W 80. rocznicę zamachu na Adolfa Hitlera. Claus Schenk Graf von Stauffenberg, bohater, polityczny strateg, czy ofiara reżimu hitlerowskiego

Анотація

Dokonany dnia 20 lipca 1944 r. w Wilczym Szańcu (Gierłoż) zamach na przywódcę III Rzeszy
Adolfa Hitlera (1889–1945) prowokuje do zadania wielu pytań, na które nie zawsze znajdziemy
odpowiedzi. Oceny tego aktu są wśród historyków skrajnie różne. Jako niemcoznawca zajmujący
się okresem III Rzeszy, a po części Holokaustem, rekonstruuję przyczyny, motywy i dokonania za-
machu. Nie należy jednak oczekiwać od tej publikacji ostatecznej i jednoznacznej oceny, a jedynie
analizy okoliczności, w jakich do zamachu doszło. Czyn ten oceniam krytycznie, ponieważ strategia
von Stauffenberga, sam cel zamachu, nie miały nic wspólnego z ratowaniem prawdziwych ofiar
wojny. Europa leżała już w gruzach, a jej żydowska społeczność została całkowicie wymordowana.
Biorąc pod uwagę te aspekty, dostrzegam jedynie trzy oczywiste motywy czynu: zakończyć wojnę,
stworzyć dogodną pozycję dla negocjacji z aliantami, uchronić wschodnie Niemcy przed wkrocze-
niem tam Sowietów. W optyce konsekwencji i perspektyw na przyszłość nieudany zamach niczego
nie zmienił i niczego nie przyniósł. Doprowadził jedynie do wyeliminowania na terenie III Rzeszy ostatnich liberalnych sił w szeregach opozycji Hitlera. Procesy berlińskiego sędziego Rolanda Freislera były tej eliminacji przykładem.