawesynu i Muzyki Dawnej

DOI:

https://doi.org/10.16926/em.2017.12.04

Słowa kluczowe:

intermedialność, transawangarda, muzyka polska XX i XXI w, pejzaż dźwiękowy, muzyka akusmatyczna, Krzysztof Knittel, metoda Conduction

Abstrakt

Intermedialność, jako fenomen kultury ponowoczesnej, stanowi jeden z ważniejszych para-dygmatów współczesnych badań komparatystycznych. Teoria intermedialności autorstwa Wernera Wolfa zakłada obecność różnych relacji, w jakie dane medium wchodzi z innymi mediami, dającprzypadek multimedialności, tzw. „hybrydy medialne”. Partita I („Koori”) na saksofony altowyi sopranowy, orkiestrę symfoniczną i media elektroniczne oraz Partita II („Inuit”) na flet, orkie-strę smyczkową i media elektroniczne polskiego kompozytora Krzysztofa Knittla, które są przed- miotem niniejszego artykułu, z jednej strony stanowią przykład dzieł intermedialnych, z drugiej zaś przykład muzyki ekologicznej, tworzącej tzw. „pejzaż dźwiękowy”. Materiał muzyczny, obokdźwięków emitowanych z tradycyjnych instrumentów i urządzeń elektronicznych, obejmujedźwięki oderwane od źródła – oryginalne odgłosy mniejszości etnicznych i zamieszkałych przeznich terenów. Dźwięki pochodzące z natury stają się w obu Partitach symbolami, niosąc wartość semantyczną. Prezentowane współczesne kompozycje tworzą swego rodzaju akusmatyczny spek-takl brzmieniowy, który odsłania symboliczne znaczenie emisji dźwięku. Analiza obu utworów została przedstawiona w kontekście refleksji teoretycznej Murraya R. Schafera i Wernera Wolfa.

Bibliografia

Knittel Krzysztof, Partita I („Koori”) na saksofony altowy i sopranowy, orkiestrę symfoniczną i media elektroniczne, 2013.

Knittel Krzysztof, Partita II („Inuit”) na flet, orkiestrę smyczkową i media elektroniczne, 2013.

Baculewski Krzysztof, Historia Muzyki Polskiej, red. Stefan Sutkowski, vol. 7, cz. 2: 1975–2000, e-book, Sutkowski Edition, Warszawa 2012.

Dziamski Grzegorz, Awangarda po awangardzie. Od neoawangardy do postmodernizmu, Wydawnictwo Humaniora, Poznań 1995.

Kapelański Maksymilian, Koncepcja pejzażu dźwiękowego (soundscape) w pismach R. Murraya Schafera, praca magisterska napisana w Zakładzie Teorii i Estetyki Muzyki pod kierunkiem prof. dr. hab. Macieja Gołąba, Warszawa 1999.

Kępińska Alicja, Energie sztuki, Wiedza Powszechna, Warszawa 1990.

Nycz Ryszard, Kulturowa natura, słaby profesjonalizm. Kilka uwag o przedmiocie poznania literackiego i statusie dyskursu literaturoznawczego, [w:] Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. Ryszard Nycz, Michał Paweł Markowski, Universitas, Kraków 2006, s. 5–39.

Nycz Ryszard, Poetyka intertekstualna: tradycje i perspektywy, [w:], Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. Ryszard Nycz, Michał Paweł Markowski, Universitas, Kraków 2006, s. 153–180.

Oliva Achille Bonito, The Italian Trans-avantgarde. La Transavanguardia Italiana, Giancarlo Politi Editore, Milano 1980.

Schafer Raymond Murray, The Book of Noise, Price Miburn, Wellington, New Zealand 1970.

Schafer Raymond Murray, The Tuning of the World, Mcclelland & Stewart, Toronto 1977.

Wasilewska-Chmura Magdalena, Przestrzeń intermedialna literatury i muzyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.

Wolf Werner, Intermediality Revisited Reflections on Word and Music Relations in the Context of a General Typology of Intermediality, [w:] Word and Music Studies: Essays in Honour of Steven Paul Scher and on Cultural Identity and the Musical Stage, Amsterdam – New York 2002.

Hejmej Andrzej, Literatura w społeczeństwie medialnym, „Teksty Drugie, Teoria literatury, krytyka, interpretacja” 2014, nr 2: Nowa (?) filologia, s. 239–251.

Hejmej Andrzej, Muzyka w literaturze. (Perspektywy współczesnych badań), „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 2000, nr 4 (63), s. 28–36.

Kapelański Maksymilian, Śladami wyobraźni kosmologicznej: metafora i ezoteryka w R. Murraya Schafera pismach o pejzażu dźwiękowym, „Sztuka i Filozofia” 2005, nr 26, s. 186–205.

Karwaszewska Monika, From research on the musical „Trans-avant-garde”. A contribution to the discussion on the terminology concerning the historiography of the 20th century Polish music, „Avant Trends in Interdisciplinary Studies” 2016, R. VII, t. 1: After the Rite, s. 75–88; http://dx.doi.org/ 10.26913/70102016.0111.0004.

Regiewicz Adam, Komparatystyka jako sposób badania nowych mediów, „Teksty Drugie” 2014, nr 2, s. 49–70.

Marciniak Krzysztof, Współczesny kompozytor a pejzaż dźwiękowy – wprowadzenie, [online], https://kadebeem.wordpress.com/2012/06/02/hello-world/ [dostęp: 2.04.2018].

Kulczyński Ryszard W., Estetyka sztuki nowych mediów, Międzyuczelniana specjalność multimedialna, UMFC, Warszawa, s. 27, [online], http://www.medialarts.pl/download/skrypty/Estetyka-sztuki-nowychmediow.pdf [dostęp: 20.06.2018].