Abstract
The study aimed to search for a family aetiology of strategies for adolescents in situations of social conflict inherent in the pattern of parental response to situations of social conflict. The research used the Questionnaire on Coping Strategies of Parents in Situations of Social Conflict (in Polish – KSRwSK) by D. Borecka-Biernat, and the Questionnaire for the Study of Coping Strategies of Adolescents in Situations of Social Conflict (in Polish – KSMK) by D. Borecka-Biernat. Empirical research was conducted in junior high schools. They included 893 adolescents (468 girls and 425 boys) aged 13–15. The research analysis showed that the mother and Father, perceived as using destructive and constructive strategies in social conflict, contribute to modelling a process involving destructive and constructive behaviour used in cases of social conflict.
References
Aronson, E., Wilson, T., Akert R. (2012). Psychologia społeczna serce i umysł. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Balawajder, K. (2010). Zachowania uczestników konfliktu interpersonalnego. In: D.Borecka-Biernat (ed.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym. Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież ? (pp.137-179). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Bandelow, B. (2011). Nieśmiałość. Czym jest i jak ją pokonać. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Bandura, A. (1973). Aggression: A social learning analysis. New Jersey: Prentice-Hill.
Bandura, A. (2007). Teoria społecznego uczenia się. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Barani, K., Szmigielska, B. (2012). Komunikacja zadaniowa między matką a dzieckiem jako predyktor radzenia sobie dziecka przedszkolnego w sytuacjach trudnych. Psychologia Rozwojowa, 3, 83-95.
Borecka-Biernat, D. (2006), Strategie radzenia sobie młodzieży w trudnych sytuacjach społecznych. Psychospołeczne uwarunkowania. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Borecka-Biernat, D. (2012). Kwestionariusz strategii radzenia sobie młodzieży w sytuacji konfliktu społecznego. Psychologia Wychowawcza, 1-2, 86-118. http://dx.doi.org/10.5604/00332860.1094162
Borecka-Biernat, D. (2013). Kwestionariusz strategii radzenia sobie rodziców w sytuacjach konfliktu społecznego w percepcji dziecka. In: M. Straś-Romanowska (ed.), Drogi rozwoju psychologii wrocławskiej. Tom jubileuszowy z okazji 45-lecia studiów psychologicznych w Uniwersytecie Wrocławskim (pp. 223-245). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Borowiecka, B. (2005). Relacje nastolatków z rodzicami. Nowa Szkoła, 2, 30-32.
Bryłka, R. (2000). Wpływ rodziny na powstawanie agresji u dzieci. Problemy Opiekuńczo- Wychowawcze, 50, 47-50.
Brzezińska, A., Apelit, K., Ziółkowska, B. (2016). Psychologia rozwoju człowieka. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Ciupińska, B.(2011). Konflikty dorastających z rówieśnikami. In: A. Rejzner (ed.), Systemowe rozwiązywanie problemów przemocy i agresji w szkole (pp.100-118). Warszawa: Wydawnictwo Comandor.
Czerwińska-Jasiewicz, M. (2015). Psychologia rozwoju młodzieży w kontekście biegu ludzkiego życia. Wydawnictwo Difin.
De Wied, M., Branje, S., Meeus, W. (2007). Empathy and conflict resolution in friendship relations among adolescents. Aggressive Behavior, 33,1,48-55. http://dx.doi.org/10.1002/ab.20166
Deutsch, M., P.Coleman, P. (red.) (2005). Rozwiązywanie konfliktów. Teoria i praktyka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Donaldson, D., Prinstein, M., Danovsky, M., Spirito, A. (2000). Patterns of children’s coping with life stress: Implications with clinicians. American Journal of Orthopsychiatry,70, 351-359. http://dx.doi.org/10.1037/h0087689
Filip, A. (2010). Sposoby rozwiązywania konfliktów rodzinnych w percepcji młodzieży różniącej się korzystaniem z mediów. In: D. Borecka-Biernat (ed.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym. Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież?. (pp. 207-223). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Frączak-Konecka, E. (2005/2006). Sposoby rozwiązywania sytuacji konfliktowych. Negocjacje. Studia Kupieckie, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Kupieckiej, 1-2, 91-102.
Frydenberg, E., Lewis, R. (1999). Relationships among well-being, avoidant coping, and active coping in a large sample of Australian adolescents. Psychological Reports, 104, 745–758.
Garstka, T. (2011). Konflikt pokoleń w domu i szkole. Głos Nauczycielski , 8, 12.
Gawryś, M. (2002). Rozwiązywanie konfliktów w klasie. Edukacja i Dialog, 8, 35-39
Gurba, E. (2013). Nieporozumienia z dorastającymi dziećmi w rodzinie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Gurba, E. (2020). Konflikt rodziców z nastolatkami jako źródło doświadczanego stresu. In: A.Senejko, A.Czapiga (eds.), Oswojenie traumy. Przegląd zagadnień. Seria: Psychologia Traumy (pp.125-144). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Harwas-Napierała, B. (1995). Nieśmiałość dorosłych. Geneza-diagnostyka-terapia. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Heszen-Niejodek, I. (2000). Teoria stresu psychologicznego i radzenia sobie. In: J.Strelau (ed.), Psychologia. Podręcznik akademicki t. 3, (pp.465-493). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Honess, T., Charman,E., Zani,B., Cicognani,E., Xerri, M., Jackson,A., Bosam A. (1997). Conflict between parents and adolescents: Variation by family constiution. British Journal of Developmental Psychology, 15, 367-385.http://dx.doi.org/10.1111/j.2044-835X.1997.tb00527.x
Kłusek-Wojciszke, B (2009). Kwestionariusz stylów rozwiązywania konfliktów. Czasopismo Psychologiczne, 15(1), 119-140.
