Empatia kognitywna i neurony lustrzane w kontekście pedagogiki
DOI:
https://doi.org/10.16926/p.2024.33.13Słowa kluczowe:
neurony lustrzane, empatia kognitywna, pedagogika, społeczne uczenie sięAbstrakt
Artykuł jest analizą dziania neuronów lustrzanych w kontekście roli i znaczenia edukacji. Au-torka zwraca uwagę na powiązanie empatii kognitywnej z obszarem aktywności pracy neuronów lustrzanych. Problemem u niektórych uczniów może okazać się aktywacja neuronów w procesie uczenia się, szczególnie podczas nabywania wiedzy z zakresu edukacji społecznej i emocjonalnej. Trudności z tymi sferami odczuwają dzieci w spektrum autyzmu, z depresją, z zespołem Aspergera. Dodatkowo w artykule poruszana jest specyfika procesu uczenia się u dzieci na wczesnym etapie edukacji. Celem artykułu jest przedstawienie istoty działania neuronów lustrzanych i oddziaływa-nia empatii kognitywnej na jakość uczenia się. Analiza biologiczna procesu uczenia się jest fascy-nującym obszarem, dzięki któremu pedagog może pogłębić swoją wiedzę i wdrożyć w edukacji nowe metody nauczania.
Bibliografia
Chrost, M. (2017). Refleksyjność w wychowaniu: proces poznawania siebie. Stu-dia Paedagogica Ignatiana. Rocznik Wydziału Pedagogicznego Akademii Ignatianum, 20(2), 131–144; http://surl.li/pmodvc [dostęp: 10.10.2024].
Goleman, D. (2007). Inteligencja społeczna. Poznań: Rebis.
Hickok, G. (2016). Mit neuronów lustrzanych. Kraków: Copernicus Center Press.
Howlin, P., Baron-Cohen, S., Hadwin, J. (2010). Jak uczyć dzieci z autyzmem czytania umysłu. Kraków: JAK.
Hume, D. (1963). Traktat o naturze ludzkiej. T. 2: O uczuciach. Tłum. C. Znamie-rowski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe; https://jbc.bj.uj.edu.pl/ dlibra/publication/634840/edition/602517 [dostęp: 13.10.2024].
Jankowiak-Siuda, K., Siemieniuk, K., Grabowska, A. (2009). Neurobiologiczne podstawy empatii. Neuropsychiatria i Neuropsychologia, 4(2), 51–58; https://www.termedia.pl/Artykul-pogladowy-Neurobiologiczne-podstawy-empatii,46,13438,1,0.html [dostęp: 23.06.2024].
Jośko-Ochojska, J. (2015). Neurofizjologia empatii – o tym jak człowiek kształtuje człowieka. W: J. Jośko-Ochojska i in. (red.), Zrozumieć drugiego człowieka. Empatia w medycynie i komunikacji społecznej (s. 11–40). Katowice: Śląski Uniwersytet Medyczny; https://medsrod.sum.edu.pl/uploads/Doku-menty/2015_Zrozumiec_drugiego_czlowieka_empatia.pdf [dostęp: 23.06.2024].
Kaczmarzyk, M. (2023). Empatia kognitywna (wykład z dnia 20.11.2023 dla studentów pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej). Uniwersytet Śląski w Katowicach. Katowice.
Kubica, M. (2009). Próba systematyzacji i rozróżnienia pojęć śmiech i uśmiech. Anthropos?, 12(13), 26–35; https://open.icm.edu.pl/server/api/core/bitst-reams/32df4009-64b9-4cd3-8dd6-12884257f811/content [dostęp: 3.10.2024].
Kunce, A. (2008). Antropologia punktów. Rozważania przy tekstach Ryszarda Ka-puścińskiego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Łyczko, M. (2024). Dlaczego warto się uśmiechać? Warszawa: Fundacja Idylla; https://fundacjaidylla.org/dlaczego-warto-sie-usmiechac/ [dostęp: 23.06.2024].
Matuszczak-Świgoń, J., Kowalska-Żelewska, A. (2020). Komunikacja matki z dzieckiem w okresie prenatalnym. Człowiek i Społeczeństwo. Psycholo-giczne konteksty komunikacji interpersonalnej, 50, 85–99; http://surl.li/hpaarj [dostęp: 1.10.2024].
Oelszlaeger-Kosturek, B. (2020). Neurobiologiczne uwarunkowania uczenia się: wybrane zagadnienia. Prima Educatione, 4, 59–71; http://dx.doi.org/ 10.17951/pe.2020.
Perkun, R. (2006). The control-value theory of achievement emotions: Assump-tions, corollaries, and implications for educational research and practice. Educational Psychology Review, 18(4), 315–341; http://dx.doi.org/10.1007/ s10648-006-9029-9.
Plessner, H. (1988). Pytanie o conditio humana. Wybór pism. Oprac. Z. Krasno-dębski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Prędkiewicz, D. (2017). „Rozbite lustro” jako najwcześniejszy objaw zaburzeń ze spektrum autyzmu – przegląd wybranych badań. Człowiek – Niepełno-sprawność – Społeczeństwo, 4(38), 47–55; http://dx.doi.org/10.5604/ 01.3001.0012.0327.
Rostowski, J., Rostowska, T. (2014). Rola systemu lustrzanych neuronów w roz-woju języka i komunikacji interpersonalnej. Psychologia Rozwojowa, 19(2), 49–65; http://dx.doi.org/10.4467/20843879PR.14.011.2289. Schachl, H., Petlák, E. (2019). Neurodidactics and its perception by teachers in Slovakia. The New Educational Review, 57(3), 161–172; http://dx.doi.org/ 10.15804/tner.2019.57.3.13.
Spitzer, M. (2007). Jak uczy się mózg? Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Szymczak, E. (2014). Instynkt macierzyński – mit czy rzeczywistość? Refleksje wokół rozproszenia (powołania) kobiet w XXI wieku. Studia Edukacyjne, 33, 227–247; https://repozytorium.amu.edu.pl/server/api/core/bitstre-ams/7e2496f1-e781-41e6-ab94-fe8fb03b392e/content [dostęp: 1.10.2024].
Werka, T. (1993). Ciało migdałowate – integrator informacji czuciowych i stanów motywacyjnych. Kosmos, 42(2), 385–399; https://kosmos.ptpk.org/in-dex.php/Kosmos/article/view/1793/1771 [dostęp: 24.06.2024].
