Abstract
Introduction: The paper at issue presents the social functioning of Polish female forms of occupational names (feminativa), as well as their role in the process of sex education, also in relation to perpetration of gender stereotypes.
Methods and materials: In the first part of the paper, a summary of the historical changes in the usage of feminativa is provided. Next, the usage of feminativa is described in relation to the theoretical basis of sex education, including the development of behavioral patterns.
Results: The analysis of linguistic, psychological and psychosexual factors enabled the Authors to show the impact of language on the perception of reality and of the subject’s place within the surrounding environment. Moreover, the Authors conducted the analysis of the role of feminativa in identity construction and in gender discrimination prevention.
Conclusions: The paper at issue presents the cultural contexts of language use and its importance for the wellbeing of an individual. Additionally, the paper shows the basis of treating inclusive language as a form of support of the psychological and psychosexual development.
References
Bartłomiejczyk, M. (2012). O kierowcach płciżeńskiej: próba zapełnienia luki leksykalnej. Poradnik Językowy, 3, 38–47.
Berger, A.S., Simon, W., Gagnon, J.H. (1973). Youth and pornography in social context. Archives of sexual behavior, 2 (4), 279–308. https://doi.org/10.1007/BF01541003.
Bielicka, Z. (1921). Obawy o kobietę. Bluszcz, 9, 8. [Za: Woźniak, E. (2014). Język a emancypacja, feminizm, gender. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, 60, 295–312].
Biuro Regionalne Światowej Organizacji Zdrowia dla Europy i Federalne Biuro ds. Edukacji Zdrowotnej (BZgA). Standardy edukacji seksualnej w Europie. Podstawowe zalecenia dla decydentów oraz specjalistów zajmujących się edukacją i zdrowiem. Online: https://spunk.pl/wp-content/uploads/2013/03/WHO_BZgA_Standardy_edukacji_seksualnej.pdf [dostęp: 13.11.2021].
Chmura-Rutkowska, I., Duda, M., Mazurek, M., Sołtysiak-Łuczak, A. (red.) (2015). Gender w podręcznikach. Projekt badawczy. Raport. Warszawa: Fundacja Feminoteka.
Deaux, K., Lewis, L.L. (1984). Structure of Gender Stereotypes: Interrelationships among Components of Gender Label. Journal of Personality and Social Psychology, 46 (5), 991–1004. https://doi.org/10.1037/0022-3514.46.5.991.
Dec-Pietrowska, J., Paprzycka, E., Walendzik-Ostrowska, A., Gulczyńska, A., Jankowiak, B., Waszyńska, K. (2015). Sposoby obrazowania kobiecości i męskości w podręcznikach do przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie. Analiza ilościowa form wizualnych. W: I. Chmura-Rutkowska, M. Duda, M. Mazurek, A. Sołtysiak-Łuczak (red.), Gender w podręcznikach. Projekt badawczy. Raport (s. 129–139). Warszawa: Fundacja Feminoteka.
Grochowska, M., Wierzbicka, A. (2015). Produktywne typy słowotwórcze nazw żeńskich we współczesnej polszczyźnie. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica, 49, 45–55.
Hall, B. (2019). Gendering Resistance to Right-Wing Populism: Black Protest and a New Wave of Feminist Activism in Poland? American Behavioral Scientist, 63 (10), 1497–1515. https://doi.org/10.1177/0002764219831731.
Helios, J. (2007). Stereotyp płci w debacie o prawach kobiet. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.
Hołojda, K. (2011). Jak Polki postrzegają feminatywy i dlaczego jest tak źle. W: W. Pietrzak (red.), Dolnośląska Akademia Gender. Poradnik równościowy (s. 182–189). Oława: Fundacja Grejpfrut.
Karłowicz, J., Kryński, A.A., Niedźwiecki, W. (red.) (1900–1927). Słownik języka polskiego. Warszawa: E. Lubowski i S-ka.
Karnkowski, K. (2019). Żeńskie końcówki idą na wojnę. TVP INFO. Online: https://www.tvp.info/45566400/zenskie-koncowki-ida-na-wojne [dostęp: 9.03.2020].
Karwatowska, M., Szpyra-Kozłowska, J. (2008). Lingwistyka płci. Ona i on w języku polskim. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Karwatowska, M., Szpyra-Kozłowska J. (2014). Językowa niewidzialność kobiet. W: Encyklopedia gender. Płeć w kulturze (s. 217–218). Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Klemensiewicz, Z. (1957). Tytuły i nazwy zawodowe kobiet w świetle teorii i praktyki. Język Polski, 2, 101–117. [Przedruk: (1982). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 729–753].
Klepacz, P. (2019). Feminatywy to nie temat zastępczy. Dlaczego warto walczyć o żeńskie końcówki?. Glamour. Online: https://www.glamour.pl/artykul/feminatywy-to-nie-temat-zastepczy-dlaczego-warto-walczyc-o-zenskiekoncowki-191112035728 [dostęp: 9.03.2020].
