Abstrakt
W niniejszym artykule zostały przedstawione wybrane elementy kilku podstawowych rodzajów arteterapii, takich jak: biblioterapia, choreoterapia, muzykoterapia, plastykoterapia i teatroterapia, w celu ukazania znaczenia wykorzystania ich w edukacji w kontekście wspierania i wspomagania twórczego rozwoju dzieci pochodzących ze środowisk defaworyzowanych społecznie. W trakcie rozwoju młodego człowieka sztuka może być jednym z elementów terapii pozwalającym na różnorodne doświadczanie twórcze, za pomocą którego dziecko wyraża i określa siebie, ale też kształtuje własną samoocenę i polepsza samopoczucie. Jest to szczególnie istotne w kontekście wspierania i wspomagania edukacyjnego procesu dzieci pochodzących ze środowisk defaworyzowanych społecznie. W pierwszej części artykułu autorka dokonała przeglądu teoretycznego arteterapii oraz wykorzystywania elementów arteterapii w publicznej edukacji szkolnej. W kolejnej części na podstawie wyników badań własnych, analizy literatury przedmiotu oraz własnych doświadczeń pedagogicznych zaprezentowała szereg rozwiązań, które są pomocne we wspieraniu twórczego rozwoju dzieci pochodzących ze środowisk defaworyzowanych społecznie w instytucjach wsparcia dziennego (edukacja pozaszkolna).
Bibliografia
Case, C., Dally, T. (2006). The Handbook of Art Therapy. New York: Routledge.
Cortina, M.A., Fazel, M. (2015). The Art Room: An evaluation of a targeted school-based group intervention for students with emotional and behavioural difficulties. The Arts in Psychotherapy, 42, 35–40. https://doi.org/10.1016/ j.aip.2014.12.003.
Dalley, T. (ed.). (2009). Art as Therapy. An Introducton to the Use o Art as Therapeutic Technique. London – New York: Routledge.
Gładyszewska-Cylulko, J. (2014). Arteterapia w pracy pedagoga. Teoretyczne i praktyczne podstawy terapii przez sztukę. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Gudro-Homicka, M. (2015). Jak rozwijać aktywność twórczą dzieci i młodzieży. Drama w nauczaniu, wychowaniu i biblioterapii. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Florczykiewicz, J., Józefowski, E. (2011). Arteterapia w edukacji i resocjalizacji. Wybrane działania arteterapeutyczne i studia empiryczne. Siedlce: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego.
Józefowski, E. (2012). Arteterapia w sztuce i edukacji. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Karolak, W. (2015). Rysunek w arteterapiach twórczości i sztuce. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Konieczna, E.J. (2014). Arteterapia w teorii i praktyce. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Korbut, A. (2016). Arteterapia i jej zastosowanie w obszarze edukacji. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 11, (3(41)), 267–280.
Krauze-Sikorska, H. (2016). Terapia przez twórczość plastyczną w procesie wspomagania i wspierania rozwoju dzieci z problemami internalizacyjnymi, czyli o tym jak można pomóc dziecku być „tym samym”, ale nie „takim samym”?. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 11, (3(41)), 13–30.
Krauze-Sikorska, H. (2006). Edukacja przez sztukę. O edukacyjnych wartościach artystycznej twórczości dziecka. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Kwiatkowska, G.E. (1991). Arteterapia. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Lecourt, E. (2008). Muzykoterapia czyli jak wykorzystać siłę dźwięków. Katowice: Videograf II.
Nieduziak, E. (2012). Arteterapia – nowy obszar kształcenia pedagogów?. Pedagogika Szkoły Wyższej, 2, 65–84.
Nowak-Wolna, K. (2014). Od dramatu teatralnego do dramy edukacyjnej. W: W. Sikorski, A. Sikorska (red.), Od teatru pedagogicznego do teatru terapeutycznego. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Prentki, T., Pammenter, D. (2014). Living Beyond our Means, Meaning Beyond our Lives: Theatre as Education for Change. Applied Theatre Research, 2 (1), 7–19.
Sikorski, W. (2003). Arteterapia. W: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku (t. 1). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Szmidt, K.J. (2013). Pedagogika twórczości. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Szulc, W. (1993). Sztuka i terapia. Warszawa: Centrum Metodyczne Szkolenia Nauczycieli Średniego Szkolnictwa Medycznego.
Szuścik, U. (2016). Warsztat plastyczny i jego walory arteterapeutyczne w pracy z dzieckiem. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 11, (3(41)), 31–40.
Szymańska, G., Bukowiecki, H. (2014). Raport z ewaluacji problemowej. Przedszkole Samorządowe z Oddziałami Integracyjnymi w Koronowie. Kronowo: System Ewaluacji Oświaty, Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy.
Śliwa, S. (2014). Teatroterapia w procesie kreatywnej resocjalizacji osób niedostosowanych społecznie (s. 81–89). W: W. Sikorski, A. Sikorska (red.), Od teatru pedagogicznego do teatru terapeutycznego. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Talik, J. (2012/2013). Warsztaty improwizacji w muzykoterapii. Terapia przez Sztukę, 1 (04), 56–57.
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, Dz.U. 2011 nr 149 poz. 887, z późn. zm.
Zbonikowski, A. (2010). Społeczne oddziaływania defaworyzujące a poczucie własnej wartości dzieci i młodzieży (s. 13–24). W: K. Hirszel, R. Szczepanik, A. Zbonikowski, D. Modrzejewska (red.), Psychospołeczne uwarunkowania defaworyzacji dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
https://www.theartroom.org.uk/, dostęp [12.12.2018].