Literatura i literaci w życiu i twórczości Stanisława Moniuszki

Anna Wypych-Gawrońska

doi:10.16926/em.2019.14.04

Published: 2020-05-081

Vol. 14 (2019)

Literature and writers in the life and works of Stanisław Moniuszko

Anna Wypych-Gawrońska

Edukacja Muzyczna (Musical Education)

Section: Research articles

https://doi.org/10.16926/em.2019.14.04

Abstract

The present article concerns the place and significance of literature in the life and works of Stanisław Moniuszko, a composer who created different musico-literary genres, songs, operas, cantatas as well as stage music for dramas. Moniuszko’s correspondence, which often featured literature-related topics, constitutes the basis for the analysis of literary contexts of his works. The composer wrote about his favourite books, poets and writers as well as the lyrics to songs and librettos. Above all, however, his letters contain evidence of his search for new librettos in the existing literary texts and numerous traces of his attempts to invite contemporary writers, poets and playwrights to collaborate on musico-dramatic works. The letters written to several eminent representatives of mid-century Polish literature are a testament to Moniuszko’s ambitious intentions. The contents of those letters also confirm that it was difficult for the composer to find a writer who would collaborate with him as the author of the lyrics to a musico-dramatic piece. The article also presents a collection of Moniuszko’s librettists, which includes the best writers and playwrights of the time. The most remarkable of Moniuszko’s works are well-written in terms of lyrics, which is a proof of the effectiveness of the composer’s efforts and, in the context of the popularity of his works, also of the significance of his achievements, not only for music, but also for the literature and literary culture of the nineteenth century.

Keywords:

Moniuszko, literature, libretto,, opera,, cantata

Download files

pdf (Język Polski) pdf

Citation rules

Wypych-Gawrońska, A. (2020). Literature and writers in the life and works of Stanisław Moniuszko. Edukacja Muzyczna (Musical Education) , 14, 77–126. https://doi.org/10.16926/em.2019.14.04

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

Moniuszko Stanisław, Listy zebrane, przygotował do druku W. Rudziński przy współpracy M. Stokowskiej, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1969.
Google Scholar

Sen wieszcza. Opera we trzech aktach do muzyki St. Moniuszki, podług francuskiego, przerobienie Władysława Syrokomli, wydawca: Józef Zawadzki, Wilno 1854.
Google Scholar

Z korespondencji Włodzimierza Wolskiego, oprac. K. Kamiński, „Pamiętnik Literacki” 1972, z. 1, s. 201–226.
Google Scholar

Borkowska-Rychlewska Alina, Jan Chęciński – Moniuszkowski librecista, [w:] Teatr muzyczny Stanisława Moniuszki, pod red. M. Dziadek i E. Nowickiej, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2014, s. 99–112.
Google Scholar

Borkowska-Rychlewska Alina, Między przekładem a twórczością oryginalną (o librettach Jana Chęcińskiego do oper Stanisława Moniuszki), [w:] Teatr operowy Stanisława Moniuszki. Rekonesanse, red. M. Jabłoński i E. Nowicka, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2005, s. 89–99.
Google Scholar

Komorowska Małgorzata, Stanisław Moniuszko w pogoni za operą literacką, [w:] Opera polska w XVIII i XIX wieku, red. M. Jabłoński, J. Stęszewski i J. Tatarska, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2000, s. 129–145.
Google Scholar

Mianowski Jarosław, O trzech kręgach moniuszkowskiej mitologii. Apologeci, krytycy i socrealiści, [w:] Opera polska w XVIII i XIX wieku, red. M. Jabłoński, J. Stęszewski i J. Tatarska, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2000, s. 147–155.
Google Scholar

Niemahaj Sviatlena, „Biuraliści” Stanisława Moniuszki: wokół komedioopery Fryderyka Skarbka oraz partytur warszawskiej i krakowskiej, [w:] Teatr muzyczny Stanisława Moniuszki, pod red. M. Dziadek i E. Nowickiej, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2014, s. 57–74.
Google Scholar

