Dzieciństwo offline – czego dzisiejsza młodzież mogłaby nauczyć się od pokolenia lat 80.?
DOI:
https://doi.org/10.16926/Słowa kluczowe:
dzieciństwo offline, pokolenie lat 80., pokolenie Alfa i Z, rozwój społeczno-emocjonalny, edukacja i wychowanie, era cyfrowaAbstrakt
Artykuł podejmuje problematykę przemian dzieciństwa w perspektywie porównawczej – zestawiając doświadczenia pokolenia lat 80., dorastającego w warunkach analogowych, z dzieciństwem współczesnych generacji Z i alfa, zanurzonych w świecie cyfrowym. Analiza przemian modelu dzieciństwa na przestrzeni ostatnich dekad wskazuje, że brak dostępu do technologii w latach
80. sprzyjał rozwojowi samodzielności, kompetencji społecznych i kreatywności, natomiast współczesne dzieciństwo obciążone jest przebodźcowaniem, problemami z koncentracją i ryzykiem uzależnień ekranowych. Celem artykułu jest ukazanie wartości płynących z dzieciństwa offline, które mogą stanowić przeciwwagę dla wyzwań ery cyfrowej, a także wskazanie roli szkoły jako instytucji
wspierającej równowagę między światem online i offline. Wnioski podkreślają konieczność świadomego włączania elementów prostoty, relacji bezpośrednich i kontaktu z naturą do praktyki wychowawczej i edukacyjnej oraz potrzebę dalszych badań nad wpływem cyfryzacji na rozwój społeczno-emocjonalny młodzieży.
Bibliografia
Bąk, A. (2015). Korzystanie z urządzeń mobilnych przez małe dzieci w Polsce. Wyniki badań ilościowych. Warszawa: Fundacja Dzieci Niczyje.
Dacka, M. (2023). Funkcjonowanie pokolenia Alpha – wyzwania i zagrożenia. Rola edukacji medialnej w kształtowaniu nowej generacji. Roczniki Nauk Społecznych, 36(2), 109–123.
Florek, M., Jażdżewska, A., Piekarska, K. (2021). Edukacja emocjonalna jako wyzwanie dla współczesnej szkoły i nauczycieli klas 1–3 szkoły podstawowej. Zbliżenia Cywilizacyjne, 17(1), 45–60.
Grochoła, M. (2014). Od pokolenia X do pokolenia Alpha – wartości mediów. W: I. Hofman, D. Kępa-Figura (red.), Współczesne media. Wartości w mediach – wartości mediów. T. 2: Wartości mediów (s. 31–38). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Jaskłowska, M. (2023). Kiedy nie było smartfonów, czyli dziecięce zabawy w PRL
– czy któreś z nich przetrwały do dziś? Kroniki Dziejów.pl. https://kronikidzie-
jow.pl/ciekawostki/kiedy-nie-bylo-smartfonow-czyli-dzieciece-zabawy-w-
prl-czy-ktores-z-nich-przetrwaly-do-dzis/
Jelinek, A. (2020). Oddziaływanie mediów na rozwój poznawczy dziecka.
W: N. Bednarska (red.), Dziecko – media – rozwój. O konsekwencjach obecności mediów w życiu dziecka (s. 63–96). Warszawa: Wydawnictwo APS.
Juszczyk, S. (2018). Funkcjonowanie współczesnego dziecka w przestrzeni edukacyjnej i medialnej. Chowanna, 1, 35–50.
Morbitzer, J. (2013). Ekspertyza dotycząca zmian w sposobie uczenia się osób urodzonych po 1990 r. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Poźniak, J. (2023). Czym interesuje się dzisiejsza młodzież? Dokariery.pl.
https://dokariery.pl/-/czym-interesuje-sie-dzisiejsza-mlodziez-
Szyller, A. (2018). Ewaluacja podręczników zintegrowanych do edukacji wczesnoszkolnej. Perspektywa dzieci. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu.
Ważna M. (2024, 28 lutego). W PRL-u dzieci i ryby głosu nie miały. Tak wyglądało
wychowanie. Medonet.pl. https://dziecko.medonet.pl/maluch/rozwoj-ma-
lucha/w-prl-u-dzieci-i-ryby-glosu-nie-mialy-tak-wygladalo-wychowa-
nie/51b4zp3
Wójcicka, N., Słupska, A., Groń, M., Ogrodzki, P., Piechna, J., Sowiński, P., Ryw-
czyńska, A., Domańska, E., Michałowski, A., Osuch, A., Oleszkiewicz, K.,
Ładna, A., Jankiewicz, A., Wałkuska, O., Rylski, A., Urbańska-Galanciak, D.,
Perfuński, M., & Czechowska, Z. (2025). W sieci wyzwań. Szkoła wychowania
w cyfrowym świecie. Warszawa: NASK – Państwowy Instytut Badawczy
Warszawskiego.
Walter, N., Pyżalski, J. (2021). Rozwijanie umiejętności cyfrowych młodych ludzi
– gdzie jesteśmy, dokąd zmierzamy? W: S.M. Kwiatkowski (red.), Współcze-
sne problemy pedagogiki. W kierunku integracji teorii z praktyką (s. 217–
234). Warszawa: Wydawnictwo APS.
