Rękopisy utworów skrzypcowych Marcelego Popławskiego ze zbiorów Biblioteki Narodowej w Warszawie

Abstrakt

Artykuł przedstawia nieznane kompozycje zapomnianego polskiego twórcy, pedagoga i organizatora życia muzycznego, działającego w I połowie XX wieku, w różnych ośrodkach w Polsce i za granicą. Główną treść poprzedza rys biograficzny, sporządzony na podstawie biogramów encyklopedycznych i leksykalnych. Omówienie w większości niepublikowanych utworów, które zachowały się w rękopisach, przeprowadzone zostało na podstawie źródłoznawczych badań własnych oraz w oparciu o dwa komentarze wydawnicze. W rozwiązaniu główniej problematyki zastosowano deskryptywną metodę analizy dzieła muzycznego, ukierunkowaną na formę muzyczną, w tym na technikę kompozytorską z uwzględnieniem specyfiki gry skrzypcowej oraz strony wyrazowej. Prezentacja dotyczy 22 kompozycji M. Popławskiego: Berceuse na skrzypce i fortepian, 1906; Prelude. Etudes pour violon avec accomp. piano, 1907; Preludium i Taniec „W górach” na skrzypce i fortepian, 1908; La fleur fanée na skrzypce i fortepian, 1908, Fragment na skrzypce i fortepian, 1908; Sonata fis-moll na skrzypce i fortepian, 1908; Drei Skizzen na skrzypce i fortepian: All On- garese, Chansonete, Eroticon, 1908; Sonata e-moll na skrzypce solo, 1911; Suita „W słońcu” na skrzypce i fortepian, 1912; Wariacje „Za toboj Lizet” na skrzypce i fortepian, 1913; Reverie na skrzypce i fortepian, 1913; Valse na skrzypce i harfę, 1916; Menuetto na skrzypce i harfę, 1916; Mazourka na skrzypce i harfę, 1916; Rigaudon na skrzypce i fortepian, 1918; Polka na skrzypce i fortepian, 1918; Etude na skrzypce solo, 1918; Menuetto (styl ancien) na skrzypce i fortepian, 1920; Caprice na skrzypce i fortepian, 1922; Melodia na skrzypce i fortepian, bez datowania.

Przeprowadzone analizy pozwoliły na następujące konstatacje dotyczące twórczości M. Popławskiego:

— dorobek kompozytora obejmuje utwory różnych gatunków (taneczne, liryczne, wirtuozowskie, sonaty) i plasuje się w stylu neoromantycznym;

—  technika kompozytorska wyróżnia się zasadą „permanentnej ewolucji” w kształtowaniu narracji muzycznej, z zastosowaniem intensywnej chromatyki;

—  w późniejszych utworach występują tendencje do modernizacji języka dźwiękowego;

—  zachowana twórczość M. Popławskiego stanowi ostatni etap późnoromantycznego nurtu wirtuozowskiego w polskiej literaturze wiolinistycznej.