Abstrakt
Wprowadzenie: Tekst przedstawia wyniki sondażu diagnostycznego przeprowadzonego w pierwszym kwartale 2022 wśród nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej. Został on przeprowadzony w celu zebrania opinii nauczycieli na temat dokonanej zmiany w wykazie lektur obowiązującej od 01/09/2021.Tekst osadzony jest w paradygmacie interpretatywnym, w duchu edukacji krytyczno- kreatywnej zorientowanej na podmiotowość uczestników procesu edukacyjnego, postrzegającej nauczanie jako proces twórczy. Założenia teoretyczne opieram na tak kluczowych kategoriach jak zmiana w edukacji (Klus- Stańska), otwarte i zamknięte zmiany kultury szkoły (Zamorska, Krzychała), niewidzialna zmiana (Bober),zmiana pozorna (Dudzikowa), zwracam uwagę na znaczenie partycypacyjnego udziału nauczycieli w zmianie jak również akcentuję spojrzenie na lekturę w perspektywie tekstu kultury, nośnika i przekaźnika językowego obrazu świata.
Cel badań: Przeprowadzone rozmowy z nauczycielami prezentują stanowisko nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej wobec dokonanej zmiany, ich orientację w najnowszej ofercie czytelniczej kierowanej do dziecka, przekonania, potrzeby i możliwości jej realizacji.
Metoda badań:Zastosowaną metodą zbierania danych był sondaż diagnostyczny. Wykorzystaną techniką był jakościowy wywiad pogłębiony, częściowo ustrukturyzowany, zogniskowany na problemie postrzeganej zmiany lektur i organizacji pracy z lekturami. Badania objęto 17 nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej z 17 szkół podstawowych na terenie miasta Białystok.
Wyniki, Wnioski: Wyniki sondażu mają na celu zwrócenie uwagi na problem kształtowania polityki edukacyjnej w powyższym zakresie.
Bibliografia
Dz. U. z 2021 r., poz. 1533. Online: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20210001533.
https://www.ore.edu.pl/2021/09/znowelizowana-lista-lektur-w-podstawieprogramowej-jezyka-polskiego-z-komentarzem/ [dostęp: 17.11.2022].
https://podstawaprogramowa.pl/Szkola-podstawowa-I-III [dostęp: 10.09.2022].
Adamczykowa, Z. (2008). Literatura czwarta – w kręgu zagadnień teoretycznych. W: K. Heska-Kwaśniewicz (red.), Literatura dla dzieci i młodzieży (po roku 1980) (s. 13–47). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Bałachowicz, J. (2017). Szkoła jako przestrzeń budowania przyszłości. W: J. Bałachowicz, A. Korwin-Szymanowska, E. Lewandowska, A. Witkowska-Tomaszewska, Zrozumieć uczenie się, zrozumieć wczesna edukację (s. 11–97). Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Bober, J. (2020). Niewidzialna zmiana. Forum Oświatowe, 2, 145–164. https://doi.org/10.34862/fo.2020.2.7.
Cackowska, M. (2009). Czym jest książka obrazkowa? O pojmowaniu książki obrazkowej w Polsce. Ryms, 5. Online: http://www.ryms.pl/2020/04/27/czymjest-ksiazka-obrazkowa/ [dostęp: 22.07.2022].
Dudzikowa, M. (2001). Mit o szkole jako miejscu wszechstronnego rozwoju ucznia. Eseje etnopedagogiczne. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Gorzeńska, O., Radanowicz, E. (2019). Zmiany, innowacje, eksperymenty. W poszukiwaniu inspiracji. Poradnik dla dyrektorów szkół i nauczycieli. Warszawa: ORE.
Harari, Y.N. (2018). 21 lekcji na XXI wiek (tłum. M. Romanek). Warszawa: Wydawnictwo Literackie.
Janus-Sitarz, A. (2009). Przyjemność i odpowiedzialność w lekturze. O praktykach czytania literatury w szkole. Konstatacje. Oceny. Propozycje. Kraków: Universitas.
