Secularization and Individualization as a Context for the Transformation of Polish Family
DOI:
https://doi.org/10.16926/p.2021.30.01Keywords:
secularization, individualization, family, morality, religionAbstract
In the following discussion it is assumed that we are not threatened – at least in the near future – with any crisis in terms of pro-family values. However, we can speak of a kind of ambivalence, of chances and risks, of losses and gains, of a widening sphere of social consent with respect to attitudes and behaviors disapproved of in the model of morality proclaimed by the Catholic Church. The socio-cultural context in which the changes of the family are taking place has been shown within the framework of two – partly contradictory – theories: secularization and individualization of the family. These two theories do not have a value-laden meaning, but a descriptive and explanatory. They refer to actual family conditions and behaviors that have been and are being produced in the realities of everyday life in contemporary societies. They do not cover all the systems of reference within which one can interpret the ongoing transformations in pro-family consciousness and behavior.
References
Adamski F., Edukacja – rodzina – kultura. Studia z pedagogiki społecznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999.
Bauman Z., Razem osobno, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2003.
Beck U., Jenseits von Stand und Klasse? Soziale Ungleichheit, gesellschaftliche Individualisierungstendenzen und die Entstehung neuer sozialer Formationen und Identitäten, „Soziale Welt” 1983, nr 2.
Beck U., Społeczeństwo ryzyka w drodze do innej nowoczesności, tł. S. Cieśla, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2002.
Beck U., Wolność czy miłość. Odrębność, wspólnota i konflikty płci w rodzinie i poza nią, w: U. Beck, E. Beck-Gernsheim, Całkiem normalny chaos miłości, tł. T. Dominiak, Wydawnictwo Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2013.
Boguszewski R., (Nie)religijna moralność katolików w Polsce, „Zeszyty Naukowe KUL” 2014, nr 1.
Borowik I., Od sekularyzacji do powrotu religii na scenę publiczną: trendy rozwojowe światowej socjologii religii z uwzględnieniem dorobku lubelskiej szkoły socjologii religii w Polsce, „Roczniki Nauk Społecznych” 2019, nr 4.
Dyczewski L., Więź między pokoleniami w rodzinie, [w:] Rodzina jako wartość w cywilizacji chrześcijańskiej, Dział Wydawniczy Kancelarii Senatu, Warszawa 2001.
Gabriel K., Kirche und Glaube im gesellschaftlichen Wandel, „Münsteraner Diskussionspapiere zum Nonprofit-Sektor“, nr 8, Münster 2000, s. 4-7.
Giddens A., Trzecia droga. Odnowa socjaldemokracji, tł. H. Jankowska, Książka i Wiedza, Warszawa 1999.
Giddens A., Socjologia, tł. A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
Goodman N., Wstęp do socjologii, tł. J. Polak, J. Pruszkowski, U. Zielińska, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1997.
Grabowska M., Bóg a sprawa polska. Poza granicami teorii sekularyzacji, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2018.
Jasińska-Kania A., Marody M., Polacy w procesie przemian norm i wartości społeczeństw Europy, w: Polska w Zjednoczonej Europie. Substrat ludzki i kapitał społeczny. Materiały z Konferencji Komitetu „Polska w Zjednoczonej Europie” przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk oraz Fundacji Rektorów Polskich, Warszawa 2006.
Jasińska-Kania A., Orientacje aksjologiczne Polaków na tle europejskim, w: Jedna Polska? Dawne i nowe zróżnicowania społeczne, red. A. Kojder, Wydawnictwo WAM. Komitet Socjologii PAN, Warszawa 2007.
Knoblauch H., Individualisierung, Privatisierung und Subiektivierung, [w:] Handbuch Religionssoziologie, hrsg. von D. Pollack, V. Krech, O. Müller, M. Hero, Springer Fachmedien, Wiesbaden 2018.
Kocik L., Wzory małżeństwa i rodziny. Od tradycyjnej jednorodności do współczesnych skrajności, Krakowska Szkoła Wyższa im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Kraków 2002.
Kosmopolityczny makroświat. Z niemieckim socjologiem Ulrichem Beckem rozmawia Adam Krzemiński, „Gazeta Wyborcza” 2002, nr 215.
Kwak A., Alternatywne formy życia rodzinnego w świecie współczesnym. Diagnoza i prognoza, w: Ludzie przełomu tysiąclecia a cywilizacja przyszłości, red. M. Ziółkowski, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 2001.
Majka J., Proces sekularyzacji rodziny i problem odnowy jej religijnego charakteru, w: Ewangelizacja, red. J. Krucina, Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, Wrocław 1980.
Mandes S., Życie religijne, w: Współczesne społeczeństwo polskie, red. A. Giza, M. Sikorska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Mariański J., Kościoły i związki wyznaniowe, [w:] Słownik społeczny, red. B. Szlachta, Wydawnictwo WAM, Kraków 2004.
Mariański J., Sekularyzacja moralności, [w:] Leksykon socjologii moralności. Podstawy – teorie – badania – perspektywy, red. J. Mariański, Zakład Wydalniczy NOMOS, Kraków 2015.
Marody M., Jednostka po nowoczesności. Perspektywa socjologiczna, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2014.
Müller O., Religiöse Pluralität und Kirchlichkeit. Religionssoziologische Ansätze – empirische Befunde, „Theologisch – Praktische Quartalschrift” 2021 nr 2.
Piwowarski W., Proces sekularyzacji rodziny jako instytucji społeczno-religijnej, „Roczniki Nauk Społecznych” 1976, nr 4.
Polak M., Społeczno-kulturowe uwarunkowania duszpasterstwa narzeczonych, „Teologia Praktyczna” 2001 nr 2.
Pollack D., Pickel G., Individualisierung auf dem religiösen Feld, [w:] Grenzenlose Gesellschaft? Verhandlungen des 29. Kongresses der Deutschen Gesellschaft für Soziologie, des 16. Kongresses der Österreichischen Gesellschaft für Soziologie, des 11. Kongresses der Schweizerischen Gesellschaft für Soziologie in Freiburg i. Br. 1998, hrsg. von C. Honegger, S. Hradil, F. Traxler, VS Verlag für Sozialwissenschaften, Opladen 1999.
Sekularyzacja, tł. A. Kapciak, [w:] Słownik socjologii i nauk społecznych, red. G. Marshall, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Slany K., Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 2002.
Sztompka P., Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków 2002.
Wielgus S., Rodzina wobec współczesnych zagrożeń, [w:] Rodzina: źródło życia i szkoła miłości, red. D. Kornas-Biela, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2000.
Wieradzka-Pilarczyk A., Tożsamość religijna młodych Polaków, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Teologiczny, Poznań 2015.
Wierzbicki A., Indywidualizm w etyce, [w:] Encyklopedia katolicka, t. VII, red. S. Wielgus, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1997.
Zwergel A. H., Potrzeba tożsamości i sensu w (post)modernistycznym świecie – wyzwanie dla szkolnej lekcji religii, „Paedagogia Christiana” 2010, nr 8.
