Władza rodzicielska pozamałżeńskiego ojca – wybór czy konieczność? Wybrane aspekty socjologiczno-prawne
DOI:
https://doi.org/10.16926/p.2023.32.06%20%20Słowa kluczowe:
kohabitacja heteroseksualna, konkubinat, władza rodzicielska, rodzicielstwo, uznanie ojcostwa, ustalenie ojcostwaAbstrakt
W literaturze przedmiotu, a także w mediach coraz częściej mówi się o intensyfikacji zjawiska kohabitacji w społeczeństwie polskim. Szczególnego znaczenia, tak z pedagogicznego, jak też z socjologicznego, a także psychologicznego punktu widzenia – nabiera sytuacja, kiedy w związkach kohabitacyjnych pojawia się dziecko. Artykuł ten stanowi próbę wieloaspektowej analizy jego statusu prawnego w owej alternatywnej formie życia rodzinnego, ze szczególnym uwzględnieniem władzy rodzicielskiej ojca. W związku z tym omówiono istotę związku kohabitacyjnego, zaprezentowano dane statystyczne w tym zakresie, a także wskazano na wzrost akceptacji owej formy życia rodzinnego w naszym społeczeństwie oraz jej socjodemograficzne uwarunkowania. Przedstawiono wyczerpująco zagadnienie władzy rodzicielskiej, z perspektywy sui species stosunku prawnego, stanowiącego normatywnie uregulowany wzór kulturowy stosunków rodzic-dziecko.
Bibliografia
Bakiera, L. (2020). Wstępne rozważania o rodzicielstwie, „Rodzicielstwo. Ujęcie interdyscyplinarne”. Seria Psychologia nr 18. L. Bakiera (red.). Poznań Wydawnictwo Naukowe UAM.
Bauman, Z. (2013). Ponowoczesność jako źródło cierpień. Warszawa Wydawnictwo Sic!.
Biddulph, S. (2020). Wychowanie chłopców. Jak pomóc chłopcom wyrosnąć na szczęśliwych mężczyzn. Poznań Wydawnictwo Rebis..
Fromm, E. (1971). O sztuce miłości Warszawa Państwowy Instytut Wydawniczy,.
Gajda, J. (1999). Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz. Warszawa Wydawnictwo C.CH. Beck.
Giza-Poleszczuk, A. (2005). Rodzina a system społeczny. Reprodukcja i kooperacja w perspektywie interdyscyplinarnej. Warszawa Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Kazimierczak, K. (2021). Konkubinat. Rozliczenia majątkowe. Komentarz praktyczny z orzecznictwem. Wzory pism procesowych i orzeczeń sadowych. Prawo Sądowe. Warszawa Wydawnictwo C.CH.BECK.
Habdas, M., Fras, M. (Red.). (2021). Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz. Komentarze Praktyczne. Warszawa Wydawnictwo Wolters Kluwer..
Kwak, A. (2005). Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja. Wydawnictwo Warszawa Akademickie Żak.
Pospiszyl, K. (1986). O miłości ojcowskiej. Warszawa Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych..
Ritzer, G. (2000). Klasyczna teoria socjologiczna, Talcot Parsons. Przeł. H. Jankowska. Poznań Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Slany, K. (2002). Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie. Kraków Zakład Wydawniczy Nomos.
Smyczyński, T. (2001). Prawo rodzinne i opiekuńcze. Analiza i wykładnia. Warszawa Wydawnictwo C.CH. Beck.
Smyczyński, T. (Red.). (2011). System prawa prywatnego. Prawo rodzinne i opiekuńcze. T. 12. Warszawa Wydawnictwo C.CH.BECK.
Vanni, A. (2012). Ojcowie obecni – dzieci szczęśliwe. Poznań Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów..
Witczak, J. (1992). Ojcostwo bez tajemnic. Wrocław Towarzystwo Rozwoju Rodziny.
Artykuły
Kornas-Biela, D. (2019). Relacje rodziców z dzieckiem prenatalnym. W Psychospołeczne konteksty relacji rodzinnych. Rostowska T., Lewandowska-Walter A. (red.). Warszawa Wydawnictwo Difin. 28–55.
Kozak, E. (2006). Ikona współczesnego ojcostwa. Edukacja i Dialog nr 9. 23–28.
Smith M. (2005). Między ojcem a synem. Niebieska Linia nr 1. 17.
Netografia
Błasiak, A., Dybowska, E. (2010). Rodzicielstwo i jego znaczenie w procesie wychowania dziecka. W: Wybrane zagadnienia pedagogiki rodziny. A. Błasiak, E. Dybowska (red.). Kraków Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna Ignatianum, Wydawnictwo WAM. 105–127. https://wydawnictwo.ignatianum.edu.pl/sites/wydawnictwo/files/publikacje_pdf/wybzagpedagrodziny.pdf.