Nowicka Elżbieta, Stanisław Moniuszko i świat literatury w połowie XIX wieku, [w:] Teatr muzyczny Stanisława Moniuszki, pod red. M. Dziadek i E. Nowickiej, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2014, s. 113–138.
Google Scholar

Okulicz-Kozaryn Radosław, Stanisław Moniuszko i kanon litewskiej literatury krajowej. Na przedpolu szczegółowych badań, [w:] Teatr operowy Stanisława Moniuszki. Rekonesanse, red. M. Jabłoński i E. Nowicka, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2005, s. 101–108.
Google Scholar

Paczkowski Szymon, Kilka uwag w sprawie historii i libretta „Loterii” Stanisława Moniuszki, [w:] Teatr operowy Stanisława Moniuszki. Rekonesanse, red. M. Jabłoński i E. Nowicka, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2005, s. 65–72.
Google Scholar

Rudziński Witold, Stanisław Moniuszko. Studia i materiały, cz. 1, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1955; cz. 2, Kraków 1960.
Google Scholar

Ratajczakowa Dobrochna, O wodewilach i operach Stanisława Moniuszki, [w:] Teatr operowy Stanisława Moniuszki. Rekonesanse, red. M. Jabłoński i E. Nowicka, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2005, s. 13–22.
Google Scholar

Sułek Małgorzata, „Widma” Moniuszki wobec „Dziadów” Mickiewicza, [w:] Teatr muzyczny Stanisława Moniuszki, red. M. Dziadek, E. Nowicka, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2014, s. 75–98.
Google Scholar

Sułek Małgorzata, Stanisław Moniuszko i inni kompozytorzy wobec poezji Adama Mickiewicza. Studium komparatystyczne, Wydawnictwo Musica Iagellonica, Kraków 2016.
Google Scholar

Topolska Agnieszka, Mit wieszcza. Stanisław Moniuszko w piśmiennictwie lat 1858–1989, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2014.
Google Scholar

Waszkiel Halina, Stanisław Bogusławski, Wydawnictwo Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza, Warszawa 2010.
Google Scholar

Wypych-Gawrońska Anna, Muzyka w polskim teatrze dramatycznym do 1918 roku, cz. 1, Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza, Częstochowa 2015, s. 194–197.
Google Scholar

Zieziula Grzegorz, „Paria” Stanisława Moniuszki: wokół „poważnej” opery, muzyki do tragedii Delavigne’a i muzycznego orientalizmu, [w:] Teatr operowy Stanisława Moniuszki. Rekonesanse, red. M. Jabłoński, E. Nowicka, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2005, s. 37–56.
Google Scholar

Żórawska-Witkowska Alina, Od „Cyganów” Franciszka Dionizego Kniaźnina (1786) do „Jawnuty” Stanisława Moniuszki (1860), [w:] Teatr muzyczny Stanisława Moniuszki, red. M. Dziadek, E. Nowicka, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2014, s. 23–56.
Google Scholar

Kamiński Konstanty, Materiały do życia i twórczości Włodzimierza Wolskiego, „Pamiętnik Literacki” 1974, z. 1, s. 144–169.
Google Scholar

Kleczyński Jan, Stanisław Moniuszko, „Bluszcz” 1872, nr 25, s. 194.
Google Scholar

Poźniak Włodzimierz, Niezrealizowane projekty operowe Moniuszki, „Kwartalnik Muzyczny” 1948, nr 21–22, s. 243–251.
Google Scholar

Seweryn Agata, Cyganie sentymentalni i romantyczni (Kniaźnin – Moniuszko), „Napis” 2016, seria XXII, s. 70–86.
Google Scholar

Simon Ludwik, Syrokomla i Moniuszko, „Kurier Warszawski” 1937, nr 181, s. 8–11.
Google Scholar

Zieziula Grzegorz, Od „francuskiej” Bettly do „niemieckiej” Die Schweizerhütte – obcojęzyczne opery Stanisława Moniuszki, „Muzyka” 2015, nr 239, s. 69–96.
Google Scholar