Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie w ujęciu antropologicznym i pedagogicznym reality show „Azja Express” (TVN, 2016), jako przykładu mediów „naruszających” kulturową i fizyczną przestrzeń „innego” przez zachodnich nie-mieszkańców. Tekst opiera się na wstępnych ustaleniach z dokonanej analizy treści epizodów pierwszej polskiej wersji tego programu, ukazując sposoby, w jakich spotkania z „innością”, w tym przypadku z rdzennymi społecznościami, są konceptualizowane przez uczestników i ukazane przez producentów tego reality show. Na podstawie przeprowadzonych badań autorki stwierdziły, że sposoby prezentacji odmienności, które zostały ukazane w programie, wzmacniają „orientalizację” kontekstu lokalnego poprzez reprodukcję konkretnych wzorców spotkań z innością występujących u zawodników. Dlatego taka forma programu telewizyjnego jest sposobem autoprezentacji „trawelebrytów”, którzy przemierzają autostopem kraje Globalnego Południa. Ich kontakty z rdzenną kulturą traktowane są bardziej jako „plan filmowy” niż możliwość zaistnienia międzykulturowego dialogu i uczenia się. Wnioski te wskazują na potrzebę budowania kompetencji międzykulturowych i medialnych wśród telewidzów.
Bibliografia
Adamowski, W., Jaskiernia, A. (2014). Wstęp. W: J.W. Adamowski, A. Jaskiernia (red.), Międzykulturowe aspekty działalności mediów w epoce globalizacji. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA.
Allport, G. (1954). The nature of prejudice, Cambridge: Addison Wesley Publishing Company.
Appadurai, A. (1999). O właściwe miejsce w hierarchii. W: M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Kultury.
Barnder, P. et. al., (2005). Kompas. Edukacja o prawach człowieka w pracy z młodzieżą. Warszawa: Szansa CODN.
Blanchard, P., Nicolas, B., Boetsch, G., Deroo, E., Lemaire, S. (2008). Human Zoos: The Greatest Exotic Shows in the West. Introduction. W: P. Blanchard, N. Bancel, G. Boetsch, E. Deroo, S. Lemaire, C. Forsdick (red.), Human Zoos. Science and Spectacle in the Age of Colonial Empires. Liverpool: Liverpool University Press.
Boorstin, D. (1964). The Image: a guide in pseudo-events in America. New York: Harper & Row.
Byram, M. (1997). Cultural studies and foreign language teaching. W: S. Bassnett (red.), Studying British Cultures. An Introduction. London: Routledge.
Cieślikowska, D. (2016). Hasło: wielokulturowość. Pozyskano z: http:// rownosc.info/dictionary/wielokulturowosc/ [dostęp: 14.03.2016].
Douglas, M. (2007). Czystość i zmaza. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Ejsmont, M., Kosmalska, B. (2005). Media, wartości, wychowanie. Kraków: Impuls.
Gajda, J. (2010). Media w edukacji. Kraków: Impuls.
Gajdzica, A. (2006). Szkoła wobec wielokulturowości – możliwości realizacji edukacji międzykulturowej w klasach I–III. W: T. Lewowicki, E. OgrodzkaMazur, (red.), Z teorii i praktyki edukacji międzykulturowej. Cieszyn – Warszawa: UŚ Filia – WSP ZNP.
Gawrycki, M.F. (2011). Podglądając Innego. Polscy trawelebryci w Ameryce Łacińskiej. Warszawa: Znak.
Goban-Klas, T. (1999). Media i komunikowanie masowe. Warszawa: PWN.
Golka, M. (1997). U progu wielokulturowości. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Hall, E. (1984). Poza kulturą. Warszawa: PWN.
Jeziński, M. (2009). Nowe media a media tradycyjne. Prasa, reklama, Internet. Toruń: Wyd. Adam Marszałek.
Kluszczyński, R. (2001). Społeczeństwo informacyjne, cyberkultura, sztuka multimediów. Kraków: Rabid.
Koturbasz, B. (2009). Multimedialne podróżopisarstwo, czyli narodziny travelebrity. Panoptikum, 8 (15). 117–124. Pozyskano z: http://bazhum.muzhp.pl/ media//files/Panoptikum/Panoptikum-r2009-t-n8_(15)/Panoptikum-r2009-tn8_(15)-s117-124/Panoptikum-r2009-t-n8_(15)-s117-124.pdf [dostęp: 14.08. 2017].
