Abstract
This paper deals with relationships between Jewish and non-Jewish students in primary school in Galicia at the turn of 19th and 20th century. Galicia was a frontier area on which various nations, religions and cultures were in touch. The dominating role was that of Poles and Ukrainians, but there were also Armenians, Roms and Germans, and Jews constituted an important element of the peculiar cultural mosaic on these lands. At the end of 19th century, young Jews entered primary schools, at which they shared classrooms with their Christian peers. Primary school became a platform of closer contacts, exchange and confrontation of diverse cultures and religions. For Jewish children, attending it resulted in the process of acculturation, and also that of assimilation. This paper is based upon the memoirs and recollections of Jews, and also Poles, attending primary schools or middle schools in Galicia.
References
Anstadt, M. (2000). Dziecko ze Lwowa. Przeł. M. Zdziennicka. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Bechtel, D. (2009). Żydzi w miastach pogranicza: stereotypy określające ich złożoną tożsamość w latach 1897–1939. W: R. Traba (red.), Akulturacja/asymilacja na pograniczach kulturowych Europy Środkowo-Wschodniej w XIX i XX wieku. T. 1: Stereotypy i pamięć, Warszawa: Wydawnictwo ISP PAN.
B.S. (1897). Obrazki ze szkół galicyjskich. Hamaor, nr 12.
Bussgang, J. (2016). Julian Bussgang opowiada o swojej młodości we Lwowie, pobycie w Palestynie i walce w szeregach Armii Andersa, www.sztel.org.pl, lwow, relacje-wspomnienia [dostęp 21.09.2016].
Chłędowski, K. (1957). Pamiętniki. T. 1: Galicja (1843–1880), wyd. drugie i poszerzone, do druku przygotował, wstępem i przypisami opatrzył A. Knot. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Chłopecki, J. (1995). Galicja – skrzyżowanie dróg. Galicja i Jej Dziedzictwo. T. 2. J. Chłopecki, H. Madurowicz-Urbańska (red.), Społeczeństwo i gospodarka. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Fedorowicz, H. (2012). Doznać cudu? Opowieść Trudy Rosenberg. Sopot: Wydawnictwo Smak Słowa.
Hoff, J. (2005). Mieszkańcy małych miast Galicji Wschodniej w okresie autonomicznym. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Kapralska, Ł. (2000). Pluralizm kulturowy i etniczny a odrębność regionalna Kresów południowo-wschodnich w latach 1918–1939. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Klaski, N. (2016). Neomi Klaski (Sonia Hebensztrit, ur. 1929) – o życiu we Lwowie przed i w czasie drugiej wojny światowej, o drodze do Izraela i mężu Abrahamie, www.sztetl.org.pl, lwow, relacje-wspomnienia [dostęp: 21.09.2016].
Landau-Czajka, A. (2006). „Syn będzie Lech…”. Asymilacja Żydów w Polsce międzywojennej. Warszawa: Wydawnictwo Neriton.
Lewin, K.I. (2006). Przeżyłem, saga Świętego Jura spisana w 1946 roku przez syna rabina Lwowa. Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich.
Łapot, M. (2014). Chedery lwowskie w okresie autonomii galicyjskiej (1867– 1914), Kwartalnik Historii Żydów, 3, 496–513.
Łapot, M. (2016). Szkolnictwo żydowskie we Lwowie (1772–1939). Częstochowa: Wydawnictwo AJD w Częstochowie.
Łempicki, S. (1957). Złote paski. Wspomnienia ze szkoły galicyjskiej. Warszawa: Wydawnictwo „Wspólna Sprawa”.
Morecki-Sharvas, M. (2016). Mrs. Marta Morecki-Sharvas about yourself and Her family, war and Her mater family during WW2, www.sztetl.org.pl, lwow, relacje i wspomnienia [dostęp: 21.09.2016].
Pacholkiw, S. (2014). Ukrajinska intelihencija u Habsburskij Halyczyni: oswiczena werstwa j emancypacija nacji. Lwiw: Wydawca Wasyl Gutkowskyj.
Pucek, Z. (1995). Galicyjskie doświadczenie wielokulturowości a problem więzi społecznej. Galicja i Jej Dziedzictwo. T. 2. J. Chłopecki, H. Madurowicz- -Urbańska (red.). Społeczeństwo i gospodarka. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Rędziński, K. (2000). Żydowskie szkolnictwo świeckie w Galicji w latach 1813– 1918. Częstochowa: Wydawnictwo WSP w Częstochowie.
Sarel, A. (2016). Alexander Sarel (born 24.03.1928) about himself and his family, Polish-Jewish relationship in Lvov before war, his fate during war and way to Palestina, www.sztetl.org.pl, lwow, relacje-wspomnienia [dostęp: 21.09.2016].
Sawicki, L. (2008–2009). Moje lwowskie szkoły. Rocznik Lwowski, Warszawa: Instytut Lwowski, 219–230.
Schulz, B. (2007). Sanatorium pod klepsydrą. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa.
Staram się nie żyć przeszłością. Z Kurtem I. Lewinem rozmawiają Ewa Koźmińska-Frejlak i Piotr Paziński (2006). Midrasz, 7–8, 51–52.
Vincenz, S. (1993). Tematy żydowskie. Gdańsk: Wydawnictwo Atext.
W drodze do Wiednia. O swojej lwowskiej rodzinie w rozmowie z Ewą Koźmińską-Frejlak opowiada Jehuda Nir (2006). Midrasz, 7–8, 15–16.
Wittlin, J. (1995). Sól ziemi. Warszawa: PIW.
Wódz, J., Wódz, K. Galicyjska tożsamość mozaikowa czy mozaika tożsamości galicyjskich?, Galicja i Jej Dziedzictwo. T. 2. J. Chłopecki, H. MadurowiczUrbańska (red.). Społeczeństwo i gospodarka. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Ziv, A. (2016). Aviva Mathilda Amalia „Madzia” ZIV (ZIFERMAN) nee POSAMENT, about her and family before and during WW2 in Lwów and Przemyśl, www.sztel.org.pl, lwow, relacje-wspomnienia [dostęp: 21.09.2016].
Zmierzaliśmy ku asymilacji. Z Jerzym Holzerem rozmawia Ewa KoźmińskaFrejlak (2006). Midrasz, 7–8, 9–12.