Nazistowskie koncepcje ideologiczno- -wychowawcze w ewolucji i radykalizacji „nowego człowieka” III Rzeszy: treść, cele, praktyki polityczne – wybrane aspekty

Abstrakt

Przejęcie władzy przez narodowych socjalistów w 1933 r. wpłynęło bezpośrednio na środowisko niemieckiej oświaty. Szkoła na rzecz indoktrynacji z ideologią hitlerowską stała się miejscem reedukacji po okresie weimarskim. Fundamentem pedagogiki totalitarnej było Mein Kampf, oddziałując na jej najważniejsze ogniwa: kult przywódcy, militaryzm, światopogląd, czystość rasową, tężyznę fizyczną. Zanim jednak do tego doszło, istotny wpływ na podstawowe elementy edukacji nazistowskiej miały organizacje młodzieżowe: Wędrowny Ptak (Wandervogel), Artamani (Artamanen), Wolna Szkoła Gustawa Weynekena (Die Freie Schulgemeinde Wickersdorf – określanej również jako Weyneken Schule), Młodzież Związkowa (Bündische Jugend) i Ruch Martina Voelkela (Martin Voelkel Bewegung). Po zakończeniu I wojny organizacje te stały się składową edukacji „nowej Rzeszy”, która wyczekiwała niemieckiego „mesjasza”. Od 1933 r. okazał się nim Adolf Hitler. Obok wymienionych organizacji również istotną rolę odgrywały środowiska, które bezpośrednio wpłynęły na podstawę koncepcji ideologiczno- wychowawczych. Na uwagę zasługują: Krąg Stefana Georgea (George Kreis), Niemieckie Turnerstwo (Deutsche Turnerschaft), Rewolucja Konserwatywna (Konserwative Revolution) i Wspólnota Frontowa (Bund der Frontsoldaten). Wszystkie wyżej wymieniane miały istotny wpływ na ukształtowanie „nowego człowieka” (der neue Mensch) III Rzeszy. Narodowi socjaliści chętnie czerpali z meandrów organizacji i środowisk dwudziestolecia międzywojennego. Zwłaszcza że w szeregach tych grup znajdziemy młodzież sfrustrowaną „dyktatem” z Wersalu oraz pozostawioną radykalnej lewicy i prawicy. Ich idee padły na podatny grunt. Tam też powstały koncepcje ideologiczno-wychowawcze, które naziści przejęli, a następnie zmodyfikowali dla potrzeb utrzymania i przekazania władzy kolejnym pokoleniom.