Brzmienie a relacje interinstrumentalne w fakturze kameralnej na przykładzie wybranych polskich sonat skrzypcowych XX wieku

Maryla RENAT

doi:10.16926/em.2014.09.07

Published: 2019-10-041

Vol. 9 (2014)

Tone and Interinstrumental Relations in Chamber Texture Based on Selected Polish 20th Century Violin Sonatas

Maryla RENAT

Edukacja Muzyczna

Section: Research articles

https://doi.org/10.16926/em.2014.09.07

Abstract

Artykuł przedstawia relacje pomiędzy partiami dwóch instrumentów i ich wpływ na brzmienie. Zagadnienie to jest ukazane na przykładzie 4 sonat skrzypcowych polskich kompozytorów, po-wstałych w różnych latach XX wieku. A są to:

— Sonata G-dur na skrzypce i fortepian Henryka Melcera (1907),
— Sonata na skrzypce i fortepian Romana Maciejewskiego (1938),
— IV Sonata na skrzypce i fortepian Grażyny Bacewicz (1949),
— Sonata na skrzypce i fortepian (1971).

Rozważania o brzmieniu poprzedzone są metodologicznym wstępem, zatytułowanym „Brzmienie jako problem badawczy”. Ukazuje on uwagi Carla Dahlhausa, Igora Strawińskiego, Ryszarda Daniela Golianka i Józefa Michała Chomińskiego. Analizy utworów poprzedzają uwagidotyczące relacji interinstrumentalnej i jej definicje. W pierwszej sonacie Henryka Melcera relacje przyjmują postać dialogu sukcesywnego i symultatywnego, w którym istnieją różne rodzaje brzmienia: selektywne, eufoniczne, złożone, kontrastowe. Druga kompozycja, Sonata Romana Maciejewskiego, przedstawia rodzaj dialogu symultatywnego o brzmieniu topliwym. IV SonataGrażyny Bacewicz reprezentuje dialog symultatywny o brzmieniu kontrastowym. Sonata Euge-niusza Knapika reprezentuje model płaszczyznowy, który tworzy układ formy brzmieniowej tara-sowej. Artykuł zamyka podsumowanie, w którym wysunięto wnioski nadrzędne: w każdym utwo-rze istnieją trzy warstwy relacji kształtujących brzmienie:
- — dobór instrumentów a brzmienie,
- — rdzeń dźwiękowy a brzmienie,
- — ukształtowanie interinstrumentalne a brzmienie.

Keywords:

violin sonata, sound, Polish music

Most read articles by the same author(s)

1 2 > >>

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

RENAT, M. (2019). Tone and Interinstrumental Relations in Chamber Texture Based on Selected Polish 20th Century Violin Sonatas. Edukacja Muzyczna, 9, 89–111. https://doi.org/10.16926/em.2014.09.07

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

Baculewski Krzysztof, Polska twórczość kompozytorska 1945–1984, Kraków1987.
Google Scholar

Baculewski Krzysztof, Historia muzyki polskiej. Współczesność, część 1: 1939– 1974, t. 7, Warsaw 1996.
Google Scholar

Bias Iwona, Eugeniusz Knapik, kompozytor i pianista, Katowice 2001.
Google Scholar

Chomiński Józef Michał, Wilkowska-Chomińska Krystyna, Formy muzyczne. Wielkie formy instrumentalne, t. 2, Kraków 1987.
Google Scholar

Chomiński Józef Michał, Technika sonorystyczna jako przedmiot systematycznego szkolenia, „Muzyka” 1961, nr 3.
Google Scholar

Chomiński Józef Michał, Muzyka Polski Ludowej, Kraków 1968.
Google Scholar

Chomiński Józef Michał, Wilkowska-Chomińska Krystyna, Formy Muzyczne. Teoria formy. Małe formy instrumentalne, t. 1, Kraków1983.
Google Scholar

Dalhaus Carl, Estetyka muzyki, przełożył z języka niemieckiego, wstępem opatrzył Zbigniew Skowron, Warszawa 2007.
Google Scholar

Deutsch Werner Andreas, Helmut Rösing, Franz Födermayr, hasło: Klangfarbe, [w:] Die Musik Geschichte und Gegenwart, Allgemeine Enzyklopädie der Musik begründet von Friedrich Blume, Sachteil 5, Kassel 1996.
Google Scholar

Gąsiorowska Małgorzata, Bacewicz, Kraków 1999.
Google Scholar

Golianek Ryszard Daniel, Dramaturgia kwartetów smyczkowych Dymitra Szostakowicza, Poznań 1995.
Google Scholar

Gołąb Maciej, Józef Michał Chomiński. Biografia i rekonstrukcja metodologii, Wrocław 2008.
Google Scholar

Gwizdalanka Danuta, Brzmienie kwartetów smyczkowych Ludwiga van Beethovena, Poznań 1991.
Google Scholar

Ingarden Roman, Wykłady i dyskusje z estetyki, Warszawa 1981.
Google Scholar

Jarzębska Alicja, Strawiński. Myśli i muzyka, Kraków 2002.
Google Scholar

Kacprzak Andrzej, Roman Maciejewski. Kompozytor oryginalny i nieznany. Studium twórczości skrzypcowej, Gdańsk 2011.
Google Scholar

Kisielewski Stefan, Recenzja z prawykonania IV Sonaty na skrzypce i fortepian (26 IX 1950), „Tygodnik Powszechny” 1950, nr 41.
Google Scholar

Kostrzewska Hanna, Sonorystyka, Poznań 2009.
Google Scholar

Kosz Stanisław, Lutosławski i Knapik… na skrzypce i fortepian, komentarz płytowy, [w:] Partity. Witold Lutosławski, Eugeniusz Knapik, Polskie Radio Katowice 2006, PRKCD 0079.
Google Scholar

Paja-Stach Jadwiga, Muzyka polska od Paderewskiego do Pendereckiego, Musica Iagellonica, Kraków 2009.
Google Scholar

Piątkowska-Pinczewska Katarzyna, Henryk Melcer-Szczawiński. Życie i twórczość, Kalisz – Poznań 2002.
Google Scholar

Pociej Bohdan, Bycie w muzyce. Próba opisania twórczości Henryka Mikołaja Góreckiego, Katowice 2005.
Google Scholar

Rosen Judith, Grażyna Bacewicz. Her Life and Works, Los Angeles, California 1984.
Google Scholar

Wieczorek Marlena, Roman Maciejewski. Kompozytor pokolenia zgubionego, Poznań 2008.
Google Scholar