Warunki socjalne nauczycieli częstochowskich szkół zawodowych w latach 1945-1989. Zarys problematyki
DOI:
https://doi.org/10.16926/p.2019.28.25Słowa kluczowe:
szkolnictwo zawodowe, nauczyciel, Częstochowa, okres powojenny, Polska Rzeczpospolita LudowaAbstrakt
The situation of teachers after the Second World War was difficult. The remuneration which they were offered for their work was excessively low, which brought about the fact that some of the teachers in question, namely those having higher qualifications, were looking for different and better-paid jobs. The steps taken by socialist authorities, difficulties with accommodation, financial problems, and also bad working conditions, all resulted in the uncertainty of tomorrow. With time, the situation was showing the signs of limited improvement. However, at the end of the 1980s, teachers were still among the worst-paid professions. It was exclusively the infrastructure and equipment in the classrooms that had changed.
Bibliografia
listopada Międzynarodowym Dniem Karty Nauczyciela, „Życie Częstochowy” 1957, nr 268;
Archiwum Państwowe w Częstochowie (dalej: APCz), Komitet Miejski PZPR w Częstochowie (dalej: KM PZPRCz), sygn. 1179, Komitet Środowiskowy PZPR Szkolnictwa – Konferencje Sprawozdawczo-Wyborcze PZPR: protokoły, materiały 1972, 1974, 1979; sygn. 1186, Komitet Środowiskowy PZPR Szkolnictwa – posiedzenia egzekutywy KŚ PZPR: protokoły i materiały 1984–1989;
Archiwum Państwowe w Katowicach (dalej: APKat), Dyrekcja Okręgowa Szkolenia Zawodowego w Katowicach (dalej: DOSZ), sygn. 12, Okólnik Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego 1949; sygn. 13, Okólniki, pisma okólne, zarządzenia, instrukcje, wytyczne Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego t. I 1950; sygn. 15, Okólniki, pisma okólne, zarządzenia, instrukcje, wytyczne Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego t. I 1951; sygn. 114, Szkoły zawodowe w Częstochowie sprawozdania roczne, protokoły konferencji rad pedagogicznych, sprawozdania z wyników nauczania, sprawozdania statystyczne, arkusze organizacyjne (1950–1954),
Archiwum Państwowe w Kielcach (dalej: APK), Kuratorium Okręgu Szkolnego w Kielcach (dalej: KOSK), sygn. 83, Państwowe Żeńskie Szkoły Zawodowe w Częstochowie – preliminarz 1946 r.; sygn. 160, Akta organizacyjne Komisji Weryfikacyjnej Tajnego Nauczania – fragmenty 1945/1946; sygn. 161, Weryfikacja nauczycieli tajnego nauczania z terenu powiatu częstochowskiego i miasta Częstochowy litera A–E 1945/1948; sygn. 162, Weryfikacja nauczycieli tajnego nauczania z terenu powiatu częstochowskiego i m. Częstochowy litera F–J 1945/1948; sygn. 163, Weryfikacja nauczycieli tajnego nauczania z terenu powiatu częstochowskiego i m. Częstochowy litera J–Ł 1945/1948; sygn. 164, Weryfikacja nauczycieli tajnego nauczania z terenu powiatu częstochowskiego i m. Częstochowy litera M–O 1945/1950; sygn. 165, Weryfikacja nauczycieli tajnego nauczania z terenu powiatu częstochowskiego i m. Częstochowy litera P–R 1945/1950; sygn. 166, Weryfikacja nauczycieli tajnego nauczania z terenu powiatu częstochowskiego i m. Częstochowy litera S–Z 1945/1948;
