The Sense of Psychological Gender of Secondary School Students

Płeć psychologiczna jest jednym z ważnych determinantów ludzkiego postępowania, związanym w istotny sposób z przemianami społeczno-kulturowymi. Jej zgodność bądź nie z płcią biologiczną odgrywa istotną rolę w procesie rozwoju tożsamości oraz prawidłowej adaptacji społecznej dorastających. Celem przeprowadzonych badań było określenie współczesnych typów płci psychologicznej młodzieży w późnej fazie adolescencji. Grupę badawczą stanowiło łącznie 847 uczniów szkół ponadpodstawowych. Zastosowano Inwentarz Płci Psychologicznej IPP Kuczyńskiej. Postawiono pytania badawcze dotyczące głównych typów płci psychologicznej w grupie respondentów ogółem oraz z uwagi na oddziaływanie zmiennych socjodemograficznych takich jak: płeć, wiek, struktura i status ekonomiczny rodziny oraz typ szkoły ponadpodstawowej. Wyniki badań wykazały, iż dominującym typem płci psychologicznej badanej młodzieży jest typ androgyniczny. W ramach przyjętych zmiennych socjodemograficznych jej moderatorem okazały się zmienne takie jak status ekonomiczny rodziny oraz typ szkoły ponadpodstawowej. Ponadto zauważono, że chłopcy w porównaniu z dziewczętami doświadczają większego kryzysu w identyfikacji płci psychologicznej zgodnej z płcią biologiczną.

https://doi.org/10.16926/pe.2024.17.19

pdf (English)

Bibliografia

Abreu, R.L., Kenny, M.C., Hall, J.G., Huff, J. (2019). Supporting transgender students: School counsellors’ preparedness, training efforts, and necessary support. Journal of LGBT Youth, 17(1), 107–122. https://doi.org/10.1080/19361653.2019.1662755.

Abreu, R.L., Rosenkrantz, D.E., Ryser-Oatman, J.T., Rostosky, S S., Riggle, E.D.B. (2019). Parental reactions to transgender and gender diverse children: A literature review. Journal of GLBT Family Studies, 15(5), 461–485. https://doi.org/10.1080/1550428X.2019.1656132.

Antill, J.K., Cunningham, J.D., Cotton, S. (2003). Gender-role attitudes in middle childhood: in what ways do parents influence their children? Australian Journal of Psychology, 55(3), 148–153. https://doi.org/10.1080/0004953042000298602.

Bartholomaeus, C., Riggs, D.W. (2017). Whole-of-school approaches to supporting transgender students, staff, and parents. International Journal of Transgenderism, 18(4), 361–366. https://doi.org/10.1080/15532739.2017.1355648.

Bartholomaeus, C., Riggs, D.W., Andrew, Y. (2017). South Australian primary school and pre-service teachers’ capacity to work with trans and gender diverse students. Teaching and Teacher Education, 65, 127–135. https://doi.org/10.1016/j.tate.2017.03.006.

Bem, S.L. (1974). The measurement of psychological androgyny. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42, 155–162.

Bem, S.L. (1976). Probing the promise of androgyny. In: A.G. Kaplan, J.P. Bean (eds.), Beyond sex-role stereotypes. Reading toward a psychology of androgyny (pp. 47–62). Boston – Toronto: Little, Brown and Company.

Bem. S.L. (1981). Gender schemata theory. A cognitive account of sex typing. Psychological Review, 88(4), 354–364.

Bem, S.L. (2000). Męskość, kobiecość. O różnicach wynikających z płci. Gdańsk: GWP.

Berg, P., Kokkonen, M. (2021). Heteronormativity meets queering in physical education: the views of PE teachers and LGBTIQ+ students. Physical Education and Sport Pedagogy, 27(4), 368–381. https://doi.org/10.1080/17408989.2021.1891213.

Błajet, J. (2019). Inwentarz do Oceny Płci Psychologicznej – zaktualizowana charakterystyka psychometryczna. Testy psychologiczne w praktyce i badaniach, 2021, 1, 50–61. https://doi.org/10.14746/tppb.2019.1.2.

