Zmiany społeczne a postmodernistyczne ujęcia pedagoga

Abstrakt

Rzeczywistość społeczna, w tym także edukacyjna, trwa dopóty, dopóki toczą się w niej określone procesy i zachodzą przekształcenia. Jest w nieustannym ruchu i nie sposób ją uchwycić w postaci zastygłej, niezmiennej. Wszystko, co w niej trwa, trwa tylko dzięki temu, że jest systematycznie odnawiane przez ludzkie działania w strumieniu życia zbiorowego. Zmiany obserwowane na płaszczyźnie edukacyjnej są formą procesu edukacyjnego, przyczyniającego się nie tylko do tworzenia teoretycznych i praktycznych ujęć pedagogicznych, ale polegającego także na pojawianiu się, znikaniu lub restrukturyzowaniu dotychczas istniejących komponentów rzeczywistości edukacyjnej, a więc struktur, organizacji i instytucji edukacyjnych oraz „porządku edukacyjnego”, np. przyjętego sposobu zachowania się nauczyciela i ucznia, czy też określonego ładu i stylu nauczania. Zarówno współczesny postęp społeczny, jak i ponowoczesne zmiany kultury powodują przekształcenia w dotychczasowym systemie wartości, zasad i norm edukacyjnych. Teorie pedagogiczne wymagają wobec tego otwarcia na nieznane oraz zastosowania technik adaptacji, które pozwolą na dostosowanie ich do zmieniających się reguł i będą sprzyjać trwałym lub nietrwałym, jawnym lub ukrytym, świadomym bądź nieświadomym przeobrażeniom rzeczywistości edukacyjnej. Niniejszy artykuł jest próbą refl eksji nad obrazem ponowoczesnego pedagoga, jaki pojawił się w wyniku zastosowania postmodernistycznych koncepcji. Podstawą analiz są zmiany od fordyzmu do postfordyzmu oraz od modernizmu do postmodernizmu, które skutkują przemianami w obrębie pedagogiki.