Kusio, U. (2007). Współczesne media wobec edukacji międzykulturowej. W: M. Sokołowski, (red.), (Kon)teksty kultury medialnej. Analizy i interpretacje. T. 2. Olsztyn: Algraf.
Lepa, A. (1998). Pedagogika massmediów. Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.
Miszczak o Azja Express: Trzeba mieć odwagę, by przeżyć za dolara dziennie. I to bez make-upu. Pozyskano z: http://www.pudelek.tv/video/Miszczak-oAzja-Express-Trzeba-miec-odwage-by-przezyc-za-dolara-dziennie-I-to-bezmake-up-u-13020/ [dostęp: 12.12.2016].
Myrdzik, B. (2009). Dialog z Innym w przestrzeni kultury w wybranych koncepcjach. W: B. Myrdzik, M. Karwatowska (red.), Dialog kultur w edukacji. Lublin: Wyd. UMCS.
Nikitorowicz, J. (2009). Edukacja regionalna i międzykulturowa. Warszawa: WAiP.
Oleszkowicz, A., Senejko A. (2013). Psychologia dorastania. Zmiany rozwojowe w dobie globalizacji. Warszawa: PWN.
Podemski, K. Wyreżyserowana przestrzeń turystyczna, Blog Posturysta. Pozyskano z: http://post-turysta.pl/artykul/Wyrezyserowana-przestrzen-turystyczna [dostęp: 14.08.2017].
Said, E. (2005). Orientalizm. Poznań: Zysk i Spółka.
Stephan, W.G., Stephan, C.W. (1999). Wywieranie wpływu przez grupy. Psychologia relacji. Gdańsk: GWP.
Swoboda, A. (2016). Hanna Lis: Byłam dla widzów „panią czytającą newsy”. A prawda była inna. Pozyskano z: http://weekend.gazeta.pl/weekend/ 1,152121,20604702,hanna-lis-bylam-dla-widzow-pania-czytajaca-newsy-aprawda.html [dostęp: 24.09.2016].
Szczurek-Boruta, A. (2013). Doświadczenia społeczne w przygotowaniu przyszłych nauczycieli do pracy w warunkach wielokulturowości. Toruń: Adam Marszałek.
Szczurek-Boruta, A. (2013). Nauczyciele i kształtowanie kompetencji międzykulturowej uczniów. Pogranicze. Studia Społeczne, 21, 155–168..
Śliz, A., Szczepański, M.S. (2011). Wielokulturowość i jej socjologiczny sens. Festival caravan czy wielokulturowe street party? Studia Socjologiczne, 4(203). Pozyskano z: http://cejsh.icm.edu.pl/03a5cc5a-0b99-35c1-b85a060def2dc242/c/01_Wielokulturowosc_I_Jej_Socjologiczny_Sens_Festiv.pd f. [dostęp: 14.03.2016].
The Amazing Race, http://www.cbs.com/shows/amazing_race/ [dostęp: 1.03.2017].
Tokarczuk, O. (2017). Ćwiczenia z obcości. Miesięcznik ZNAK, 7–8. Pozyskano z: http://www.miesiecznik.znak.com.pl/cwiczenia-z-obcosci/ [dostęp: 1.03.2017].
Trupp, A. (2011). Exhibiting the ‘other’ then and now: ‘human zoos’ in Southern China and Thailand. Austrian Journal of South-East Asian Studies, 4, 139–149.
Wieczorkiewicz, A. (2012). Apetyt turysty. Kraków: Universitas.
Zdrodowska, M. (2009). Wielokulturowość w mediach – etniczne nisze w telewizji publicznej. Pozyskano z: www.kfp.uj.edu.pl/konferencje/wpcontent/.../05/mgr-magdalena-zdrodowska.pdf [dostęp: 12.12.2016].
Zdrodowska, M. (2013). Strategie sieciowe grup wykluczonych. W: A.M. Kłonkowska, M. Szulc (red.), Społecznie wykluczeni. Niewygodni, nienormatywną, nieprzystosowani, nieadekwatni. Gdańsk: Wydawnictwo UG.
Źródła internetowe
http://azjaexpress.tvn.pl/aktualnosci,3301,n/uczestnicy-drugiej-edycji-azjaexpress,227195.html?contentstream [dostęp: 1.06.2017].
http://azjaexpress.tvn.pl/wideo,3303,v/kto-zdobyl-immunitet,1559604.html [dostęp: 12.12.2016].
https://www.facebook.com/post.turysta/?hc_ref=SEARCH&fref=nf [dostęp: 24.09.2016].