Blair, E.E., Deckman, S.L. (2020). "Distressing" Situations and Differentiated Interventions: Pre-service Teachers’ Imagined Futures with Trans and Gender-Creative Students. Teachers College Record, 122(7), 1–38. https://doi.org/10.1177/016146812012200704.

Bower-Brown, S., Zadeh, S., Jadva, V. (2021). Binary-trans, non-binary and gender-questioning adolescents’ experiences in UK schools. Journal of LGBT Youth, 20(1), 74–92. https://doi.org/10.1080/19361653.2021.1873215.

Boucher M.J. (2011). Teaching "trans issues": An intersectional and systems-based approach. New Directions for Teaching and Learning. Special Issue: An Integrative Analysis Approach to Diversity in the College Classroom, 125, 65–75.

Brannon, L. (2002). Psychologia rodzaju. Gdańsk: GWP.

Brzezińska, A. Dąbrowska, J., Pełkowska, M., Staszczak, J. (2002). Płeć psychologiczna jako czynnik ryzyka zaburzeń zachowania u młodzieży w drugiej fazie adolescencji. Czasopismo Psychologiczne, 8(1), 75–85.

Calzo J.P., Roberts A.L., Corliss H.L., Blood E.A., Kroshus E., Austin S.B. (2014). Physical activity disparities in heterosexual and sexual minority youth ages 12–22 years old: roles of childhood gender nonconformity and athletic self-esteem. Annals of Behavioral Medicine, 47(1), 17–27. https://doi.org/10.1007/s12160-013-9570-y.

Carlile, A. (2019). Teacher experiences of LGBTQ- inclusive education in primary schools serving faith communities in England, UK. Pedagogy Cult. Soc., 28(4), 625–644. https://doi.org/10.1080/14681366.2019.1681496.

Chen-Hayesa, S.F. (2001). Counselling and Advocacy With Transgendered and Gender-Variant Persons in Schools and Families. The Journal of Humanistic Counseling, Education and Development, 40(1), 34–48. https://doi.org/10.1002/j.2164-490X.2001.tb00100.x.

Collier, K.L., van Beusekom, G., Bos, H.M. W., Sandfort, T.G.M. (2013). Sexual Orientation and Gender Identity/Expression Related Peer Victimization in Adolescence: A Systematic Review of Associated Psychosocial and Health Outcomes. The Journal of Sex Research, 50(3–4), 299–317. https://doi.org/10.1080/00224499.2012.750639.

Day, J.K., Perez-Brumer, A. Russell, S.T. (2018). Safe Schools? Transgender Youth’s School Experiences and Perceptions of School Climate. Journal of Youth and Adolescence 47, 1731–1742. https://doi.org/10.1007/s10964-018-0866-x.

de Bres, J. (2022). Research on Parents of Gender-Diverse Children: From Pathologization to Affirmation. LGBTQ+ Family: An Interdisciplinary Journal, 18(2), 135–150. https://doi.org/10.1080/27703371.2022.2058669.

Deborah, B. (2000). Mózg i płeć – o biologicznych różnicach między kobietami a mężczyznami. Warszawa: Wydawnictwo Prószyński i S-ka.

DePalma, R. (2011). Choosing to lose our gender expertise: queering sex/gender in school settings. Sex Education, 13(1), 1–15. https://doi.org/10.1080/14681811.2011.634145.

Dora, M., Grabski, B., Dobroczyński B. (2021). Dysforia płciowa, niezgodność płciowa i nonkonformizm płciowy w adolescencji – zmiany i wyzwania diagnostyczne. Psychiatria Polska, 55(1), 23–37. https://doi.org/10.12740/PP/OnlineFirst/113009.

Devís-Devís, J., Pereira-García, S., López-Cañada, E., Pérez-Samaniego, V., Fuentes-Miguel, J. (2017). Looking back into trans persons’ experiences in heteronormative secondary physical education contexts. Physical Education and Sport Pedagogy, 23(1), 103–116. https://doi.org/10.1080/17408989.2017.1341477.

DSM-5 (2015). Desk Reference to the Diagnostic Criteria from DSM-5. Wrocław, Edra Urban &Partner.

