Abstrakt
Autorka przypomina, że metodologia, której celem jest racjonalna rekonstrukcja czynności badawczych, określa kryteria pozwalające odróżnić wytwory naukowe od nienaukowych, pełni więc funkcję normatywną. Autorka dokonała analizy pierwszych podręczników z zakresu metodologii badań pedagogicznych, chcąc sprawdzić, czy i w jakim zakresie realizowały normatywną funkcję metodologii. Okazało się, że metodologia sprowadzona była w nich do wymiaru metodyczno-technicznego (bez argumentacji fi lozofi czno-teoretycznej), a normatywny charakter pozytywistycznego modelu badań relatywizowany był przez odwoływanie się do specyfi ki przedmiotu badań pedagogicznych. W dalszej części opracowania autorka zauważa, iż pozycja metodologii zmieniła się wraz z nasilaniem się w nauce kryzysu reprezentacji i kryzysu legitymizacji. Zwolennicy najbardziej radykalnych stanowisk stwierdzają, że nie wiadomo, co reprezentują twierdzenia naukowe ani co je uzasadnia. Czyli wiedza naukowa nie reprezentuje świata, tylko go konstruuje, a konstrukcje te nie są neutralne, lecz czemuś/komuś służą. Dlatego zaangażowane badania społeczne nie powinny opisywać świata, tylko go zmieniać. Pojawia się tu pytanie: Jaką funkcję w tych warunkach może pełnić metodologia?
Bibliografia
Angrosino, M. (2010). Badania etnograficzne i obserwacyjne. M. Brzozowska-Brywczyńska (tłum.). Warszawa.
Cervinkowa, H., Gołębniak, B.D. (red.) (2010). Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane. Wrocław.
Chomczyńska-Rubacha, M. (2010). Konstruowanie wiedzy o rodzaju w edukacji. W: J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając, K.J. Szmidt (red.). Metodologiczne problemy tworzenia wiedzy w pedagogice. Oblicza akademickiej praktyki. Kraków.
Denzin, N.K., Lincoln, Y.S. (2009). Metody badań jakościowych. T. 1–2.
Fals Borda, O. (2010). Uczestniczące badania (w działaniu) w teorii społecznej: pochodzenie i wyzwania. M. Lavergne (tłum.). W: H. Cervinkowa, B.D. Gołębniak (red.). Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane. Wrocław.
Gnitecki, J. (2007). Wstęp do ogólnej metodologii badan w naukach pedagogicznych. T. 2: Tworzenie wiedzy o edukacji w naukach pedagogicznych. Poznań.
Kamiński, A. (1974). Metoda, technika, procedura badawcza w pedagogice empirycznej. W: R. Wroczyński, T. Pilch (red.). Metodologia pedagogiki społecznej. Wrocław.
Kamiński, S. (1992). Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Lublin.
Lepalczyk, I. (1974). Metoda monografii w badaniach pedagogicznych. W: R. Wroczyński, T. Pilch (red.). Metodologia pedagogiki społecznej. Wrocław.
Lepalczyk, I., Badura, J. (red.) (1987). Elementy diagnostyki pedagogicznej. Warszawa – Łódź. Marcus, G.E.,
Fischer, M.M.J. (2010). Repatriacja antropologii jako krytyki kulturowej. I. Kolbon (tłum.). W: H. Cervinkowa, B.D. Gołębniak (red.). Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane. Wrocław.
Mokrzycki, E. (1980). Filozofia nauki a socjologia. Warszawa.
Moser, S. (2004). Konstruktivistisch Forschen? Prämissen und Probleme einer konstruktivistischen Methodologie. W: S. Moser (red.). Konstruktivistisch Forschen. Methodologie. Methoden. Beispiele. Wiesbaden.
Muszyński, H. (red.) (1967). Metodologiczne problemy pedagogiki. Wrocław.
Muszyński, H. (1970). Wstęp do metodologii pedagogiki. Warszawa.
Piekarski, J. (2007). O drugoplanowych warunkach poprawności praktyki badawczej – perspektywa biografi i. W: J. Piekarski. U podstaw pedagogiki społecznej. Łódź.
Piekarski, J. (2010). Kryteria waloryzacji praktyki badawczej – między inhibicją metodologiczną a permisywnym tolerantyzmem. W: J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając, K.J. Szmidt (red.). Metodologiczne problemy tworzenia wiedzy w pedagogice. Oblicza akademickiej praktyki. Kraków.
Pilch, T. (1974). Organizacja procesu badawczego w pedagogicznych badaniach środowiskowych. W: R. Wroczyński, T. Pilch (red.). Metodologia pedagogiki społecznej. Wrocław.
Pilch, T. (1977). Zasady badań pedagogicznych. Warszawa.
Reason, P., Torbert, W.R. (2010). Zwrot działaniowy. Ku transformacyjnej nauce społecznej. W: H. Cervinkowa, B.D. Gołębniak (red.). Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane. Wrocław.
Sady, W. (2000). Spór o racjonalność naukową. Od Poincarégo do Laudana. Wrocław.
Sikora, M. (1999). Kręgi kompetencji nauki: od wiedzy obiektywnej do praktyki laboratoryjnej. W: J. Goćkowski, P. Kisiel (red.). Kręgi kompetencji i perspektywy poznawcze. Kraków.
Urbaniak-Zając, D. (2001). Teoria i praktyka – kilka uwag o stosowaniu wiedzy naukowej. W: E. Marynowicz-Hetka, J. Piekarski, D. Śmierzyński (red.). Problemy teoretyczno-metodologiczne pedagogiki społecznej i pracy socjalnej. Łódź.
Wroczyński, R. (1974a). O niektórych właściwościach badań pedagogicznych. W: R. Wroczyński, T. Pilch (red.). Metodologia pedagogiki społecznej. Wrocław.
Wroczyński, R. (1974b). Pedagogika społeczna. Warszawa.
Zaczyński, W. (1967). Rozwój metody eksperymentalnej i jej zastosowanie. Warszawa.
Zaczyński, W. (1968). Praca badawcza nauczyciela. Warszawa.
Mam świadomość, że czasopismo jest wydawane na licencji Creative Commons - Uznanie autorstwa (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode).
Przesyłając artykuł wyrażam zgodę na jego udostępnienie na tej licencji.