The Pedagogy of Silence and Mindfulness in Early Childhood Education as a Space for the Development of a Child’s Axiology – A Theoretical Approach
DOI:
https://doi.org/10.16926/Keywords:
pedagogy of silence, mindfulness, child, valuesAbstract
Contemporary early childhood education faces the challenge of adapting to dynamic social and
technological transformations that impact children’s development. In the context of these
changes, silence and mindfulness gain significance as tools supporting the axiological develop-
ment of the youngest learners. The aim of this article is to present the pedagogy of silence and
mindfulness as a conducive space for shaping children’s system of moral, social, and aesthetic
values. The theoretical section discusses the foundations of the pedagogy of silence and mindful-
ness practices, highlighting their importance for the comprehensive development of children. Fur-
thermore, it attempts to illustrate the relationship between silence and mindfulness in the for-
mation of the value system of the younger generation as essential conditions for reflection, em-
pathy, and conscious value choice. The article concludes that the pedagogy of silence and mind-
fulness constitutes not only an alternative to the noisy and accelerated reality but also a significant
tool supporting the integral axiological development of the child
References
Błaszczak, A. (2018). Wpływ Treningu Redukcji Stresu opartego na uważności (MBSR) na zdrowie fizyczne. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia, 31(1), 61–73. http://dx.doi.org/10. 17951/j.2018.31.1.61-73.
Brown, K.W., Ryan, R.M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822–848. https://doi.org/10.1037/0022-3514.84.4.822.
Chałas, K., Łobacz, M. (2020). Przymioty osoby ludzkiej: edukacja aksjologiczna i wychowanie ku wartościom. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Donelli, D., Lazzeroni, D., Rizzato, M., Antonelli, M. (2023). Silence and its effects on the autonomic nervous system: A systematic review. Progress in Brain Research, 280, 103–144; https://doi.org/10.1016/bs.pbr.2023.08.001.
Dubisz, S. (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego. T. 1. Warszawa: Wy-
dawnictwo Naukowe PWN.
D’Souza, F., Smyth, L. (2025). The Array of Outcomes Associated with Mindful-
ness Interventions in Schools: A Systematic Review and Meta-analysis. Mind-
fulness, 16, 2132–2155. https://doi.org/10.1007/s12671-025-02627-3.
Góralska, R. (2020). Uważność: technika uczenia się czy droga wspierania
(samo)rozwoju?. Rocznik Andragogiczny, 26, 109–124. https://doi.org/10.
12775/RA.2019.006.
Kabat-Zinn, J. (1990). Full Catastrophe Living: Using the Wisdom of Your Body
and Mind to Face Stress, Pain, and Illness. New York: Delacorte.
Kabat-Zinn, J. (2016). Mindfulness for beginners: Reclaiming the present mo-
ment—and your life. Boulder: Sounds True.
Kupisiewicz, Cz., Kupisiewicz, M. (2009). Słownik pedagogiczny. Warszawa: Wy-
dawnictwo Naukowe PWN.
Łukasik, B. (2024), Szkoła miejscem rozwoju umiejętności emocjonalnych dzieci
i młodzieży, Pedagogika. Studia i Rozprawy, 33, 81–91. http://dx.doi.org/
10.16926/p.2024.33.05.
Maciejczak, M. (2021). Hermeneutyka życia świadomości według Edmunda Hus-
serla. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.
Maciejczak, M. (2024). Fenomenologia jako hermeneutyka życia świadomości.
Studia Philosophiae Christianae, 60(1), 213–234. http://dx.doi.org/10.
21697/spch.2024.60.A.09.
Maciejczak, M. (2017). Czasowość i jedność świadomości – Kant, Husserl, Mer-
leau-Ponty. Principia, 123–142. https://ejournals.eu/czasopismo/princi-
pia/artykul/czasowosc-i-jednosc-swiadomosci-kant-husserl-merleau-ponty.
Maciejczak, M. (2007). Czasowość i jedność świadomości – Kant, Husserl, Mer-
leau-Ponty. Principia, 47–48, 123–142.
Montessori, M. (2023). Odkrycie dziecka. Tłum. K. Zawanowska. Warszawa: Wy-
dawnictwo Bellona.
Nowicka, M. (2023). Pokolenie Alfa w klasach początkowych – głos o nieade-
kwatności oferty edukacyjnej. Studia Pedagogiczne. Problemy społeczne,
edukacyjne i artystyczne, 43, 107–122. http://dx.doi.org/10.25951/12941.
Olbrycht, K. (2002). Prawda, dobro i piękno w wychowaniu człowieka jako osoby.
Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Rosati, N. (2023). Trening mindfulness w edukacji wczesnoszkolnej. Edukacja
Elementarna w Teorii i Praktyce, 18(2) (69), 87–98. https://doi.org/10.
35765/eetp.2023.1869.07.
Siembida, M. (2018). Wysokie technologie jako nośniki wartości w wychowaniu
małego dziecka. Studia z Teorii Wychowania IX, 3(24), 201–216. https://
cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-a63ece22-
9d82-4462-a61f-f95bd1cc8985.
Stańko-Kaczmarek, M., Kardasz, Ł., Koza, J., Piwońska, M., Siwińska, W., i Sokołowska,
K. (2023). Uważność a radzenie sobie ze stresem u kobiet i mężczyzn.
Człowiek i Społeczeństwo, 55, 141–162; https://doi.org/10.14746/cis.2023.
55.8.
Tang, Y.Y., Hölzel, B.K.,Posner, M.I. (2015). The neuroscience of mindfulness
meditation. Nature reviews. Neuroscience, 16(4), 213–225. https://doi.org/
10.1038/nrn3916.
Wilczyńska-Aleksandrowicz, S. (2024). Mindfulness jako propozycja wspierania
rozwoju społecznego, emocjonalnego i poznawczego dziecka – przegląd wybranych
badań i praktyk pedagogicznych. Colloquium, 4(56), 139–155.
http://doi.org/10.34813/57coll2024.
Zarzecki, L. (2012). Teoretyczne podstawy wychowania. Teoria i praktyka w zarysie,
Jelenia Góra: Karkonoska Państwowa Szkoła Wyższa w Jeleniej Górze.
Zdoliński, J. (2003). Dialog podstawą wychowania w koncepcji Martina Bubera.
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie, 8, 345–354. http://theo-logos.pl/xmlui/
handle/123456789/4088.