Dyachenko, A. V., Perekhov, A. Y., Soldatkin, V. A., Bukhanovskaya, O. A. (2021). Gender Identity Disorders: Current Medical and Social Paradigm and the ICD-11 Innovations. Consortium Psychiatricum, 2(2), 54–61. https://doi.org/10.17816/CP68.

Ferfolja, T., Ullman, J. (2021). Inclusive pedagogies for transgender and gender diverse children: parents’ perspectives on the limits of discourses of bullying and risk in schools. Pedagogy, Culture and Society, 29(5), 793–810. https://doi.org/10.1080/14681366.2021.1912158.

Fuss, J., Auer, M.K., Briken, P. (2015). Gender dysphoria in children and adolescents: a review of recent research. Current Opinion in Psychiatry, 28(6), 430–434. https://doi.org/10.1097/YCO.0000000000000203.

Frisén, L., Söder, O., Rydelius, P.A. (2017). Kraftig ökning av könsdysfori bland barn och unga – Tidigt insatt behandling ger betydligt bättre prognos [Dramatic increase of gender dysphoria in youth]. Lakartidningen, 114, 1–6.

Frydrych J. (2020). RÓWNE RÓŻNE. Jak wprowadzać standardy równości płci w szkole – podręcznik. Warszawa, Wyd. FCEO.

Gulczyńska A., Jankowiak B. (2009). Tożsamość płciowa w rozwoju psychoseksualnym człowieka Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa, 2, 30–39.

Hatchel, T., Valido, A., De Pedro, K.T., Huang Y., Espelage D.L. (2018). Minority Stress Among Transgender Adolescents: The Role of Peer Victimization, School Belonging, and Ethnicity. Journal Child and Family Studies, 28, 2467–2476 https://doi.org/10.1007/s10826-018-1168-3.

Hołówka, T. (1982). Nikt nie rodzi się kobietą. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik.

Hutchinson, A., Midgen, M., Spiliadis, A. (2020). In Support of Research Into Rapid-Onset Gender Dysphoria. Archives of Sexual Behavior, 49(1), 79–80. https://doi.org/10.1007/s10508-019-01517-9.

Imieliński, K., Dulko, S. (1988). Przekleństwo androgyne. Warszawa: PWN.

Jones, A., Robinson, E., Oginni, O., Rahman, Q., Rimes, K.A. (2017). Anxiety disorders, gender nonconformity, bullying and self-esteem in sexual minority adolescents: prospective birth cohort study. Journal of Child Psychology, Psychiatry, and Allied Disciplines, 58(11), 1201–1209. https://doi.org/10.1111/jcpp.12757.

Karkowska, M. (2017) Płeć i tożsamość. Kształtowanie tożsamości płciowej mężczyzn w świetle wybranych teorii, https://www.researchgate.net/profile/MagdaKarkowska/publication/318795991_Plec_i_tozsamosc [access: 2.02.2024].

Korzeń, R. (2005). Nowa charakterystyka psychometryczna Inwentarza Oceny Płci Psychologicznej (IPP). Studia Psychologica, 6, 37–50.

Kjaran, J.I. (2019). Gender-segregated Spaces in Icelandic High Schools: Resistance, Power and Subjectification. Gender and Education, 31(8): 1020–1039. https://doi.org/10.1080/09540253.2017.1401046.

Krause, E. (2020). Współczesna kobieta w kontekście macierzyństwa i roli matki, Wychowanie w Rodzinie, 1, t. 22, 31–56. https://doi.org/10.34616/wwr.2020.1.031.056.

Kuczyńska, A.(1992a). Płeć psychologiczna. Podstawy teoretyczne, dane empiryczne oraz narzędzie pomiaru. Przegląd Psychologiczny, 35(2), 237–247.

Kuczyńska, A. (1992b). Inwentarz do oceny płci psychologicznej. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

Kula K., Słowikowska-Hilczer J., (2003a). Badania kliniczne i doświadczalne nad różnicowaniem płci mózgu, Endokrynol. Pol., 4, 472−475.

Kula K., Słowikowska-Hilczer J., (2003b). Kliniczne znaczenie badań nad różnicowaniem i dymorfizmem płciowym mózgu, Psych. Prakt. Ogólnolek., 3, 7−16.

