Samowychowanie a samooszukiwanie się. Recenzja książki Tomasza Olchanowskiego, Magia samooszustwa, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2025, ss. 244

Abstrakt

Recenzja dotyczy najnowszej monografii Tomasza Olchanowskiego Magia samooszustwa, poświęconej fenomenowi samooszukiwania się w perspektywie interdyscyplinarnej. Autor książki, odwołując się do filozofii, psychologii głębi, pedagogiki i kulturoznawstwa, krytycznie analizuje współczesną cywilizację, jej paradoksy i duchowe kryzysy. Centralnym tematem staje się pytanie o źródła ludzkiej skłonności do samooszustwa, rozpatrywane w świetle myśli Nietzschego, Adlera,  Junga i innych mniej lub bardziej znanych twórców. Olchanowski wskazuje na destrukcyjne aspekty kultury postmodernistycznej, m.in. dehumanizację, dominację techniki, rozpad instytucji humanistycznych czy instrumentalne traktowanie pracy. W monografii pojawia się także refleksja nad pseudoterapiami, które zastępują autentyczny rozwój duchowy symulakami i mechanizmami rynkowymi. Autor odwołuje się do tradycji Wschodu, szczególnie buddyzmu zen, zestawiając doświadczenie niedualizmu z myślą zachodnich filozofów. Podkreśla wagę samopoznania, duchowego przebudzenia i krytycznej czujności wobec iluzji osobistych, społecznych i politycznych. Recenzent zauważa, że dzieło stanowi kontynuację wcześniejszych prac Olchanowskiego, łącząc analizę naukową z osobistą refleksją w oparciu o Jungowską metodę amplifikacji. Stwierdza także pewien niedosyt w zakresie problematyki feministycznej i analizy niedojrzałości przywódców społecznych. Ostatecznie recenzent uznaje monografię za ważny wkład w badania humanistyczne i społeczne oraz inspirację do autorefleksji nad kondycją współczesnego człowieka będącego w procesie samowychowania.