Kola, A.M., Górka, E., Skwarska, J., Firgolska, A., Głogowska, A., Truchan, B., Będkowska, G., Peda, B., Bas, A., Skrzypczak, P., Dąbrowska, A. (2016). Język równościowy. Amnesty International Polska. Online: https://repozytorium.umk.pl/handle/item/3033 [dostęp: 13.11.2021].
Kolektyw „Rada Języka Neutralnego”. Online: https://zaimki.pl/ [dostęp: 20.11.2021].
Krysiak, P. (2016). Feminatywa w polskiej tradycji leksykograficznej. Rozprawy Komisji Językowej, 42, 83–90.
Krysiak, P. (2011). Jak informować na temat genderowych uwarunkowań na rynku pracy. W: W. Pietrzak (red.), Dolnośląska Akademia Gender. Poradnik równościowy (s. 103–111). Oława: Fundacja Grejpfrut.
Krysiak, P. (2011). Gender mainstreaming – jak wtajemniczyć?. W: W. Pietrzak (red.), Dolnośląska Akademia Gender. Poradnik równościowy (s. 8–16). Oława: Fundacja Grejpfrut.
Krysiak, P. (2011). Rozwój języka polskiego pod względem feminatywów. W: W. Pietrzak (red.), Dolnośląska Akademia Gender. Poradnik równościowy (s. 182–189). Oława: Fundacja Grejpfrut.
Krysiak, P., Małocha-Krupa, A. (2020). Feminatywum, feminatyw, nazwa żeńska, żeńska końcówka – problemy terminologiczne. Oblicza Komunikacji, 12, 229–238. https://doi.org/10.19195/2083-5345.12.15.
Kubiszyn-Mędrala, Z. (2007). Żeńskie nazwy tytułów i zawodów w słownikach współczesnego języka polskiego. LingVaria, 1 (3), 32–40.
Linde, S.B. (red.) (1807–1814). Słownik języka polskiego. Lwów: Wydawnictwo Drukarni Zakładu Ossolińskich.
Łaziński, M. (2006). O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Łuźniak-Piecha, M. (2021). Przewodnik po równości. Warszawa: SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny.
Małocha-Krupa, A. (2011). Etykieta równościowa w tekstach publicznych. Poradnik dla urzędów i instytucji (streszczenie całości oczekującej na wydanie). W: W. Pietrzak (red.), Dolnośląska Akademia Gender. Poradnik równościowy (s. 148–155). Oława: Fundacja Grejpfrut.
Małocha-Krupa, A. (2018). Feminatywum w uwikłaniach językowo-kulturowych. Wrocław:Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie WydawnictwoOświatowe.
Małocha-Krupa, A. (2011). Rozpoznawanie dyskryminacji językowej ze względu na płeć. W: W. Pietrzak (red.), Dolnośląska Akademia Gender. Poradnik równościowy (s. 156–166). Oława: Fundacja Grejpfrut.
Małocha-Krupa, A. (red.) (2015). Słownik nazw żeńskich polszczyzny. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Mikuła, P., Mówiąc inaczej. Kanał w serwisie YouTube. Online: https://www.youtube.com/c/mowiacinaczej [dostęp: 19.11.2021].
Milionerzy (teleturniej), prod. Jake Vision, 1999. Online: https://player.pl/programy-online/milionerzy-odcinki,5045/odcinek-499,S10E499,221316 [dostęp: 17.11.2021].
Mills, S. (2008). Language and sexism. New York: Cambridge University Press.
Młodzi i Moralni: Kabaret Moralnego Niepokoju – Poprawność Polityczna. Online: https://www.youtube.com/watch?v=eAuc2mjsI6k [dostęp: 13.11.2021].
Napiórkowski, M. (2019). Żeńskie końcówki to sprawa życia i śmierci. Krytyka Polityczna. Online: https://krytykapolityczna.pl/kraj/zenskie-koncowki-zycie-smierc-feminatywy [dostęp: 9.03.2020].
Nelson, T.D. (2003). Psychologia uprzedzeń (tłum. A. Nowak). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Nowakowska, U. (2020). Wstęp. W: Kobiety w Polsce XXI wieku (praca zbiorowa). Centrum Praw Kobiet. Online: https://cpk.org.pl/pobierz-raport [dostęp: 13.11.2021].
Pawłowski, E. (1951). Baran mówi o Kowal. O tworzeniu i odmianie nazwisk i tytułów żeńskich. Język Polski, 2, 49–62.