Dekret o uposażeniu nauczycieli. Podział na siedem zasadniczych kategorii – zamiast jedenastu, „Trybuna Robotnicza” 1948, nr 255; Tajne nauczanie w okresie okupacji hitlerowskiej w kieleckim, radomskim, częstochowskim, sandomierskim (dalej: TN), sygn. 61, Akta Komisji Weryfikacyjnej dla legalizacji wyników tajnego nauczania, działającej przy Kuratorium Okręgu Szkolnego Kieleckiego; Wojewódzka Rada Narodowa w Kielcach 1944–1950 (dalej: WRN), sygn. 755, Akcja zwalczania analfabetyzmu 1948,
Dekret z dnia 15 września 1948 r. o uposażeniu nauczycieli szkół państwowych i publicznych (Dz.U. R.P. 1948, nr 44, poz. 313)
Demokratyzacja polskiej szkoły, „Trybuna Robotnicza” 1945, nr 97;
Dom Nauczyciela ma już lokatorów, „Gazeta Częstochowska” 1959, nr 31;
(Dz.U. KOS 1947, nr 4–5, poz. 183);
Dzień nauczyciela radosne, niezapomniane święto, „Gazeta Częstochowska” 1958, nr 48;
Ile zarabiać będą nauczyciele według nowej umowy zbiorowej, „Życie Częstochowy” 1949, nr 6;
Jakubowski J., Polityka oświatowa Polskiej Partii Robotniczej 1944–1948, Warszawa 1975;
„Karolinka” – nauczycielom, „Gazeta Częstochowska” 1958, nr 7;
Komisję do poprawy bytu nauczycieli powołało Min. Oświaty, „Życie Częstochowy” 1947, nr 22;
Nadzwyczajny Zjazd Z.N.P. w Kielcach, „Głos Narodu” 1945, nr 234;
Organizacja szkolnictwa w Częstochowie, „Głos Narodu” 1945, nr 3;
Poprawa bytu nauczycieli, „Trybuna Robotnicza” 1946, nr 290;
Poprawa uposażeń nauczycieli. Uchwała KC PZPR i Rządu, „Życie Częstochowy” 1954, nr 129;
Poważnej poprawie uległy warunki bytowe nauczycieli, „Życie Częstochowy” 1959, nr 89;
Pół miliona złotych na domki jednorodzinne dla nauczycieli, „Gazeta Częstochowska” 1957, nr 3;
Przed Dniem Nauczyciela, „Gazeta Częstochowska” 1958, nr 43;
Przed Dniem Nauczyciela, s. 1; Dzień nauczyciela…, s. 3.
Rejestracja nauczycieli, „Głos Narodu” 1945, nr 3;
Rozporządzenie Ministra Oświaty z dnia 26 czerwca 1945 r. w sprawie zaliczenia okresu wojennego do wymiaru uposażenia nauczycieli, Dz.U.R.P. 1945, nr 24, poz. 140.
Siwiński C., Zmiany strukturalno-organizacyjne w szkolnictwie zawodowym PRL, Poznań 1981;
Snoch B., Szkolnictwo w województwie śląsko-dąbrowskim 1945–1950, Częstochowa 1988;
Snoch B., Z dziejów szkolnictwa Częstochowie i w regionie częstochowskim w latach 1918–1990, Częstochowa 1998;
Uchwała nr 135 Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 1988 r. zmieniająca uchwałę w sprawie wynagradzania nauczycieli (Dz.U. PRL Monitor Polski 1988, nr 22, poz. 197).
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. 1982, nr 3, poz. 19);
Ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. o prawach i obowiązkach nauczycieli (Dz.U. 1956, nr 12, poz. 63 i z 1958 r., nr 21, poz. 93);
Ustawa z dnia 27 kwietnia 1972 r. Karta praw i obowiązków nauczyciela (Dz. Dz.U. PRL 1972, nr 16, poz. 114);
Ustawa z dnia 28 października 1950 r. o zmianie systemu pieniężnego, Dz.U. 1950, nr 50, poz. 459;
Większą troską należy otoczyć nauczycielstwo szkół częstochowskich, „Życie Częstochowy” 1952, nr 47;
Z komisji oświaty przy K.M. P.Z.P.R. Nauczycielstwu należy pomóc, „Gazeta Częstochowska” 1958, nr 21;
Zbiór przepisów prawnych obowiązujących w szkolnictwie zawodowym w zakresie organizacji i administracji szkolnictwa zawodowego, organizacji wychowania i nauczania w szkolnictwie zawodowym oraz stosunków służbowych nauczycieli, oprac. J. Wójcik, t. 1–4, Warszawa 1952;
Zebranie zarządu okręgowego ZNP, „Trybuna Robotnicza” 1945, nr 137.
