Pierwsze koncerty gitarowe w XX wieku, kompozytor a wykonawca

Łukasz Dobrowolski

doi:10.16926/em.2024.19.15

Opublikowane: 2024-12-301

Tom 19 (2024)

Pierwsze koncerty gitarowe w XX wieku, kompozytor a wykonawca

Łukasz Dobrowolski

Edukacja Muzyczna

Dział: Studia i Rozprawy

https://doi.org/10.16926/em.2024.19.15

Abstrakt

Artykuł porusza problematykę współpracy kompozytorów i wykonawców, która to współpraca zaowocowała powstaniem pierwszych w XX wieku koncertów gitarowych i odegrała kluczową rolę w kształtowaniu się tego gatunku. Analizowane zagadnienia nie są szeroko opisane w literaturze. Historia pierwszych prób kompozytorskich w obszarze gatunku koncertu na gitarę z orkiestrą po około stuletniej przerwie jest prawie nieznana. Artykuł jest efektem badań twórczej aktywności zarówno kompozytorów, jak i wirtuozów gitary tamtych czasów. Niniejszy tekst oparty jest w dużym stopniu na materiałach źródłowych, które stanowią listy, wywiady, pamiętniki oraz inne wypowiedzi artystów, a także osób z ich otoczenia. Pierwsze koncerty gitarowe powstawały w bardzo różnych i odległych miejscach na świecie, stąd też temat ten będzie wymagał dalszych badań i uzupełnień.

Artykuł przedstawia również szereg nieznanych powszechnie faktów związanych z najwybitniejszymi dziełami tego okresu: Concierto de Aranjuez Joaquína Rodriga oraz Koncertem nr 1 D-dur op. 99 Maria Castelnuovo-Tedesca. W szczególności autor koncentruje się na wybranych wątkach współpracy kompozytorów i gitarzystów związanych z genezą tych utworów, odnosząc się do problemów, które budziły wątpliwości, pozostawały niejasne bądź wywoływały dyskurs badaczy.

Słowa kluczowe:

koncert gitarowy, Mario Castelnuovo-Tedesco, Joaquín Rodrigo, Concierto de Aranjuez, Andrés Segovia, Regino Sainz de la Maza, współpraca kompozytora z wykonawcą

Pobierz pliki

PDF PDF (English)

Zasady cytowania

Dobrowolski, Łukasz. (2024). Pierwsze koncerty gitarowe w XX wieku, kompozytor a wykonawca. Edukacja Muzyczna, 19, 301–336. https://doi.org/10.16926/em.2024.19.15

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

A letter from Andrés Segovia to Manuel Ponce, December 1929, in: The Segovia–Ponce Letters, ed. M. Alcazar, Columbus Orphée, Columbus 1989, pp. 46–48.
Google Scholar

A letter from Andrés Segovia to Manuel Ponce, 26 August 1939, in: The Segovia–Ponce Letters, ed. M. Alcazar, Columbus Orphée, Columbus 1989, pp. 185–192.
Google Scholar

A letter from Regino Sáinz de la Maza to Joaquín Rodrigo, 10 August 1939; in: Javier Suárez-Pajares, Joaquín Rodrigo. Imágenes de una vida plena, 1901–1999. Iconografía, SGAE – Fundación Autor, Madrid 2001, p. 76.
Google Scholar

Press interview with Andrés Segovia conducted by Amy Châtelain for the newspaper “La Suisse”, 4 January 1938, published in full as an appendix to the article: Julio Gimeno, Un viaje sin destino: Andrés Segovia hacia el Concierto de Aranjuez, [in:] Nombres propios de la guitarra: Joaquín Rodrigo, ed. J. Suárez-Pajares, Ayuntamiento de Córdoba, Córdoba 2010, pp. 185–187.
Google Scholar

Radio interview with Mario Castelnuovo-Tedesco conducted by Michael Inman at the end of 1958 on Los Angeles Radio in the programme Music and Sound, episode entitled Castelnuovo-Tedesco and Segovia; Source:
Google Scholar

https://www.youtube.com/watch?v=MAqvi2BPtjg (part one),
Google Scholar

https://www.youtube.com/watch?v=vAFubh10sQ0&t=61s (part two), [access: 20. 07. 2024].
Google Scholar

Television interview with Regino Sáinz de la Maza, 16 January 1976, Joaquín Soler, Regino Sáinz de la Maza. A Fondo, RTVE, 1976.
Google Scholar

Alonso Miguel, Catálogo de la obras de Conrado del Campo, Fundación Juan March, Madrid 1986.
Google Scholar

Castelnuovo-Tedesco Mario, Westby James, Una vita di musica. Un libro di ricordi, Cadmo, Fiesole 2005.
Google Scholar

Catalogue of Works by Mario Castelnuovo-Tedesco, ed. N. Rossi, International Castelnuovo-Tedesco Society, New York 1977.
Google Scholar

Galván Gary, The Edwin A. Fleisher Collection of Orchestral Music: Latin American Orchestral Works, Free Library of Philadelphia, Philadelphia 2017.
Google Scholar

