Pioneering initiatives in the areas of education, child upbringing, and childcare in Łódź in the interwar period
DOI:
https://doi.org/10.16926/p.2019.28.23Keywords:
: opieka społeczna w Łodzi, powszechne nauczanie, miejskie pogotowie opiekuńcze, półkolonie letnie, Zarząd Miasta Łodzi w okresie międzywojennymAbstract
There is no doubt that in 1918–1939 the development of Łódź education system, like other areas of social life, including providing aid to those who needed it, was related to the establishment and functioning of the local government. After their success in the local election held in February 1919, representatives of the city authorities declared to perform specific tasks related to economic, social, and educational issues. The priorities included elimination of illiteracy, introduction of universal education in Łódź, propagation of reading, and development of libraries and non-school education. The issue of the universal access to education was very important, as the census of children at school age, held in Łódź for the first time, showed that in June 1919 only 38,500 out of the total of 70,016 children aged 7 to 14 went to school, which was a little more than a half; the remaining part of them, i.e. 31,516, were not receiving any schooling at all.
This work presents pioneering initiatives of the Łódź local government which outdistanced those taken in other parts of Poland and which were organized in the interwar period in the area of education, child upbringing and childcare. The article presents activities of municipal departments, whose representatives dealt with the introduction of universal education free of charge to schools for children aged 7 to 14, the organization of an emergency shelter for children aged 3 to 16, and the organization of summer play centres for public school students. Local government activities in those areas are described against the background of general educational and childcare issues of the interwar Łódź.
References
Ajnenkiel A., Dr Stefan Kopciński. Realizator powszechnego nauczania w Łodzi, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1938, nr 4.
Balcerek M., Rozwój opieki nad dzieckiem w Polsce w latach 1918–1939, Warszawa 1978.
Bandurka M., Narodziny województwa łódzkiego, [w:] 75-lecie odzyskania niepodległości przez Polskę, red. K. Badziak, J. Szymczak, Łódź 1993.
Cutter Z., Sadowska E., Opieka nad ludnością II Rzeczypospolitej ze szczególnym uwzględnieniem mniejszości żydowskiej, [w:] Opieka nad dziećmi i młodzieżą. Studia z dziejów oświaty w XX wieku, red. S. Walasek, Kraków 2008.
Dekret z dnia 7 lutego 1919 r. o obowiązku szkolnym, „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego” 1919, nr 2, poz. 2.
Dembowski W., Walka nauczycieli łódzkich o powszechne, obowiązkowe nauczanie u progu niepodległości, [w:] Z dziejów oświaty łódzkiej w XX wieku. Studia i szkice, red. M. Bandurka, Łódź 1995.
Dydusiak L., Opieka publiczno-prawna nad dzieckiem w Polsce, Lwów 1938.
Działalność Zarządu Miejskiego w Łodzi w dziedzinie opieki nad dzieckiem, Łódź 1938.
Goerne A., Z zakresu statystyki m. Łodzi, [w:] Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1919, Łódź 1919.
Księga pamiątkowa dziesięciolecia samorządu miasta Łodzi 1919–1929, Łódź 1930.
Lipiec W., Kultura i oświata w Łodzi w okresie międzywojennym, Łódź 1973.
Nartonowicz-Kot M., Samorząd łódzki wobec problemów kultury w latach 1919-1939, „Acta Universitatis Lodzensis” 1985, Folia Historica 21.
Oddział Opieki Zamkniętej, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1927, nr 37.
Od Redakcji, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1935, nr 10.
Organizacja półkolonij letnich, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1923, nr 24.
Opieka Społeczna, „Praca i Opieka Społeczna” 1922, nr 3–4.
Otwarcie Pogotowia opieki dla dzieci, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1920, nr 37.
Otwarcie półkolonij letnich w parku 3 go Maja, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1924, nr 29.
Rosset E., Rozwój ludnościowy i terytorialny m. Łodzi, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1927, nr 2.
Rosset E., Rzut oka na gospodarkę miejską w Łodzi w latach 1919–1923, [w:] W służbie idei. Księga zbiorowa ku uczczeniu 35-lecia pracy Aleksego Rżewskiego 1902–1937, Łódź 1938.
Rozwój szkolnictwa powszechnego, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1920, nr 3.
Rzepkowski A., Ludność miasta Łodzi w latach 1918–1939, Łódź 2008.
Smolik P., Dziesięć lat działalności oświatowej i kulturalnej Samorządu Łódzkiego, Łódź 1929.
Smolik P., Oświata i kultura w samorządzie m. Łodzi w latach 1928–1932, Łódź 1933.
Sosnowska J., Opieka nad dziećmi w Łodzi w latach I wojny światowej, Łódź 2017.
Sosnowska J., Problemy oświaty, wychowania i opieki nad dzieckiem na łamach „Dziennika Zarządu miasta Łodzi” (1919–1939), [w:] Addenda do dziejów oświaty. Z badań nad prasą Drugiej Rzeczypospolitej, red. I. Michalska, G. Michalski, Łódź 2013.
Sosnowska J., Wydział Oświaty i Kultury Zarządu miasta Łodzi w upowszechnianiu edukacji dziecka w dwudziestoleciu międzywojennym, „Kultura i Wychowanie” 2013, nr 5.
Sosnowska J., Z dziejów opieki społecznej w Polsce międzywojennej. Półkolonie letnie w Łodzi, Łódź 2018.
Spis Wydziałów i Oddziałów Magistratu m. Łodzi, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1921, nr 17.
Sprawozdanie z działalności półkolonij letnich dla dziatwy szkolnej w r. 1924-ym, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1924, nr 46.
Sprawozdanie z działalności Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej w r. 1922, „Praca i Opieka Społeczna” 1923, nr 2.
Sprawozdanie z działalności WOS za czas od 1 kwietnia 1920 do 31 marca 1921 roku, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1921, nr 37.
Statut Miejscowy o wprowadzeniu przymusu szkolnego w m. Łodzi, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1919, nr 10.
Statut Organizacyjny Wydziału Opieki Społecznej Magistratu m. Łodzi, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1925, nr 31.
Statut Organizacyjny Wydziału Oświaty i Kultury Magistratu m. Łodzi, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1925, nr 29.
Stolińska-Pobralska N., Instytucje opieki nad dzieckiem w międzywojennej Łodzi, Łódź 2002.
Szczepańska B., Działalność łódzkiego samorządu miejskiego w dziedzinie oświaty powszechnej i pozaszkolnej w latach 1919–1939, Łódź 2002.
Szkoły powszechne, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1923, nr 15.
Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” 1921, nr 44, poz. 267.
Ustawa z dnia 16 sierpnia 1923 r. o opiece społecznej, „Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej” 1923, nr 92, poz. 726.
Waingertner P., Włodarze województwa łódzkiego, Łódź 2014.
Wilamowska J., Wychowanie dzieci w zakładach i w rodzinach zastępczych, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1935, nr 12.
Wisławski T., Jak Zarząd Miejski w Łodzi opiekuje się dzieckiem?, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1935, nr 10.
Wisławski T., Samorządowa Opieka Społeczna w Łodzi, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1927, nr 16.
Z Komisji Powszechnego Nauczania, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi” 1919, nr 1