Boguszewski, R. (2019a). Alternatywne modele życia rodzinnego w ocenie społecznej, CBOS. Komunikat z badań Nr 42 (2019), Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa2019, https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_042_19.PDF.
Boguszewski, R. (2019b). Rodzina jej społeczne znaczenie i rozumienie, CBOS. Komunikat z badań Nr 22/2019 .Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa. 1, https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_022_19.PDF.
Boguszewski, R. (2015). Współczesne znaczenie i rozumienie rodziny w Polsce. Zeszyty Naukowe 59 (2015) nr 4 (232), 127–148, https://www.kul.pl/files/102/articles/2015_4/zn_kul_2015_4_a_boguszewski.pdf.
Burkacka, I. (2017). Monoparentalność, wielorodzina i rodzina zrekonstruowana. Współczesne nazwy modeli życia rodzinnego. Artes Humanae. Vol 2, 61–94, https://journals.umcs.pl/arte.
Denney-Kousch, E.M. (2023). MD FAAHPM University of Rochester Medical Center, Rochester NY USA. Rodzicielstwo okołoporodowe w ograniczającym życie stanie płodu, I Międzynarodowa Konferencja Naukowa Perinatalna Opieka Paliatywna, Warszawa 8 września 2022, https://www.cmkp.edu.pl/wp-content/uploads/2022/09/Erin_pl.pdf.
Durlej-Piotrowska, M. (2020). Czym jest konkubinat? . 15 lutego 2020 https://adwokatmdp.pl/konkubinat-prawa-i-obowiazki/.
Frydrychiewicz, A. (2023). Jak określić czy twój partner jest dojrzały emocjonalnie, https://ohme.pl/psychologia/okreslic-twoj-partner-dojrzaly-emocjonalnie/.
Gawda, K. (2023). Dojrzałość do rodzicielstwa. Próba charakterystyki. Rozprawy Społeczne” t. 12(4) 2018, 7–14, https://rozprawyspoleczne.edu.pl/pdf-11088941137?filename=DOJRZALOSC%20CZLOWIEKA%20DO.pdf.
Harwas Napierała, B. (2015). Dojrzałość osobowa dorosłych jako czynnik chroniący rodzinę, „Czasopismo Psychologiczne (Psychologicl Journal) 21, 1, 47–52, http://www.czasopismopsychologiczne.pl/files/articles/2015_PDF_1/06-KA-HARWAS-NAPIERALA_str_47-52.pdf.
Hermaniuk, J. (2023). Syndrom braku ojca: objawy, jak pomóc dziecku?, https://epozytywnaopinia.pl/syndrom-braku-ojca-objawy-jak-pomoc-dziecku.
GUS: W Polsce spada liczba rodzin, najwięcej jest małżeństw z dziećmi, raport onet.pl, 1 luty 2023, https://www.onet.pl/informacje/kai/gus-w-polsce-spada-liczba-rodzin-najwiecej-jest-malzenstw-z-dziecmi/rgcbhnf,30bc1058.
Juszczyk-Frelkiewicz, (2013). Kohabitacja w swiadomości studentów polskich i słowackichna tle przemian życia rodzinnego. Socjologiczne studium porównawcze opinii wybranych środowisk uniwersyteckich (rozprawa doktorska, promotor – W. Świątkiewicz), Uniwersytet Śląski, Katowice. s. 62, http://www.sbc.org.pl/Content/100707/doktorat3387.pdf.
Kaca, K. (2023). Syndrom nieobecnego ojca pokolenia Y. http://remedium-psychologia.pl/syndrom-nieobecnego-ojca-pokolenia-y-.html
Klimowski, I. (2023). Rozwód – jakie są przesłanki orzeczenia rozwodu przez sąd?, https://www.infor.pl/prawo/rozwody/sprawa-rozwodowa/2824210,Rozwod-jakie-sa-przeslanki-orzeczenia-rozwodu-przez-sad.html
Kornas-Biela, D. (2019). Relacje rodziców z dzieckiem prenatalnym. W: Psychospołeczne konteksty relacji rodzinnych. Rostowska T., Lewandowska-Walter A., (red.). Wydawnictwo Difin. Warszawa. 28–55.
