Graduał Jana Olbrachta z Archiwum Katedry Wawelskiej. Opis zewnętrzny

Marta POPOWSKA

doi:10.16926/em.2018.13.10

Opublikowane: 2019-10-041

Tom 13 (2018)

Graduał Jana Olbrachta z Archiwum Katedry Wawelskiej. Opis zewnętrzny

Marta POPOWSKA

Edukacja Muzyczna

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.16926/em.2018.13.10

Abstrakt

Badania chorału gregoriańskiego w Polsce są potrzebne dla ustalenia genezy, specyfiki i odręb- ności polskiej kultury muzycznej, która wyrosła na fundamencie twórczości europejskiej. Śledzenie rozwoju chorału w Polsce jest również interesujące ze względu na jego wpływ na inne formy mu- zyki religijnej, które rozwijają się u nas już od XIV wieku. Poza tym badania te mają jeszcze inny ważny aspekt, mianowicie chodzi o uzupełnienie ogólnego piśmiennictwa muzykologicznego in- formacjami zawartymi w polskich źródłach średniowiecznych. Zachodnioeuropejskie publikacjeprzedstawiają bowiem naszą kulturę mediewistyczną czasem jednostronnie, nie uwzględniając re- zultatów dociekań polskich muzykologów w tym zakresie. Analizy źródłoznawcze polskich śre- dniowiecznych rękopisów liturgicznych szczególne znaczenie posiadają dziś, ponieważ zachował się w Polsce jedynie mały procent dawnego ich zasobu. Świadczą o tym niezaprzeczalnie informa-cje zawarte w dawnych inwentarzach bibliotecznych i aktach wizytacji biskupich. Przedmiotemniniejszego artykułu jest opis zewnętrzny trzytomowego Graduału Jana Olbrachta. W rozwiązaniu niniejszej problematyki wykorzystałam heurystykę, typową metodę stosowaną w pierwszym etapie badań źródłoznawczych. W artykule obejmuje ona najpierw omówienie literatury przedmiotu. Da- lej przedstawiam opis zewnętrzy kodeksu, na który składają się okoliczności i czas powstania gra- duału, format biblioteczny, opis opraw wszystkich trzech tomów, materiał pisarski, struktura we- wnętrzna bloków poszczególnych ksiąg oraz ich ubytki, foliacja, dopisy i palimpsest, a także stanzachowania. Ostatnią część artykułu stanowi analiza paleograficzna, w której poruszam następującekwestie: obraz graficzny karty, pismo literackie i muzyczne oraz zdobnictwo.

Słowa kluczowe:

średniowieczna muzyka polska, muzyka liturgiczna, liturgia w katedrze wawelskiej, średniowieczne manuskrypty, Graduał Jana Olbrachta, Archiwum Kapitulne na Wawelu

Inne teksty tego samego autora

Marta Popowska, Jan Olbracht Gradual from the Archives of the Wawel Cathedral. Physical description , Edukacja Muzyczna: Tom 13 (2018): "EDUKACJA MUZYCZNA" 2018, t. 13

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

POPOWSKA, M. (2019). Graduał Jana Olbrachta z Archiwum Katedry Wawelskiej. Opis zewnętrzny. Edukacja Muzyczna, 13, 157–181. https://doi.org/10.16926/em.2018.13.10

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Pikulik Jerzy, Indeks sekwencji w polskich rękopisach muzycznych. Sekwencje zespołu rękopisów tarnowskich, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1974.
Google Scholar

Pikulik Jerzy, Indeks śpiewów Ordinarium missae w graduałach polskich do 1600 r., [w:] Muzyka religijna w Polsce. Materiały i studia, t. 5, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1978, s. 139–271.
Google Scholar

Pikulik Jerzy, Sekwencje polskie, [w:] Musica maedii aevii, t. 5, red. J. Morawski, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1976.
Google Scholar

Polkowski Ignacy, Katalog rękopisów kapitulnych katedry krakowskiej. Kodexa rękopiśmienne, cz. 1, Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce, Kraków 1884.
Google Scholar

Przybyszewski Bolesław, Wypisy źródłowe do dziejów Wawelu z archiwaliów kapitulnych i kurialnych krakowskich 1440–1500. Źródła do dziejów Wawelu, t. 3, Kraków 1960.
Google Scholar

Przybyszewski Bolesław, Wypisy źródłowe do dziejów Wawelu, t. 4, Wrocław – Warszawa – Kraków 1965.
Google Scholar

Izbicki Bartosz, Graduał ms. 43 z Biblioteki Kapitulnej w Krakowie. Studium źródłoznawcze, (wydruk komputerowy pracy magisterskiej pisanej pod kierunkiem ks. prof. dr. hab. J. Pikulika), Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1999, sygnatura 118424.
Google Scholar