Iglesias Antonio, Escritos de Joaquín Rodrigo, Editorial Alpuerto, Madrid 1999.
Google Scholar

Kamhi de Rodrigo Victoria, De la mano de Joaquín Rodrigo: Historia de nuestra vida, Fundación Banco Exterior, Madrid 1986; English edition: Hand in Hand with Joaquín Rodrigo: My Life at the Maestro's Side, Latin American Literary Review Press, Pittsburgh 1992.
Google Scholar

Neri Leopoldo, El Concierto de Aranjuez a través de los escritos de Regino Sáinz de la Maza, [in:] Nombres propios de la guitarra: Joaquín Rodrigo, ed. J. Suárez-Pajares, Ayuntamiento de Córdoba, Córdoba 2010, pp. 61–118.
Google Scholar

Otero Corazón, Mario Castelnuovo-Tedesco. Su vida y su obra para guitarra, Ediciones musicales Yolotl, México, 1987, English edition: His Life and Works for the Guitar, Ashley Mark, 1999.
Google Scholar

Rodrigo Joaquín, El porqué y cómo se hizo el Concierto de Aranjuez. Recuerdos y vagas apostillas a la obra, [in:] Cecilia Rodrigo, Agustín León Ara, Carlos Laredo, Joaquín Rodrigo a través de sus escritos, Ediciones Joaquín Rodrigo, Madrid 2019.
Google Scholar

Saeb Valenzuela Carlos Ricardo, The cadenzas of the first modern guitar concertos, doctoral dissertation, University of Kentucky 2017, p. 12; Source: https://uknowledge.uky.edu/music_etds/77/ [access: 10. 07. 2024].
Google Scholar

Wade Graham, Gerard Garno, A new Look at Segovia, vol. 1, Mel Bay Publications, Pacific 1997.
Google Scholar

Вольман Борис Львович, Гитара в России, Государственное музыкальное издательство, Ленинград 1961; [Vol'man Boris L'vovich, Gitara v Rossii, Gosudarstvennoye muzykal'noye izdatel'stvo, Leningrad 1961].
Google Scholar

Gurgul Wojciech, A Panorama of Polish Guitar Concertos, “Edukacja Muzyczna” 2020, no. 15, pp. 85 –103; Source: https://czasopisma.ujd.edu.pl/index.php/EM/article/view/1129/1074/2583 [access: 11. 07. 2024], [DOI: 10.16926/em.2020.15.11].
Google Scholar

Madrid Alejandro L., Rafael Adame and the First Guitar Concerto of the Twentieth Century, “Gendai Guitar Magazine” 1998 (32), nos. 4 and 6, article published in English by Legacy of Matanya Ophee in Digital Guitar Archive, 18 March 2022; Source: https://www.digitalguitararchive.com/2022/03/rafael-adame-and-the-first-guitar-concerto-of-the-twentieth-century/, [access: 20. 07. 2024].
Google Scholar

Patykula John, Ponce’s Concierto del Sur. The Story of the 1941 Premiere in Montevideo, “Soundboard” 2012 (38), no. 1, pp. 6–11.
Google Scholar

Suárez-Pajares Javier, Quintín Esquembre (1885–1965). Vida y obra de un maestro independiente, “Roseta. Revista de la Sociedad Española de la Guitarra” 2009 (2), pp. 54–99.
Google Scholar

Финкельштейн Юлия Анатольевна, Гитара в композиторском творчестве Б. В. Асафьева: жанры, стиль, “Вестник Академии Русского балета им. А.Я. Вагановой” 2015 (38), no. 3, pp. 251–262; [Finkel'shteyn Yuliya Anatol'yevna, Gitara v kompozitorskom tvorchestve B. V. Asaf'yeva: zhanry, stil', “Vestnik Akademii Russkogo baleta im. A.Ya. Vaganovoy” 2015 (38), no. 3, pp. 251–262]; Source: https://vaganov.elpub.ru/jour/article/view/112 [access: 11. 07. 2024].
Google Scholar

Rodrigo Joaquín, Mi vieja y fraternal amistad con Regino Sáinz de la Maza, “Ritmo, Revista musical ilustrada” 1982 (52), no. 518, p. 20.
Google Scholar

Асафьев Борис Владимирович, Мысли и думы. ч. I: О себе, manuscript, 24 December 1941 – 19 January 1942, later published in: “Искусство музыки: теория и история” 2023, no. 29, pp. 206–245; [Asaf'yev Boris Vladimirovich, Mysli i dumy. č. I. O sebe, manuscript, later published in “Iskusstvo muzyki: teoriya i istoriya” 2023, no. 29, pp. 206–245]; Source: https://imti.sias.ru/upload/imti/imti_2023_29.pdf [access: 11. 07. 2024].
Google Scholar

Wade Graham, The Relevance of Mario Castelnuovo-Tedesco (1895–1968), European Guitar Teachers Association 1995; Source: https://web.archive.org/web/20130530064634/http:/www.egta.co.uk/content/ct/#11 [access: 10. 07. 2024].
Google Scholar