Abstrakt
Artykuł jest teoretycznym opracowaniem konsekwencji wynikających z zastosowania aktualnych koncepcji wiedzy „bez przymiotników” – ujęcia najbardziej ogólnego (stanowisko L. Wittgensteina), do analizy procesów edukacyjnych i praktyki funkcjonowania współczesnej szkoły. Problematyka artykułu leży więc na pograniczu filozofi i, pedagogiki (pedagogiki społecznej) oraz dydaktyki. Dlatego wiedza jest analizowana z kilku wybranych perspektyw skoncentrowanych wokół odmiennych zagadnień i kategorii, które łączy społeczny kontekst wiedzy: na poziomie językowym, komunikacyjnym i społecznym. Wiedzę powinno się traktować jako coś więcej niż sumę wiadomości, jako złożony system interpretacji świata, kształtujący się wraz z nabywaniem przez uczniów kompetencji komunikacyjnych. Dialog nie powinien być narzędziem poznawczej uniformizacji uczniów, ale instrumentem kreowania różnic. Dlatego nadmierna formalizacja interakcji między nauczycielem i uczniem, jaka charakteryzuje współczesną szkołę, obniża efektywność nabywania tych kompetencji. W artykule przedstawiona jest krytyka autorytarnego przekazu wiedzy dominującego w edukacyjnej praktyce szkoły. Autorka postuluje zwrócić większą uwagę na funkcje języka i dialogowe formy edukacji (dopuszczenie języka potocznego, odrzucenie schematyzacji, tworzenie warunków dla swobodnej komunikacji między uczniami, akceptacja błędów, pomyłek i niedoskonałości formalnych).
Bibliografia
Andrukowicz, W. (2001). Edukacja integralna. Kraków.
Aronovitz, S., Giroux, H.A. (1991). Postmodern Education: Politics, Culture and Social Criticism. Minneapolis, MN.
Augustyn, św. (1953). O nauczycielu. J. Modrzejewski (tłum.). W: Św. Augustyn. Dialogi filozoficzne. T. 3. Warszawa.
Bartley, W. (1974). Theory of Language and Philosophy of Science as Instruments of Educational Reform: Wittgenstein and Popper as Austrian Schoolteachers. W: W. Wartofsky (red.). Methodological and Historical Essays in the Natural and Social Sciences. Boston Studies in the Philosophy of Science. Dordrecht.
Bloor, D. (1976). Knowledge and Social Imagery. Londyn.
Bloor, D. (1983). Wittgenstein. A Social Theory of Knowledge. Nowy Jork.
Freire, P. (1989). The Politics of Education. W: P. Murphy, B. Moon (red.). Developments in Learning and Assessment. Londyn.
Freire, P. (1985). The Politics of Education. South Hadley (MA).
Gergen, K.J. (1985). Social Psychology and the Wrong Revolution. European Journal of Social Psychology, 19.
Gergen, K.J., Shotter J. (1994). Social Construction: Knowledge, Self, Others, and Continuing the Conversation. Communication Yearbook, 17.
Hacker, P.M.S. (1998). Wittgenstein. J. Hołówka (tłum.). Warszawa.
Hacker, P.M.S., Finch, H.R. (1996). Metafizyka jako cień gramatyki. Późna filozofia Ludwiga Wittgensteina. Wybór tekstów. A. Chmielewski, A. Orzechowski (red.). A. Chmielewski i in. (tłum.). Wrocław.
Katz, A.M., Shotter, J. (1996). Articulating a Practice from within the Practice Itself: Establishing Formative Dialogues by the Use of Social Poetics. Concepts and Transformations, 2.
Klus-Stańska, D. (2002). Wiedza ucznia w nauczaniu zintegrowanym – od formalistyki do konstruowania znaczeń. W: E. Malewska, B. Śliwerski (red.). Pedagogika i edukacja wobec nowych wspólnot i różnic w jednoczącej się Europie. Kraków.
Nalaskowski, S. (1996). Humanizm i podmiotowość w wychowaniu. Na przykładzie szkolnych systemów w Polsce. Toruń.
Ostrowska, U. (2000). Dialog w pedagogicznym badaniu jakościowym. Kraków.
Pears, D. (1999). Wittgenstein. K. Gurczyńska, J. Gurczyński (tłum.). Warszawa.
Prawat, R.S., Floden, R.E. (1994). Philosophical Perspectives on Constructivist Views of Learning. Educational Psychologist, 29(1).
Sady, W. (1982). Co to znaczy, że coś istnieje? Studia Filozoficzne, 11–12.
Sady, W. (2000). Spór o racjonalność od Poincarego do Laudana. Wrocław.
Schlick, M. (1993). Znaczenie i weryfikacja. W: H. Buczyńska-Garewicz. Koło Wiedeńskie. Toruń.
Shotter, J. (1984). Social Accountability and Selfhood. Oxford.
Shotter, J. (1996). Living in a Wittgensteinian World: Beyond Theory to a Poetics of Practices. Journal for the Theory of Social Behaviour, 26.
Trzebiński, J. (2002). Narracja jako sposób rozumienia świata. Gdańsk.
Winch, P. (1995). Idea nauki o społeczeństwie i jej związki z filozofią. B. Chwedeńczuk (tłum.). Warszawa.
Wittgenstein, L. (1969). The Blue and Brown Books. Oxford.
Wittgenstein, L. (1980). Remarks on the Philosophy of Psychology. Oxford.
Wittgenstein, L. (1985). Dociekania filozofi czne. B. Wolniewicz (tłum.).Warszawa.
Wittgenstein, L. (1990). Last Writings on the Philosophy of Psychology, Chicago.
Wittgenstein, L. (1993). O pewności. M. Sady, W. Sady (tłum.). Warszawa.