Koźmińska I. (2002). Wywiad z Dawidem Blakenbornem założycielem i prezesem Institute for American Values twórcą książki- Fatherless America, Bez ojców. Niebieska Linia, nr 5, https://psychologia.edu.pl/czytelnia/59-niebieska-linia/455-bez-ojcow.html
Malina J. (2018) . Rola ojca we współczesnej rodzinie. Wychowanie w Rodzinie, t. XVII 1 (2018) 369–379 https://www.repozytorium.uni.wroc.pl/Content/94143/PDF/21_Malina_Jolanta_Rola_ojca_we_wspolczesnej_rodzinie.pdf
Marzec-Tarasińska, A. (2016). Oddziaływanie wychowawcze ojców a poglądy młodzieży na temat roli ojca w rodzinie. Wychowanie w Rodzinie, t. XIII, 2016, 257–276, https://vdocuments.pub/oddzialywania-wychowawcze-ojcow-a-poglady-mlodziezy-na-258-anna-marzec-tarasinska.html?page=2
Marciniak Rudecka, D. (2014). Rodzicielstwo do it – yourself czyli refleksyjność współczesnego rodzicielstwa. Pogranicze. Studia Społeczne, 2014 /TOM XXIV, s. 131–138, https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/2853/1/Pogranicze_24_Marciniak-Budecka.pdf
Mikołajczyk, Ż. (2023). Syndrom braku ojca – objawy, psychoterapia jako forma pomocy. https://zanetamikolajczyk.com/syndrom-braku-ojca-objawy-leczenie-pomoc/.
Pietras-Mrozicka, M. (2016). Posiadane zasoby osobiste (optymizm i poczucie własnej skuteczności) a ocena jakości życia. Analiza współzależności. Acta Universitatis Lodzienzis Folia Sociologica, 2016, nr 57, 19–39, https://www.researchgate.net/publication/317153616_Posiadane_zasoby_osobiste_optymizm_i_poczucie_wlasnej_skutecznosci_a_ocena_jakosci_zycia_Analiza_wspolzaleznosci.
PAP mat/zan/ 19.07.2017 r., Brak ojca w dzieciństwie powoduje uszkodzenie chromosomów, https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1018126%2Cbrak-ojca-w-dziecinstwie-powoduje-uszkodzenie-chromosomow.html.
Rocznik Demograficzny GUS (2022). red. D. Rozkrut. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, s. 286, 287, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-demograficzny-2022,3,16.html
Sierant, A. (2023). Wywiad z Igą Stanek 14.02.2022 r. „Skutki braku więzi z ojcem wychodzą daleko poza okres dzieciństwa i dorastania ich córek” – mówi Iga Stanek, psycholożka i psychoterapeutka, https://www.hellozdrowie.pl/skutki-braku-wiezi-z-ojcem-wychodza-daleko-poza-okres-dziecinstwa-i-dorastania-ich-corek/.
Szukalski, P. (2014). Charakterystyka związków nieformalnych w Polsce. Badania i analiza, Wiadomości Statystyczne, nr 8, 64, https://bazekon.uek.krakow.pl/gospodarka/171283977.
Szymaniak, K. (2021). Rola matki w integralnym rozwoju i wychowaniu dziecka. Paideia… nr 3, 233-245, https://collegiumverum.pl/wp-content/uploads/2021/05/Szymaniak.pdf.
Świderska, M. (2011). Ojciec w opiece i wychowaniu dziecka. „Pedagogika Rodziny”, 1/3/4, 2011, s. 43–58, https://www.bazhum.muzhp.pl/media//files/Pedagogika_Rodziny/Pedagogika_Rodziny-r2011-t1-n3_4/Pedagogika_Rodziny-r2011-t1-n3_4-s43-58/Pedagogika_Rodziny-r2011-t1-n3_4-s43-58.pdf.
Tubisz, M. (2023). Rola ojca w procesie moralnego wychowania dziecka- aspekt prawno-psychologiczny, https://wpia.uwm.edu.pl/czasopisma/sites/default/files/uploads/KPP/2017/2/44-50.pdf
Wach-Pawliczak, M. (2023). Ustalenie ojcostwa, https://wach-pawliczak.pl/sadowe-ustalenie-ojcostwa/.
Akty prawne
Ustawa kodeks cywilny z 23 kwietnia 1964 roku (tekst ujednolicony – Dz.U. 2023, poz. 1610, 1615, 1890, 1993), https://www.prawo.vulcan.edu.pl/przegdok.asp?qdatprz=20-06-2023&qplikid=1174.
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 roku kodeks rodzinny i opiekuńczy, (tekst ujednolicony – Dz.U. 2020 r., poz. 1539; 2021 r. poz. 2140; 2023 r. poz. 1606, 1615, 1843, https://www.prawo.vulcan.edu.pl/przegdok.asp?qdatprz=akt&qplikid=1064.
Ustawa z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst ujednolicony – Dz.U. 2023 r. poz. 1545, 1675, 1672, 1972), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20090520417/U/D20090417Lj.pdf.