Kobus, K., Reyes, O. (2000). A descriptive study of urban mexican american adolescents’perceived stress and coping. Hispanic Journal of Behavioral Sciences, 22,163-178.
Krok, D. (2007). Strategie rozwiązywania konfliktów w systemie rodzinnym. Roczniki Teologiczne, t. LIV, z.10, 119-138.
Lachowska, B. (2010). Style rozwiązywania konfliktów i ich efekty w relacji miedzy rodzicami i adolescentami- prezentacja narzędzi pomiaru. In: D. Borecka-Biernat (ed.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczy. Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież ? (pp.180-206). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Lewandowska, S. (2000). Agresywny rodzic-agresywne dziecko. Edukacja i Dialog, 4, 20-24.
Liberska, H. (2002). Rola identyfikacji z rodzicami dla rozwoju dziecka w okresie dojrzewania. Małżeństwo i Rodzina, 1, 48-53.
Lohman, B., Jarvis, P. (2000). Adolescent stressors, coping strategies, and psychological health studied in the family context. Journal of Youth and Adolescence, 29,15-43. http://dx.doi.org/10.1023/A:1005117020812
Miłkowska, G. (2010). Style rozwiązywania konfliktów przez młodzież gimnazjalną. Rocznik Lubuski, t.36, cz. 1, 199-214.
Obuchowska, I. (1990). Rodzinne konflikty młodzieży niepełnosprawnej związane z realizacją potrzeby autonomii. In: M.Tyszkowa (ed.), Rodzina a rozwój jednostki (pp. 55-73). Poznań: CPBP.
Obuchowska, I. (2000). Adolescencja. In: B. Harwas- Napierała, J. Trempała (eds.), Psychologia rozwoju człowieka, t. 2 (pp.163-201). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Ostrowska, K. (2008). Zachowania agresywne uczniów w świetle badań porównawczych. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze 3, 13-22.
Owens, L., Daly, A., Slee, P.(2005). Sex and age differences in victimization and conflict resolution among adolescents in a south Australian school. Aggressive Behavior, 31,1,1-12.
Pisula, E., Sikora, R. (2008). Wiek i płeć a radzenie sobie ze stresem przez młodzież w wieku 12–17 lat. Przegląd Psychologiczny, 4, 405–422.
Polak, K. (2010). Uczeń w sytuacji konfliktów szkolnych. In: D. Borecka-Biernat (ed.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym. Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież (pp. 23-39). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Poraj, G. (2002). Agresja w szkole. Przyczyny, profilaktyka, interwencje. Łódź: Oficyna Wydawnicza „Edukator”.
Rostowska, T. (1996). Transmisja międzypokoleniowa w rodzinie w zakresie zachowań agresywnych. Przegląd Psychologiczny, 39, 1-2, 177-186.
Rostowska, T. (1997). Zgodność strategii radzenia sobie ze stresem u rodziców i ich dorosłych dzieci. In: J. Rostowski, T. Rostowska, I. Janicka (eds.), Psychospołeczne aspekty rozwoju człowieka (pp. 389-399). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Rostowska, T. (2001). Konflikt międzypokoleniowy w rodzinie. Analiza psychologiczna. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Różańska-Kowal, J. (2004). Szkoła jako główne źródło stresu młodzieży w wieku dorastania. Kwartalnik Pedagogiczny, 3, 203-214.
Schaffer, H. (2006). Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Smetana, J.(1991). Adolescents’ and mothers’ evaluations of justifications for conflicts. In: R.Paikoff (ed.), Shared views in the family during adolescence: New directions for child development (pp. 252-273). San Fracisco: Jossey-Bass.
Stańkowski, B.(2009). Konflikt nauczyciel-uczeń Uzdrawianie relacji w świetle reguły 5R . Kraków: Wydawnictwo WAM.
Tezer, E., Demir, A. (2001). Confilict behaviors toward same-sex peers among male and female late adolescents. Adolescence, 36, 525-533.
Tyszkowa, M. (1986). Zachowanie się dzieci w sytuacjach trudnych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Williams, K. , McGillicuddy-De Lisi, A. (2000). Coping strategies in Adolescent. Journal of Applied Developmental Psychology, 20, 537-549. http://dx.doi.org/10.1016/S0193-3973(99)00025-8
Wojciszke, B. (2007). Relacje interpersonalne. In: J. Strelau (ed.), Psychologia. Podręcznik akademicki t.3 (pp.147-186). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Zimbardo P., Gerrig R. (2012). Psychologia i Życie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Zimbardo, P. (2011). Nieśmiałość. Co to jest ? Jak sobie z nią radzić ? Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.