Abstrakt
Mądrość (sapientia, sapida scientia, wiedza szczególnie smakowita, czyli znakomita) to termin wieloznaczny. Desygnaty „mądrości” są różnymi rodzajami ludzkiej wiedzy i sprawności jej zdobywania lub stosowania. Ze względu na źródła mądrość może być przyrodzona (jeśli osiągana jest naturalnymi siłami poznawczymi) albo nadprzyrodzona (jeśli dochodzi się do niej dzięki pomocy Bożej). Gdy ludzie doświadczeni wiedzą tylko, że coś ma miejsce, to ludzie mądrzy rozumieją dlaczego. Człowiek mądry winien znać przyczyny wszystkiego i tym będzie się z kolei różnić od rozumnego specjalisty. Mędrzec będzie szukał odpowiedzi na pytania: Dlaczego? Dzięki czemu? Przez co? To zaś, co jest odpowiedzią na te pytania, określone zostało mianem prazasad, przyczyn (powodów), elementów (składników). Zwieńczeniem wiedzy jest mądrość: jest nie tylko poznaniem przyczyn, ale są to przyczyny ostateczne. Wiedza jest konieczna, żeby przetrwać, ale żeby dobrze i pięknie żyć, niezbędna jest mądrość.
Bibliografia
Abramowiczówna, Z. (red.) (1965). Słownik grecko-polski. T. 4. Warszawa.
Arystoteles (2007). Etyka Nikomachejska. D. Gromska (tłum.). Warszawa.
Balter, L. (1999). Dwa skrzydła, na których duch ludzki unosi się ku kontemplacji prawdy. Communio, 3.
Bocheński, J.M. (1992). Podręcznik mądrości tego świata. Kraków.
Cichoń, W. (1996). Wartości człowiek wychowanie. Zarys problematyki aksjologiczno-wychowawczej. Kraków.
Furmanek, W. (1995). Człowiek – Człowieczeństwo – Wychowanie. (Wybrane problemy pedagogiki personalistycznej). Rzeszów.
Gnitecki, J. (1999). Zarys pedagogiki ogólnej. Gorzów Wielkopolski.
Gogacz, M. (1980). Rola wiary i nauki w życiu chrześcijanina. W: B. Bejze (red.). Być człowiekiem i chrześcijaninem. W nurcie zagadnień posoborowych. T. 12. Warszawa.
Gogacz, M. (1993). Podstawy wychowania. Niepokalanów.
Gogacz, M. (1997). Osoba zadaniem pedagogiki. Wykłady bydgoskie. Bydgoszcz.
Herbut, J. (2008). Mądrość. W: A. Bednarek i in. (red.). Encyklopedia katolicka. T. 12. Lublin.
Herbut, J., Żardecka, M. (1997). Mądrość. W: J. Herbut (red.). Leksykon filozofii klasycznej. Lublin.
Jan Paweł II (1998). Encyklika Fides et ratio. Rzym.
Janiszewska-Rain, J. (2005). Okres późnej dorosłości. Jak rozpoznać potencjał ludzi w wieku podeszłym? W: A.I. Brzezińska (red.). Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa. Gdańsk.
Jaroszyński, P. (2002). Nauka w kulturze. Radom.
Kamiński, S. (1989). Jak filozofować? Studia z metodologii filozofi i klasycznej. Lublin.
Kielar-Turska, M. (2000). Rozwój człowieka w pełnym cyklu życia. W: J. Strelau (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki. T. 1: Podstawy psychologii. Gdańsk.
Kołakowski, L. (1990). Horror metaphysicus. Warszawa.
Kowalczyk, S. (1967). Mądrość a wiedza w świetle wypowiedzi św. Augustyna. Roczniki Filozoficzne, 15(1).
Krąpiec, M.A. (1999). Czytając encyklikę „Fides et ratio”. Rozumnie wierzyć, rozumnie poznawać. W: G. Witaszek (red.). Wiara i rozum. Refleksje. Lublin.
Kunowski, S. (1993). Podstawy współczesnej pedagogiki. Warszawa.
Kwieciński, Z. (1996). Edukacja wobec wyzwań demokracji. Wystąpienie na otwarcie II Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego. W: H. Kwiatkowska, Z. Kwieciński (red.). Demokracja a oświata, kształcenie i wychowanie. Materiały z II Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego. Toruń.
Kwieciński, Z. (1998). Struktura i treść odpowiedzialności nauczycielskiej i pedagogicznej. Zarys problematyki. W: A.M. de Tchorzewski (red.). Odpowiedzialność jako wartość i problem edukacyjny. Bydgoszcz.
Kwieciński, Z. (2003). Przedmowa. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.). Pedagogika. Podręcznik akademicki. T. 1. Warszawa.
Łagodzki, W., Pyszczek, G. (red.) (2000). Filozofia. Leksykon PWN. Warszawa.
Maritain, J. (2005). Nauka i mądrość. M. Reutt (tłum.). Warszawa – Ząbki.
McEvenue, S. (2000). Mądrość – sposób myślenia o Bogu. K. Szwykowska (tłum.) W: W.R. Farmer (red.). Międzynarodowy komentarz do Pisma Świętego. Komentarz katolicki i ekumeniczny na XXI wiek. Warszawa.
Murphy, R.E. (1999). Mądrość. M. Bogusławska (tłum.). W: P.J. Achtemeier (red.). Encyklopedia biblijna. Warszawa.
Nagórny, J. (2005). Posłannictwo szkoły – posłannictwo nauczyciela. Cywilizacja. O Nauce, Moralności, Sztuce i Religii, 14.
Nanni, C. (1998). Educazione e pedagogia in una cultura che cambia. Roma.
O człowieku z profesorem Stanisławem Grygielem rozmawia ks. Tomasz Jaklewicz (2012). Gość Niedzielny, 35.
Okoń, W. (2007). Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa.
Platon. (2008). Uczta. W. Witwicki (tłum.). Warszawa.
Pomykało, W. (1998). Mądrość. W: W. Szewczuk (red.). Encyklopedia psychologii. Warszawa.
Popowski, R. (1995). Wielki słownik grecko-polski Nowego Testamentu. Warszawa.
Skarga, B. (2007). Człowiek to nie jest piękne zwierzę. Kraków.
Stróżewski, W. (1992). W kręgu wartości. Kraków.
Śliwerski, B. (2006). Wprowadzenie do pedagogiki. W: B. Śliwerski (red.). Pedagogika. Podstawy nauk o wychowaniu. T. 1. Gdańsk.
Tischner, J. (1984). Etyka wartości i nadziei. W: D. von Hildebrand, J.A. Kłoczowski, J. Paściak, J. Tischner (red.). Wobec wartości. Poznań.
Tischner, J. (1998). Spór o istnienie człowieka. Kraków.
Tischner, J. (2011). Miłość nas rozumie. Rok liturgiczny z księdzem Tischnerem. Kraków.
Weron, E. (2008). W poszukiwaniu „mądrości serca”. W: L. Balter (red.). Młodzież nadzieją Kościoła i świata. Kolekcja Communio. T. 18. Poznań.
Zamorzanka, A.Z. (2003). Hagia Sophia. W: A. Maryniarczyk i in. (red.). Powszechna encyklopedia filozofii. T. 4. Lublin.