Li, J., Jin, Y., Xu, S., Wilson, A., Chen, C., Wang, Y. (2024). The influence of the severity of gender dysphoria on anxiety, depression, suicidal ideation, and non-suicidal self-injury in Chinese transgender, nonbinary, and gender-diverse youth. International Journal Of Transgender Health, 25(3), 456–470. https://doi.org/10.1080/26895269.2023.2273360.

Littman, L. (2018). Parent reports of adolescents and young adults perceived to show signs of a rapid onset of gender dysphoria. PLOS ONE, 13(8), 1–44. https://doi.org/https://doi.org/10.1371/journal.pone.0202330.

Littman, L. (2019). Correction: Parent reports of adolescents and young adults perceived to show signs of a rapid onset of gender dysphoria. PLOS ONE, 14(3), e0214157 https://doi.org/10.1371/journal.pone.0214157.

Leung, E., Kassel-Gomez, G., Sullivan, S. Murahara F., Flanagan T. (2022). Social support in schools and related outcomes for LGBTQ youth: a scoping review. Discovery Education, 1, 18. https://doi.org/10.1007/s44217-022-00016-9.

Martino, W., Kassen, J., Omercajic, K. (2020). Supporting transgender students in schools: beyond an individualist approach to trans inclusion in the education system. Educational Review, 74(4), 753–772. https://doi.org/10.1080/00131911.2020.1829559.

Marx, R.A., Hatchel, T., Mehring, C.B., Espelage, D.L. (2019). Predictors of sexual victimization and suicidal ideation among transgender and gender-nonconforming adolescents. Psychology and Sexuality, 12(1–2), 79–95. https://doi.org/10.1080/19419899.2019.1690034.

Mayer, L.S., McHugh, P.R. (2016). Sexuality and Gender. Findings from the Biological, Psychological, and Social Sciences. The New Atlantis. Special Report, 50, 1–144.

McBride, R.S. (2020). A literature review of the secondary school experiences of trans youth. Journal of LGBT Youth, 18(2), 103–134. https://doi.org/10.1080/19361653.2020.1727815.

Meyer, E.J., Leonardi, B. (2017). Teachers’ professional learning to affirm transgender, non-binary, and gender-creative youth: experiences and recommendations from the field. Sex Education, 18(4), 449–463. https://doi.org/10.1080/14681811.2017.1411254.

Miluska J. (1995). Przekształcanie ról płciowych a szanse kobiet. In: J. Miluska, W. Pakszys (eds.), Humanistyka i płeć (I). Studia kobiece z psychologii, filozofii i historii, (pp. 19–38), Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Miluska, J. (1996). Tożsamość kobiet i mężczyzn w cyklu życia. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Myers, Z.R., Swearer, S.M., Martin, M.J., Palacios, R. (2017). Cyberbullying and Traditional Bullying: The Experiences of Poly-Victimization Among Diverse Youth. International Journal of Technoethics (IJT), 8(2), 42–60. http://doi.org/10.4018/IJT.2017070104.

Neary, A. (2019). Complicating constructions: middle-class parents of transgender and gender-diverse children. Journal of Family Studies, 27(4), 506–522. https://doi.org/10.1080/13229400.2019.1650799.

Obuchowska, I. (2005). Adolescencja. In: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (eds.), Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka, vol. 2. (pp. 163–201), Warszawa: PWN.

Oleszkowicz, A., Senejko, A. (2016). Dorastanie. In: J. Trempała (ed.), Psychologia rozwoju człowieka, vol. 1, (pp. 259–287). Warszawa: PWN.

Ott, M.Q., Corliss, H.L., Wypij, D., Rosario, M., Austin, S.B. (2011). Stability and Change in Self-Reported Sexual Orientation Identity in Young People: Application of Mobility Metrics. Archives of Sexual Behavior, 40(3), 519–532. https://doi.org/10.1007/s10508-010-9691-3.

Pinho, M., Gaunt, R. (2021). Biological essentialism, gender ideologies, and the division of housework and childcare: comparing male carer/female breadwinner and traditional families. The Journal of Social Psychology, 164(1), 59–75. https://doi.org/10.1080/00224545.2021.1983508.

