Elements of multicultural education under conditions of domination. Transmission of cultural traditions in the schools of Cieszyn Silesia in the 19th and early 20th centuries
DOI:
https://doi.org/10.16926/p.2024.33.07Keywords:
Habsburg monarchy, Teschen Silesia, multicultural educationAbstract
Multicultural education is not a concept specific to the contemporary world. In fact, it can be traced back to, for example, the multi-ethnic Habsburg monarchy. In Teschen Silesia, the co-exist-ing ethnicities (the Germans, the Poles, the Czechs and the Jews), religious denominations (Roman Catholicism, Protestantism and Judaism) and various social strata adopted elements of the domi-nant culture alongside their efforts to preserve their own ethnic traditions. In the long 19th cen-tury, schools served as a good “vantage point” for observations of general cultural exchanges. The educational reforms implemented by the authorities transformed public perceptions of the exter-nal world, while allowing tribes/ethnicities and individuals to preserve their native regional worlds and to confront that which was different. The role of secondary school teachers and folk school personnel was of no small importance in this regard. Educational institutions became a common ground for a relatively peaceful co-existence of ethnicities, religions, estates of the realm, and their divergent views.
References
Bogus, M. (2006). Kotulowie i ich działania oświatowe na Śląsku Cieszyńskim w XIX i XX wieku. Ostrava: Filozofická fakulta. Ostravská univerzita.
Bogus, M. (2013). Nauczyciele szkół ludowych Śląska Cieszyńskiego w XIX i na początku XX wieku. Uwarunkowania prawne i zawodowe. Czeski Cieszyn – Częstochowa: Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie.
Bogus, M. (2015) Wprowadzenie. W: A. Cinciała, Dziennik 1846–1853 (s. 11–91). Cieszyn: Książnica Cieszyńska.
Bogus, M. (2016). O muzyce i książkach w nieznanej korespondencji Jana Win-klera i Andrzeja Cinciały. Slezský sborník, 114, 43–54.
Bogus, M., Spyra, J. (2019). Nauczyciele oraz ich stowarzyszenia na tle dyskursu społecznego w modernizującej się Europie. Toruń: Wydawnictwo Adam Mar-szałek.
Buława, E. (1997). Pierwsi szermierze ruchu narodowego na Śląsku Cieszyńskim. Cieszyn: Pro Filia.
Cinciała, A. (1931). Pamiętnik dra Andrzeja Cinciały notarjusza w Cieszynie (1825–1898). Katowice: Muzeum Śląskie.
Kotula, K. (1933). Jan Śliwka, pionier polskiego szkolnictwa na Śląsku Cieszyń-skim. Warszawa: Drukarnia Głosu Ewangelickiego.
Król, S., Spyra, J. (2014). Na studia do stolicy. Kariery absolwentów cieszyńskich szkół średnich żydowskiego pochodzenia w 2 poł. XIX i na pocz. XX wieku. W: A. Zářický, J.D. Glogarova, M. Zavodna (red.), Vzdělanec nad hranicemi „provincionality“/Uczony ponad granicami „prowincjonalności” (s. 219–234). Ostrava: Universitas Ostraviensis.
Kubisz, J. (1928). Pamiętnik starego nauczyciela. Cieszyn: Wydawnictwo Towa-rzystwa Ewangelickiego w Cieszynie.
Kuhn, W. (1981). Geschichte der deutschen Sprachinsel Bielitz (Schlesien). Würz-burg: Holzner Verlag.
Lewowicki, T. (1997). Wyznaczniki tożsamości narodowej (wiedza o determinan-tach tożsamości i zachowań tożsamościowych jako element edukacji). W: Z. Jasiński, A. Kozłowska (red.), Tożsamość narodowa młodzieży na po-graniczach (s. 35–40). Opole: Opolska Oficyna Wydawnicza.
Lewowicki, T. (2008). O podstawowych warunkach pomyślnej pracy nauczyciela w sytuacji wielokulturowości – studia i doświadczenia z pogranicza polsko-czeskiego. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta (red.), Praca nauczyciela w warunkach wielokulturowości – studia i doświadczenia z pogranicza polsko-czeskiego (s. 13–24). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Mucha, J. (red.) (1999). Kultura dominująca jako kultura obca. Mniejszości kulturowe a grupa dominująca w Polsce. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Nikitorowicz, J. (2000). Spotkanie i dialog kultur – wymiar edukacji międzykulturowej. W: T. Pilch (red.), O potrzebie dialogu kultur i ludzi (s. 85–104). Warszawa: Żak.