Poradnik: Jak mówić i pisać o grupach narażonych na dyskryminację. Etyka języka i odpowiedzialna komunikacja (praca zbiorowa). Fleishmann Hillard, 2021. Online: https://etykajezyka.pl/wp-content/uploads/2021/03/ETYKAJEZYKA-Poradnik-FH-WYDANIE-1.pdf [dostęp: 20.11.2021].
Odpowiedź 210 w dziale Zapytania i odpowiedzi (1901). Poradnik Językowy, 8, 118.
Pojęciownik równościowy (praca zbiorowa) (2021). Urząd Miasta Poznania.
Kobiety w Polsce XXI wieku (praca zbiorowa) (2020). Centrum Praw Kobiet. Online: https://cpk.org.pl/pobierz-raport [dostęp: 13.11.2021].
Pudelek.pl. Online: https://www.pudelek.pl/malgorzata-ohme-pokazala-17-letniego-syna-fani-nie-maja-watpliwosci-czysta-mama-foto6569936084638400a [dostęp: 19.11.2021].
Sieczkowski, A. (1934). Co piszą o języku. Poradnik Językowy, 3, 45–48.
Skwarska, A. (2021). Feminatywy z różnych perspektyw. Aneks do dyskusji. Warszawa: Biuro Prasowe Grupy Pracuj. Online: https://media.pracuj.pl/152025-feminatywy-z-roznych-perspektyw-aneks-do-dyskusji [dostęp: 26.09.2021].
Skwarska, A. (2021). Język ofert pracy. Kobiety o feminatywach. Warszawa: Biuro Prasowe Grupy Pracuj. Online: https://media.pracuj.pl/149349-jezyk-ofertpracy-kobiety-o-feminatywach-badanie-pracujpl [dostęp: 26.09.2021].
Rada Języka Polskiego (2012). Stanowisko Rady Języka Polskiego w sprawie żeńskich form nazw zawodów i tytułów. Online: http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1359:stanowisko-radyjzyka-polskiego-w-sprawie-eskich-form-nazw-zawodow-i-tytuow [dostęp: 3.05.2019].
Rada Języka Polskiego (2019). Stanowisko Rady Języka Polskiego w sprawie żeńskich form nazw zawodów i tytułów (25 XI 2019). Online: https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1861:stanowisko-rjp-wsprawie-zenskich-form-nazw-zawodow-i-tytulow [dostęp: 13.11.2021].
Statut Akademii Sztuki w Szczecinie. Załącznik do Uchwały Senatu nr 10/2020 z dnia 13 listopada 2020 r.
Statut Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Dział I. Przepisy ogólne. Rozdział I. Uniwersytet i jego zadania. § 5 Pkt 3. Załącznik do uchwały nr 218/2018/2019 Senatu UAM z dnia 17 kwietnia 2019.
Skrzypczak, P. (2015). Razem mamy siłę: STOP DYSKRYMINACJI. Materiały do pracy z grupą. Warszawa: Stowarzyszenie Amnesty International.
Steciąg, M. (2014). Higiena werbalna na portalu Feminoteka.pl. Postscriptum Polonistyczne, 2, 57–69.
Stępień, K. (2018). Feminatywa w polskim dyskursie prasowym (na podstawie wybranych tygodników opinii). Uniwersytet Warszawski: praca magisterska.
Szymanek, B. (2019). Zostanę architektką! Ożarów: Olesiejuk.
Waloch, N. (2019). Rusinek: „Warzecha słusznie boi się feminatywów. Od języka zaczyna się każda rewolucja”. Wysokie Obcasy. Online: https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,100865,25438255,rusinek-warzecha-slusznie-boi-sie-feminatywow-od-jezyka-zaczyna.html [dostęp: 9.03.2020].
Warzecha, Ł. (2019). Gwałt na języku polskim. Jak feministki próbują zepsuć polszczyznę. Do Rzeczy, 47. Online: https://dorzeczy.pl/kraj/120715/do-rzeczynr-47-gwalt-na-jezyku-polskim-jak-feministki-probuja-zepsuc-polszczyzne.html
[dostęp: 9.03.2020].
Wieczorkiewicz, P. (2019). Dlaczego to, co kobiece, wydaje nam się niepoważne, czyli jak polubić żeńskie końcówki. Wysokie Obcasy. Online: https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,100865,25387979,dlaczego-to-co-kobiecewydaje-nam-sie-niepowazne-czyli-jak.html [dostęp: 9.03.2020].
Wojciszke, B. (2006). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Wyd. Naukowe Scholar. [Za: Grabowska, M. (2009). Stereotypy płci i starości a zachowania seksualne osób w okresie późnej dorosłości. Psychologia Rozwojowa, 14 (4), 45–56].
Woźniak, E. (2014). Język a emancypacja, feminizm, gender. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, 60, 295–312.
Zdanowicz, A. (red.) (1861). Słownik języka polskiego. Wilno: M. Orgelbrand.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Copyright (c) 2022 Podstawy Edukacji