Kusiak Andrzej, Graduał Olbrachta ms. 44 De Tempore z Biblioteki Kapitulnej na Wawelu. Studium źródłoznawcze, (wydruk komputerowy pracy magisterskiej pisanej pod kierunkiem ks. prof. dr. hab. J. Pikulika), Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1996, Biblioteka Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, sygnatura 115666.
Google Scholar

Miazga Tadeusz, Graduał Jana Olbrachta – studium muzykologiczne, Graz 1980.
Google Scholar

Miodońska Barbara, Katalog wystawy. Sztuka w Krakowie w latach 1350–1550. Malarstwo miniaturowe, Kraków 1964.
Google Scholar

Miodońska Barbara, Małopolskie malarstwo książkowe 1320–1540, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1993.
Google Scholar

Miodońska Barbara, Rex Regnum i Rex Poloniae w dekoracji malarskiej Graduału Olbrachta i pontyfikału Erazma Ciołka, Kraków 1979.
Google Scholar

Olszewski Andrzej M., Pierwowzory graficzne późnogotyckiej sztuki małopolskiej, Studia z Historii Sztuki, t. 23, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1975.
Google Scholar

Pikulik Jerzy, Sekwencje polskie, [w:] Musica maedii aevii, t. 4, red. J. Morawski, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1973.
Google Scholar

Pikulik Jerzy, Wiersze alleluja o Najświętszej Maryi Pannie w polskich graduałach przedtrydenckich, [w:] Muzyka religijna w Polsce. Materiały i studia, t. 6, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1984.
Google Scholar

Popowska Marta, Graduał maryjny ms. 42 Jana Olbrachta w tradycji krakowskiej. Studium źródłoznawcze, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie, Częstochowa 2003.
Google Scholar

Semkowicz Władysław, Paleografia łacińska, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1951.
Google Scholar

Szendrei Janka, Notacja liniowa w polskich źródłach chorałowych XII–XVI wieku, [w:] Notae musicae artis. Notaja muzyczna w źródłach polskich XI– XVI wieku, red. E. Witkowska-Zaremba, Musica Iagellonica, Kraków 1999, s. 187–281; wydanie anglojęzyczne: Notae musicae artis. Musical Notation in Polish Sources. 11th–16th Century, ed. E. Witkowska-Zaremba, Musica Iagellonica, Crocow 2001.
Google Scholar

Terlecki Władysław, Miniatury Graduału z fundacji króla Jana Olbrachta. Źródła artystyczne miniatur i stosunek do grafiki zachodniej, koloryt i ikonografia, Towarzystwo Naukowe we Lwowie, Lwów 1939.
Google Scholar

Budkowa Zofia, Rozanow Zofia, W sprawie podpisu pisarzy Graduału Jana Olbrachta, „Pamiętnik Literacki” 1961, 52, 1, s. 279–280.
Google Scholar

Galar Anna, Marta Popowska, Graduał Maryjny ms. 42 Jana Olbrachta w tradycji krakowskiej. Studium źródłoznawcze [The Jan Olbracht Marian Gradual MS. 42 in Cracov Tradition. A Source Study], Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Częstochowa 2003, 189 pp., 10 photographs, [recenzja], „Quaestiones Medii Aevi Novae” 2006, vol. 2, Societas Vistulana, Warszawa 2006, s. 438.
Google Scholar

Grajewski Czesław, Marta Popowska, Graduał maryjny ms. 42 Jana Olbrachta w tradycji krakowskiej. Studium źródłoznawcze, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Częstochowie, Częstochowa 2003, ss. 210, [recenzja], „Seminare. Poszukiwania Naukowe” 2006, nr 23, s. 538–542.
Google Scholar

Rozanow Zofia, Treści literackie miniatur Graduału Olbrachta, „Pamiętnik Literacki” 1960, 51, 3, s. 203–247.
Google Scholar

Sobczyk Bolesław, Rex imperator in regno suo: suwerenność króla polskiego w końcu XV wieku w miniaturach „Graduału Jana Olbrachta”, „Folia Historiae Artium”, t. 10, Kraków 1974, s. 81–106.
Google Scholar

Format biblioteczny, [w:] Encyklopedia wiedzy o książce, red. A. Birkenmajer i in., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1971, kol. 723.
Google Scholar

Format książki, [w:] Encyklopedia wiedzy o książce, red. A. Birkenmajer i in., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1971, kol. 723.
Google Scholar

Pismo gotyckie, [w:] Encyklopedia wiedzy o książce, red. A. Birkenmajer i in., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1971, kol. 1864–1867.
Google Scholar

Katedra wawelska, źródło: http://www.katedra-wawelska.pl/krakowska-kapitula-katedralna/archiwum/ [stan z 24.05.2019].
Google Scholar