Terra incognita? Sport antyczny w historiografii polskiej (początki)

Abstrakt

Współczesna polska historiografia sportu wyraźnie koncentruje swoją uwagę na dziejach rodzimego sportu począwszy od końca XIX w. Wydaje się to zupełnie naturalne, ale warto pamiętać, że w polskim piśmiennictwie epoki wczesnonowożytnej już w XVI w. pojawiały się uwagi na te-mat sportu antycznego. Zjawisko to nie przybrało nigdy skali tak wielkiej, jak w przypadku dzieł zachodnioeuropejskich antykwarystów. Te ostatnie budziły jednak zainteresowanie rodzimych ba-daczy antiquitates. Wyobrażenia na temat sportu antycznego w Polsce kształtowały się jednak nie tylko pod wpływem europejskiego antykwaryzmu. Siła latinitas i romanitas polskiej kultury XVI–XVIII w. i obyczajowości powodowały relatywnie spore zainteresowanie „sportem rzymskim” (np. venationes i walkami gladiatorów). W dziełach wielu polskich autorów tej epoki nie widać ich jednoznacznego potępienia choćby dlatego, że wzmianki na ich temat pojawiały się głównie w kontekście ich roli politycznej (naśladowania rzymskich obyczajów także). O sporcie greckim wiedziano wówczas niewiele i czerpano z niego co najwyżej wzorce godne naśladowania jedynie w sferze obywatelskiego wychowania. Nie zmienił tego w sposób znaczący europejski neohellenizm i pierwsze wyjazdy Polaków do niepodległej już Grecji od około połowy XIX w. Specyficzny dualizm w postrzeganiu i rozumieniu sportu antycznego pojawił się jednak przed narodzinami neoolimpizmu. Katalizatorem tego procesu było powstanie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, które w warstwie ideologicznej i praktycznej sięgać poczęło jedynie do tradycji kultury fizycznej starożytnych Greków.