Pullen Sansfaçon, A., Robichaud, M.J., Dumais-Michaud, A.A. (2015). The experience of parents who support their children’s gender variance. J. LGBT Youth, 12, 39–63. https://doi.org/10.1080/19361653.2014.935555.

Rands, K.E. (2009). Considering Transgender People in Education: A Gender-Complex Approach. Journal of Teacher Education, 60(4), 419–431. https://doi.org/10.1177/0022487109341475.

Schlehofer, M.M., Cortez-Regan, L. (2022). Early Reactions of Parents to Their Trans and Gender Non-Conforming Children. LGBTQ+ Family: An Interdisciplinary Journal, 18(1), 81–99. https://doi.org/10.1080/27703371.2021.2023374.

Schmidt-Waldherr, H. (2001). Mężczyźni, kobiety i pieniądze. Równości i różnice między kobietami a mężczyznami w dobie przewrotów. In: A. Wachowiak (ed.), Jak żyć? Wybrane problemy jakości życia (pp. 163–180). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.

Seligman M.E.P., Walker E.F., Rosenhan D.L. (2003). Psychopatologia, Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.

Shaffer, D.R. (1985). Developmental psychology. Monterey, CA: Books/Cole Company.

Skoczylas Ł. (2011). Konstrukcja męskości w polskiej prasie dla mężczyzn. In: K. Palus (ed.) Płeć. Między ciałem, umysłem i społeczeństwem, (pp. 41–60). Poznań: Wydawnictwo UAM.

Snapp, S.D., Burdge, H., Licona, A.C., Moody, R.L., Russell, S.T. (2015). Students’ Perspectives on LGBTQ-Inclusive Curriculum. Equity and Excellence in Education, 48(2), 249–265. https://doi.org/10.1080/10665684.2015.1025614.

Strykowska, M. (1992). Regulacyjna funkcja tożsamości płciowej kobiet a ich praca zawodowa. Kolokwia Psychologiczne, 1, 121–136.

Szaras-Czapnik M., Romer T.E. (2013). Zaburzenia różnicowania narządów płciowych In: T.E. Romer (ed.). Zaburzenia hormonalne dzieci i młodzieży (pp. 140–149). Warszawa: Wydawnictwo Omnitech Press.

Szyszka, M. (2008). Męska kobieta czy kobiecy mężczyzna – role małżeńsko-rodzinne we współczesnej rodzinie polskiej. In: W. Muszyński, E. Sikora (eds.) Miłość, wierność i uczciwość na rozstajach współczesności. Kształt rodziny współczesnej (pp. 217–223). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Ulrich, R., Becker, M. Scharf, J. (2022). The Development of Gender Role Attitudes During Adolescence: Effects of Sex, Socioeconomic Background, and Cognitive Abilities. Journal of Youth and Adolescence, 51, 2114–2129 (2022). https://doi.org/10.1007/s10964-022-01651-z.

Vasta, R., Haith, M., Miller, S. (2001). Psychologia dziecka. Warszawa: WSiP.

Wejnert, B. (2001). Dynamika zmian makrospołecznych i ich wpływ na życie kobiet. In: A. Wachowiak (ed.), Jak żyć? Wybrane problemy jakości życia (pp. 195–203). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.

Wyss, S.E. (2004). ‘This was my hell’: the violence experienced by gender non‐conforming youth in US high schools. International Journal of Qualitative Studies in Education, 17(5), 709–730. https://doi.org/10.1080/0951839042000253676.

Wolański, N. (2012). Rozwój biologiczny człowieka: Podstawy auksologii, gerontologii i promocji zdrowia. Warszawa: PWN.

Zucker K.J. (2017). Epidemiology of gender dysphoria and transgender identity. Sexual Health, 14(5), 404–411. https://doi.org/10.1071/SH17067.

Zucker, K.J. (2019). Adolescents with Gender Dysphoria: Reﬂections on Some Contemporary Clinical and Research Issues. Archives of Sexual Behavior, 48(7), 1983–1992. https://doi.org/10.1007/s10508-019-01518-8.

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.