Abstrakt
Podejmowanie ryzyka, zwłaszcza w odniesieniu do młodzieży, kojarzone jest z działaniami, które są niebezpieczne i niekorzystne dla jej dobrostanu i potencjału rozwojowego. Warto jednak zadać sobie pytania: Co młodzi ludzie mogą zyskać, podejmując ryzyko? Jakie potrzeby w ten sposób zaspokajają i jaką wartość mają dla nich takie zachowania? Celem niniejszego artykułu jest analiza podejmowania ryzyka w kontekście wartości, jaką niosą z sobą takie zachowania dla jednostki, poczynając od zysków na poziomie biologicznym, przez korzyści społeczne, a kończąc na refleksji nad wykorzystaniem skłonności do ryzykowania w procesie edukacyjnym.
Bibliografia
Aronson, E., Wilson, T., Akert, R. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł. A. Brzezińska i in. (tłum.). Poznań.
Bernstein, P.L. (1997). Przeciw bogom. Niezwykłe dzieje ryzyka. T. Baszniak, P. Borzęcki (tłum.). Warszawa.
Brown, R. (1965). Social Psychology. New York.
Buss, D.M. (2001). Psychologia ewolucyjna. M. Orski (tłum.). Gdańsk.
Clark, R.D. (1983). Przesunięcie poziomu ryzyka pod wpływem grupy. Analiza krytyczna. W: W.E. Scott, L.L. Cummings (red.). Zachowanie człowieka w organizacji. B. Czarniawska (tłum.). Warszawa.
Goszczyńska, M. (1997). Człowiek wobec zagrożeń. Uwarunkowania oceny i akceptacji ryzyka. Warszawa.
Hamer, D., Copeland, P. (1998). Geny a charakter. J. Suchecki (tłum.). Warszawa.
Hansen, E.B., Breivik, G. (2001). Sensation Seeking as a Predictor of Positive and Negative Risk Behaviour among Adolescents. Personality and Individual Differences, 30.
Jessor, R. (1987). Risky Driving and Adolescent Problem Behavior: An Extension of Problem Behavior Theory. Alcohol Drugs Driving, 3(3–4).
Kander, L. (2009). The Impact of the Shakespearean Theater Production Experience on the Development of Adolescent Self-Esteem, Positive Risk-Taking and Pro-Social Peer Bonding. Dissertation Abstracts International Section A: Humanities and Social Sciences, 70(1–A).
Kołodziej, S., Goszczyńska, M. (2006). Kulturowe uwarunkowania skłonności do ryzyka osób przedsiębiorczych. W: M. Goszczyńska, R. Studenski (red.). Psychologia zachowań ryzykownych. Warszawa.
Lightfoot, C. (1997). The Culture of Adolescent Risk-Taking. New York.
Ratajczak, Z. (2004). Kontrowersje wokół pojęcia ryzyka. Źródła i konsekwencje. W: R. Studenski (red.). Zachowanie się w sytuacji ryzyka. Katowice.
Reber, A.S. (2002). Słownik psychologii. B. Janasiewicz-Kruszyńska i in. (tłum.). Warszawa.
Sharland, E. (2006). Young People, Risk Taking and Risk Making: Some Thoughts for Social Work. British Journal of Social Work, 36.
Stawiarska-Lietzau, M. (2006). Jak rozumiemy „ryzyko”? Ryzyko i jego ujmowanie w psychologii. Prace Naukowe AJD w Częstochowie. Psychologia, XIII.
Stawiarska-Lietzau, M. (2011). W poszukiwaniu szczęśliwego twórcy – cechy osobowości transgresyjnej a zadowolenie z życia młodzieży. W: A. Gofron, M. Adamska-Staroń (red.). Podstawy edukacji. Konteksty dydaktyczne. T. 4. Kraków.
Stawiarska-Lietzau, M. (2012). Kulturowe i rozwojowe uwarunkowania podejmowania ryzyka przez młodzież. W: K. Rędziński, M. Łapot (red.). Pedagogika. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza, 21.
Stawiarska-Lietzau, M., Kornacka-Skwara, E., Miklewska, A. (2009). Podejmowanie ryzyka przez młodzież jako szansa rozwoju i wyzwanie edukacyjne. W: A. Gofron, M. Adamska-Staroń (red.). Podstawy edukacji. Ciągłość i zmiana. T. 2. Kraków.
Strelau, J. (2001). Psychologia temperamentu. Warszawa.
Studenski, R. (2000). Ocena skłonności do podejmowania ryzyka jako czynnik warunkujący dobór partnera. W: J. Stanik (red.). Psychologia. Badania i aplikacje. T. 3: Trudności i zaburzenia w społecznym funkcjonowaniu człowieka. Katowice.
Studenski, R. (2004). Ryzyko i ryzykowanie. Katowice.
Szymańska, J. (2000). Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej profilaktyki. Warszawa.
Trimpop, R.M., Kerr, J.H., Kirkcaldy, B. (1999). Comparing Personality Constructs of Risk-taking Behavior. Personality and Individual Differences, 26.
Tyszka, T., Zaleśkiewicz, T. (2001). Racjonalność decyzji. Warszawa.
Van der Pligt, J. (2002). Ryzyko. W: A.S.R. Manstead, M. Hewstone, Encyklopedia Blackwella. Psychologia społeczna. Warszawa.
Wilson, M., Daly, M., Gordon, S. (1998). The Evolved Psychological Apparatus of Human Decision Making is One Source of Environmental Problems. W: T. Caro (red.) Behavioral Ecology and Conservation Biology. New York.
Zaleśkiewicz, T. (2000). Skłonność do podejmowania ryzyka jako kryterium doboru kadr. W: T. Witkowski (red.), Nowoczesne metody doboru i oceny personelu. Kraków.
Zaleśkiewicz, T. (2005). Przyjemność czy konieczność. Psychologia spostrzegania i podejmowania ryzyka. Gdańsk.
Zaleśkiewicz, T. (2006). Ryzyko jako konieczność i ryzyko jako przyjemność. Teoria i jej empiryczna weryfikacja. W: M. Goszczyńska, R. Studenski (red.). Psychologia zachowań ryzykownych. Warszawa.
Zuckerman, M. (2000). Are You A Risk Taker? Psychology Today. November – December.