Nikitorowicz, J., Sobecki, M., Misiejuk, D. (red.) (2001). Kultury tradycyjne a kul-tura globalna. Konteksty edukacji międzykulturowej. Białystok: Trans Hu-mana.
Panic, I. (2002). Małżeństwa wielowyznaniowe w Ustroniu w pierwszej połowie XVIII wieku (z badań nad różnymi aspektami pogranicza kulturowego na Ślą-sku Cieszyńskim w dawnych wiekach). W: T. Lewowicki, A. Różańska, U. Klaj-mon (red.), Kwestie wyznaniowe w społecznościach wielokulturowych (s. 105–117). Cieszyn: UŚ – Filia w Cieszynie.
Paul, V.W. (1997). Tolerance & Education. Learning to Live with Diversity and Difference. Thousand Oaks – London – New Delhi: Sage Publications.
Rosner, E. (1998). Znad Wisły i Dunaju. Szkice o polsko-austriackich powiąza-niach literackich. Cieszyn: Pro Filia.
Sobecki, M. (2007). Kultura symboliczna a tożsamość. Studium tożsamości kul-turowej Polaków na Grodzieńszczyźnie z perspektywy edukacji międzykultu-rowej. Białystok: Trans Humana.
Spyra, J. (2017). Die angelehnte Tür. Die Übernahme deutscher Kultur im 19. Jh. durch aus Galizien eingewanderte Juden am Beispiel des Teschener Schlesi-ens. W: N. Honsza, P. Sznurkowski (red.), Identitätsdiskurs im deutsch-jüdi-schen Dialog (s. 209–220). Frankfurt a.M. – Berlin – Bern – Bruxelles – New York – Oxford – Wien: Peter Lang.
Spyra, J. (2001). Szkolnictwo żydowskie na Śląsku Cieszyńskim i jego rola w pro-cesie asymilacji miejscowej społeczności żydowskiej (przed 1918). W: J. Spyra (red.), Książka – biblioteka – szkoła w kulturze Śląska Cieszyń-skiego (s. 284–312). Cieszyn: Książnica Cieszyńska.
Spyra, J. (2005). Żydzi na Śląsku Austriackim 1742–1918. Od tolerowanych Ży-dów do żydowskiej gminy wyznaniowej. Katowice: Muzeum Śląskie.
Spyra, J. (2012) Społeczeństwo Śląska Cieszyńskiego w czasach nowożytnych. W: I. Panic (red.), Dzieje Śląska Cieszyńskiego. T. 4 (s. 275–280). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie.
Sušova, V. (2005). Školství jako nástroj státní propagandy. Vychová k patriotismu na příkladě rakouských učebnic druhé poloviny 19. století. W: K. Bláhová, V. Petrbok. (red.), Vzdělání a osvěta v české kultuře 19. Století. Sborník pří-spěvků z 24. plzeňského sympozia (s. 100–110). Praha: ÚČL AV ČR.
Szczurek-Boruta, A. (2017). Tożsamość młodych Polaków mieszkających na pograniczu polsko-czeskim, Pogranicze. Studia Społeczne, 30, 195–209; http://dx.doi.org/10.15290/pss.2017.30.14
Szulakiewicz, W. (2003). Źródła w badaniach naukowych historii edukacji. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Śliż, M. (2001). Rytualne małżeństwa Żydów w Galicji w drugiej połowie XIX wieku. Studia Judaica, 4, 97–110.
Wanduszka, A., Urbanitsch, P. (red.) (1980). Die Habsburgermonarchie 1848—1918. T. 3: Die Völker des Reiches. Wien: Verlag der österreichischen Akade-mie der Wissenschaften.
Wilczyńska, W., Mackiewicz, M., Krajka, J. (2019). Komunikacja interkulturowa. Wprowadzenie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe im. Adama Mickiewicza.