Jarosz, E. (2020). Ewolucja dyskursu o partycypacji społecznej dzieci. Przegląd Krytyczny, 1, 20–32.
Józefowicz, A. (2020). Obrazy dzieciństwa w polskiej prozie dziecięcej XXI wieku – w poszukiwaniu kontekstów edukacyjnych. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białystoku.
Klus-Stańska, D. (2007). Mentalne zniewolenie nauczycieli wczesnej edukacji – epizod czy prawidłowość. Problemy Wczesnej Edukacji, 1, 55–66.
Klus-Stańska, D., Nowicka, M. (2005). Sensy i bezsensy edukacji wczesnoszkolnej. Warszawa: WSiP.
Kłakówna, Z. (2013). Jakoś i jakość. Subiektywna kronika wypadków przy reformowaniu szkoły (1989–2013). Kraków: Universitas.
Krzychała, S., Zamorska, B. (2008). Dokumentarna ewolucja szkolnej codzienności. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Krzychała, S., Zamorska, B. (2011). Zamknięte i otwarte zmiany kultury szkoły. W: M. Urlińska, A. Uniewska, J. Horowski (red.), Po życie sięgać nowe… Teoria a praktyka edukacyjna (s. 530–546). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Leszczyński, G. (2012). Książki pierwsze, książki ostatnie. Warszawa: Wydawnictwo SBP.
Lisowska, B. (2018). Co obecnie powinni czytać uczniowie edukacji wczesnoszkolnej w świetle nowej podstawy. Pedagogika, 2, 167–178. https://doi.org/10.16926/p.2018.27.47.
Murawska, B. (2014). Edukacja wczesnoszkolna. Wiek 5/6–8/9 lat. W: A.I. Brzezińska (red.), Niezbędnik dobrego nauczyciela (s. 1–62). Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Niesporek-Szamburska, B., Wójcik-Dudek, M. (2017). Książka w domu i w szkole – od domowej lektury do szkolnego podręcznika. W: W.K. Tałuć (red.), Literatura dla dzieci i młodzieży. T. 5 (s. 213–228). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Nowak-Dziemianowicz, M. (2012). Edukacja i wychowanie w dyskursie nauki i codzienności. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Papuzińska, J. (1975). Czytania domowe. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Socha, I. (2020). Lektura jako bliskość. W: K. Tałuć, M. Nadolna-Tłuczykont (red.), Między książką a literaturą. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor dr hab. Teresie Wilkoń z okazji 45-lecia pracy naukowej i dydaktycznej (s. 126–146). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Sochańska, B. (2008), Między niebem a ziemią – Andersen nieznany. Polonistyka, 8, 7–15.
Sporek, P. (2019). By myśleć, przeżywać, doświadczać… Szkolna lektura wobec paradygmatów zewnętrznych wspólnot interpretacyjnych. Konteksty Kultury, 16, 526–540.
Ungeheuer-Gołąb, A. (2020). Literatura dla dzieci jako przestrzeń wczesnej edukacji w kontekście kanonu lektur. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 39 (3), 173–186.
Uszyńska-Jarmoc, J. (2007). Od twórczości potencjalnej do autokreacji w szkole. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białystoku.
Zadęcka-Cekiera, A., Vaškevič, J. (2020). Praca z tekstem literackim w edukacji wczesnoszkolnej.W:B.Kurowska, K. Łapot-Dzierwa (red.), Kultura – Sztuka – Edukacja. T. 4 (s. 81–88).Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Żółtowski, D. (2019). Czytanie emocji i czytanie emocjami w procesie lektury szkolnej. W: W. Heller, M. Kaźmierska, M. Wieczorek (red.), Dlaczego szkoła nie ufa emocjom? Dążenia emocjonalne w szkole i na uczelni (s. 85–95). Poznań – Kalisz: Wydawnictwo UAM.
Żytko, M. (2015). Nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej i ich gotowość do zmiany. Edukacja, 1, 47–59