(Re)Centralisation of education governance in Hungary: its causes, declared goals, motives and some potential hidden goals

Abstrakt

Po utworzeniu na Węgrzech w 1990 r. gmin (samorządów lokalnych) i władz na szczeblu powiatów, do końca 2012 r. te wybrane organy prowadziły, zarządzały i finansowały edukację publiczną, przy wsparciu finansowym rządu centralnego. W tym zdecentralizowanym systemie różnice w zamożności i dochodach gmin doprowadziły do znacznych nierówności w finansowaniu i wynikach szkół, a także w osiągnięciach w nauce dzieci do nich uczęszczających. Objęty w 2010 roku rząd koalicji FIDESZ-KDNP radykalnie scentralizował system zarządzania i finansowania szkół, twierdząc, że rozwiąże to problemy systemu. W oparciu o duży zbiór wywiadów badawczych i wyniki wcześniejszych badań w naszym artykule analizujemy deklarowane cele i motywy tej reformy. Z naszych wywiadów wysuwa się wniosek, że zapewnienie każdemu dziecku równych szans w edukacji wydaje się być nadrzędnym celem centralizacji, ale istnieją jeszcze trzy inne, w tym stworzenie bardziej wydajnego i opłacalnego systemu zarządzania instytucjonalnego. Jednak pewne cechy wyboru tych celów oraz pozornie całkowity brak monitorowania ich realizacji, w połączeniu z faktem, że niezależne badania wykazały już, że centralizacja nie była w stanie osiągnąć swojego głównego deklarowanego założenia, mogą uzasadniać twierdzenie, że służyło to jedynie jako przykrywka lub pretekst i prawdopodobnie istnieje ukryty program, który dla rządu jest ważniejszy niż publicznie deklarowane cele. Próbowaliśmy znaleźć możliwe realne motywy i ukryte cele na podstawie wywiadów z byłymi politykami, badaczami edukacji, doradcami i dyrektorami szkół. Chociaż istnienia takich celów nie da się precyzyjnie udowodnić, znaleźliśmy kilka okoliczności, które mogą je uzasadniać.