Gitara angielska i zapomniany repertuar gitarowy II połowy XVIII wieku
Słowa kluczowe:
gitara angielska, guittar, repertuar gitarowy II połowy XVIII wieku, budowa gitary angielskiej, lutnicy gitarowiAbstrakt
Przeddzień jednego z najważniejszych okresów w historii gitarystyki – „złotego wieku gitary” przypadającego na I połowę XIX wieku – to czas największego rozkwitu miast europejskich, jak Londyn, Paryż, Wiedeń czy Drezno. Wtedy to muzyka była główną rozrywką na dworach i salonach, powstawały liczne wydawnictwa, publikacje nutowe i szkoły gry, a manufaktury prześcigały się
w innowacjach konstrukcyjnych, udoskonalały i patentowały coraz to ciekawsze instrumenty. Jednym z nich była niezwykle popularna w całej Europie gitara angielska (guittar), odbiegająca budową i strojem od instrumentu dzisiejszego.
Obecnie próżno szukać na estradach koncertowych i w programach akademickich literatury gitarowej II połowy XVIII wieku (poza nielicznymi wyjątkami, jak kwintety Luigiego Boccheriniego czy partity Giuseppe Antonia Brescianella), a muzyka angielska nie pojawia się prawie wcale. Jest ona w dużym stopniu nieodkryta i właściwie zapomniana. Przywrócenie jej do życia nie tylko pomoże zgłębić budowę i możliwości wykonawcze nieznanej dziś guittar (i charakterystycznej dla niej techniki gry, aplikatury i artykulacji) oraz poznać twórczość (i jej cechy), ale przede wszystkim uzupełni niekompletny obraz zmieniającej się estetyki całego XVIII stulecia. Kompozycje te doskonale wypełnią także istniejącą lukę repertuarową w twórczości gitarowej II połowy XVIII wieku, otwierając szeroką perspektywę ich wykonywania, czego najważniejszą konsekwencją jest zachowanie ciągłości literatury gitarowej od czasów renesansu aż do dziś, a co za tym idzie – możliwość dotknięcia świata opisanego w traktatach Leopolda Mozarta czy Carla Philippa Emanuela Bacha.
Bibliografia
„Gazetteer and New Daily Advertiser”, 9.12.1768.
Allen Charles, The polite lady, or, A course of female education: in a series of letters, from a mother to her daughter, wyd. 4, J. Exshaw, Dublin 1779.
Armstrong Robert Bruce, Musical instruments. English and Irish instruments, t. 2, T.A. Constable, Edynburg 1908.
Bremner Robert, Instructions For The Guitar, R. Bremner, Edynburg 1758.
Fredro Aleksander, Zemsta. Komedya w czterech aktach, wierszem, Złoczów 1893.
Geminiani Francesco, The Art of Playing the Guitar or Cittra, Edynburg 1760.
Gołębiowski Łukasz, Gry i zabawy różnych stanów w kraju całym, lub niektórych tylko prowincyach, N. Glücksberg, Warszawa 1831.
Marella Giovanni Battista, Sixty-six Lessons for the Cetra or Guittar, in every key, both flat and sharp, G.B. Marella, Londyn 1758.
Wójcicki Kazimierz Władysław, Warszawa, jej życie umysłowe i ruch literacki w ciągu lat trzydziestu: (od 1800–1830 r.), Gebethner i Wolff, Warszawa 1880.
Goldberg Halina, Music in Chopin’s Warsaw, Oxford University Press, Nowy Jork 2008.
Moreno José Miguel, Vihuela, guitarra barroca, guitarra clásico-romántica, Glossa Music, S.L., Madryt 2000.
Gurgul Wojciech, Gitara angielska w polskiej kulturze muzycznej, „Muzyka” 2022, nr 1, s. 65–95, [https://doi.org/10.36744/m.1147].
Włodarczyk Małgorzata, Bach i co dalej? Rzecz o zapomnianej literaturze gitarowej II połowy XVIII wieku i o gitarze angielskiej, „MusiQs” 2018, nr 6, s. 3.
Poulopoulos Panagiotis, The Guittar in the British Isles, 1750–1810, wydruk komputerowy pracy doktorskiej pisanej pod kierunkiem dr. D. Martina i prof. A. Myersa, University of Edinburgh, Edynburg 2011.
Żegleń-Włodarczyk Małgorzata, „Sześć sonat solowych na gitarę angielską” Tommaso Giordaniego w perspektywie wykonawstwa historycznego i współczesnego, wydruk komputerowy pracy doktorskiej pisanej pod kierunkiem prof. R. Orzechowskiej, Akademia Muzyczna im. Krzysztofa Pendereckiego, Kraków 2020.
Devis Arthur, A Lady in Blue, 1757, źródło: https://www.tate.org.uk/art/artworks/ devis-a-lady-in-blue-t01884 [stan z 23.06. 2018].
Hipkins Edith, With her sweet fingers, 1883, źródło: https://artuk.org/discover/artworks/with-thy-sweet-fingers-149441 [stan z 13.10. 2022].
Kloss Jürgen, The „Guittar” In Britain 1753–1800, źródło: http://www.justanothertune.com [stan z 25.06. 2018].
Spencer Robert, Harwood Ian, English guitar, [w:] The New Grove Dictionary of Music and Musicians, [https://doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.08823], źródło: https://www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/display/10.1093/ gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-0000008823 [stan z 23.06.2018].
Wright Joseph, Mrs. Robert Gwillym, 1766, źródło: https://www.bridgemanimages.com/en-US/wright-of-derby/mrs-robert-gwillym-1766-oil-on-canvas/ oil-on-canvas/asset/621091?fbclid=IwAR29RxGd3PxeknEj7tifjVMTw2uy1k8 i6D0nBm-DZiHcRTqMp8q8L8-iiHI [stan z 13. 10. 2022].