Goplana Władysława Żeleńskiego. Kilka uwag o stylu opery

Agnieszka Zwierzycka

doi:10.16926/em.2019.14.06

Autor

Agnieszka Zwierzycka Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu https://orcid.org/0000-0003-2247-439X

DOI:

https://doi.org/10.16926/em.2019.14.06

Słowa kluczowe:

Władysław Żeleński, Goplana, opera liryczna, opera w Polsce

Abstrakt

W październiku 2016 roku Teatr Wielki – Opera Narodowa w Warszawie wystawił, po kilkudziesięciu latach nieobecności na scenie, Goplanę Władysława Żeleńskiego. Opera ta została przyjęta przez światową krytykę z ogromnym uznaniem, a w maju 2017 roku została uhonorowana w Londynie statuetką International Opera Awards w kategorii: dzieło odkryte na nowo. Nagroda ta była zaskoczeniem nie tylko dla polskich melomanów, lecz także muzyków. Upowszechniła się bowiem opinia o Żeleńskim jako kompozytorze konserwatywnym, którego twórczość jest jedynie wyrazem minionej epoki. Pogląd ten był powielany przez kilka pokoleń i nie mógł zostać zweryfikowany, ponieważ utwory kompozytora były bardzo rzadko wykonywane, za wyjątkiem może jego młodzieńczego dzieła – uwertury koncertowej W Tatrach i kilku pieśni. Dopiero w ostatnim okresie podjęto badania nad jego twórczością. Celem niniejszego artykułu jest uzupełnienie informacji dotyczących warsztatu kompozytorskiego Władysława Żeleńskiego.

Bibliografia

Dziadek Magdalena, Polska krytyka muzyczna w latach 1890–1914. Koncepcje i zagadnienia, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2002.

Jachimecki Zdzisław, Władysław Żeleński, wyd. 2, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1987.

Jaczyński Michał, Recepcja twórczości Władysława Żeleńskiego w latach 1857–1939, Musica Iagellonica, Kraków 2017

Reiss Józef, Almanach muzyczny Krakowa 1780–1914, t. 1–2, nakładem Tow. Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków 1939.

Szopski Felicjan, Władysław Żeleński, Gebethner i Wolff, Warszawa 1928. Wypych-Gawrońska Anna, Literatura w operze: adaptacje dramatyczno-muzyczne utworów literackich w Polsce do 1918 roku, Akademia im. Jana Długosza, Częstochowa 2005.

Zieziula Grzegorz, Wokół opery „Goplana” Władysława Żeleńskiego: pytania o genezę i styl, [w:] O Słowackim – „umysły ludzi różne”, red. U. Makowska, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2009, s. 127–148.

Zieziula Grzegorz, Wstęp, [w:] W. Żeleński, Goplana (1897), Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2016, s. 11–161.

Zwierzycka Agnieszka, „Goplana” – opera romantyczna Władysława Żeleńskiego, [w:] Wokalistyka i pedagogika wokalna, „Zeszyt Naukowy” nr 81, red. E. Sąsiadek, Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego, Wrocław 2001, s. 142–149.

Zwierzycka Agnieszka, Goplana Władysława Żeleńskiego, [maszynopis pracy magisterskiej] Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1990.

Zwierzycka Agnieszka, Pieśni solowe Władysława Żeleńskiego, Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego, Wrocław 2016.

Żeleński Władysław, Nauka pierwszych zasad muzyki, Gebethner i Wolff, Warszawa 1898.

Żeleński Władysław, W pięćdziesiątą rocznicę zgonu, [w:] Kompozytorzy polscy o Fryderyku Chopinie, red. M. Tomaszewski, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1964, s. 68–72.

Żeleński Władysław, Roguski Gustaw, Nauka harmonji oraz pierwszych zasad kompozycyi, wyd. 2, Gebethner i Wolff, Warszawa 1899 (G. Gebethner i Spółka, Kraków 1899).

Biernacki Michał Marian, Goplana, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1898, nr 746, s. 26–30.

[Fa-sol], Z Filharmonii. W gabinecie dyrektora. Władysław Żeleński, „Echo Muzyczne Teatralne i Artystyczne” 1902, nr 968, s. 182.

Poliński Aleksander, Goplana. Opera Władysława Żeleńskiego, „Tygodnik Ilustrowany” 1898, nr 3, s. 53–55.

Tomkowicz Stanisław, Goplana. Opera Władysława Żeleńskiego, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1896, nr 670, s. 366, nr 671, s. 379–383.

Tomkowicz Stanisław, Goplana. Opera Żeleńskiego, „Przegląd Polski” 1896, nr 363, s. 449–463.

Żeleński Władysław, Józef Verdi, „Przegląd Polski” 1901, t. 140, s. 250–267.

Kański Józef, Władysław Żeleński – Goplana, [w:] Przewodnik operowy, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1978, s. 320–323.

Negrey Maciej, Żeleński Władysław, [w:] Encyklopedia muzyczna PWM. Część biograficzna, red. E. Dziębowska, t. 12: W–Ż, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2012, s. 392–401.