W obronie praw dziecka. Status społeczno-prawny dziecka w II Rzeczypospolitej
DOI:
https://doi.org/10.16926/p.2021.30.07Słowa kluczowe:
prawa dzieci, sieroctwo, bezdomność, resocjalizacjaAbstrakt
W Drugiej Rzeczypospolitej wprowadzono kilka różnych ustaw mających na celu ujednolicenie
i uregulowanie statusu społeczno-prawnego dzieci. Jednak z powodu lat zaborów, wojny i biedy, które rozluźniły więzi rodzinne, wzrostu liczby sierot, bezdomności i pojawienia się dzieci moralnie zaniedbanych trudno było wcielić w życie postulaty. W okresie międzywojennym jednorodna i dobrze zaplanowana opieka nad dzieckiem stała się kwestią prestiżową. Sami wychowawcy stanęli w obronie praw dzieci, ich godności i radości. Kwestia ta stała się przedmiotem gorących dyskusji nie tylko pedagogów, lecz i lekarzy, prawników i działaczy oświatowych. Podnoszono koncepcję reformy systemu opieki oświatowej (ujawniano braki i uchybienia w pracy poszczególnych placówek), organizacji kształcenia specjalnego, szkolenia kadr, a także podejmowano próby rozwoju bazy naukowej w sferze pedagogiki opiekuńczej
Bibliografia
Babicki J.Cz., Istota wychowania, „Wychowawca” 1929, nr 1.
Babicki J.Cz., Umieszczanie dzieci w rodzinach zastępczych, „Życie Dziecka” 1935,
nr 7–8.
Babicki J.Cz., Woytowicz-Grabińska W., Opieka społeczna nad dziećmi i młodzieżą, [w:] Encyklopedia wychowania, red. S. Łempicki, W. Gottlieb, B. Suchodolski, J. Włodarski, t. 3, z. 9 i 10, Warszawa 1939.
Balcerek M., Rozwój szkolnictwa specjalnego i opieki nad dzieckiem w Polsce
okresu międzywojennego, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1969, t. 12.
Budzińska-Tylicka J., Świadome macierzyństwo, Warszawa 1935.
Budzyńska-Tylicka J., W spawie naszego bytu, Warszawa 1916.
Ceysingerówna H., Czy chcemy przywileju? „Kobieta Współczesna” 1928, R. II,
nr 27.
Ceysingerówna H., Cudze dzieci, „Prosta Droga” 1931, nr 20.
Ceysingerówna H., Dzieci bezdomne, „Bluszcz” 1937, R. LIX, , nr 49.
Dekret o obowiązku szkolnym, Dz.U. R.P. 1919, nr 14, poz. 147, art. 32.
Gasik W., Praca wychowawcza z moralnie zaniedbanymi i nieletnimi przestępcami w Polsce międzywojennej, [w:] Dzieje szkolnictwa i pedagogiki specjalnej, pod red. S. Mauersberga, Warszawa 1990.
Grzegorzewska M., Uwagi o strukturze psychicznej niewidomych od urodzenia,
„Szkoła Specjalna” 1926–1927, t. 3, nr 1.
Grzegorzewska M., Szkolnictwo specjalne, [w:] Encyklopedia wychowania, t. 3,
z. 3 i 4, Warszawa 1938.
Jeżewski, K. Wioski sieroce. Program działalności Towarzystwa Wiosek Kościuszkowskich, b.d.w.
Kelm A., Formy opieki nad dzieckiem w Polsce Ludowej, Warszawa 1983.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 17 marca 1921 r. Tekst, Lwów – Warszawa 1926.
Kołak W., Kazimierz Lisiecki „Dziadek” (1902–1976), [w:] Opieka i pomoc społeczna w poglądach pedagogów, red. A. Datta-Jakubowska, Częstochowa
Korczak J., Prawo dziecka do szacunku, [w:] Wybór pism, t. 3, Warszawa 1958.
Lidia SALATA-ZASACKA
Korczak J., Jak kochać dziecko, [w:] Wybór pism, t. 3, Warszawa 1958.
Korczak J., Samorząd w szkole, „Mały Przegląd” 1927, R. IV, nr 3.
Krahelska H., Praca dzieci i młodocianych w Polsce, Warszawa 1928.
Krahelska H. Praca dzieci młodocianych a opieka społeczna, Warszawa 1930.
Manteuffel E., Poradnie dla młodzieży, „Opiekun Społeczny” 1937, nr 10–11.
Manteuffel E., Podstawy organizacyjne opieki społecznej w Polsce, Warszawa
Mogilnicki A., Dziecko i przestępstwo, Warszawa 1925.
Mogilnicki A., Dziecko wobec prawa, „Rocznik Pedagogiczny” 1928, t. 3.
Pedagogika opiekuńcza Józefa Czesława Babickiego. Pisma wybrane, oprac.
A. Kamiński, F. Kulpiński, Z. Skalska, Warszawa 1980.
Pismo do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (Departament Zdrowia) z dnia
listopada 1926 r., APK, UWK I, sygn. 8329.
Preliminarz budżetowy Zakładu leczniczo-wychowawczego dla chłopców jaglicznych w Częstochowie, 23.10.1926 r., APK, UWK I, sygn. 8329.
Protokół z 5-go Zebrania Wydziału Wychowawczego Komitetu Wojewódzkiego
w Kielcach, odbytego w dniu 9 grudnia 1926 r., APK, UWK I, sygn. 8329.
Protokół z 17 posiedzenia Zarządu Komitetu Społecznego, z dnia 26 czerwca
r., APK, UWK I, sygn. 8687.
Projekt działalności Wojewódzkiego Komitetu Społecznego na rok budżetowy
/28, APK, UWK I, sygn. 8329.
Radlińska H., Podstawy walki z drugorocznością, „Praca Szkolna” 1932, nr 4.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej w sprawie powołania do życia
Pogotowi Opiekuńczych dla dzieci z dnia 19.II.1920 r., „Monitor Polski”
z 4 marca 1920 r., nr 52.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej, z dnia 27 marca 1924 r.
o przedmiocie odsyłania osób potrzebujących opieki do gmin, w których
osoby te mają prawo do opieki trwałej, Dz.U. R.P. 1924, nr 31, poz. 318.
Rozporządzenie Ministra WR i OP z marca 1927 r. o nadzorze zawodowym nad
szkołami dokształcającymi (Dz.U. R.P. 1927, nr 29, poz. 252).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 r. o opiekunach społecznych i komisjach opieki społecznej, Dz.U. R.P. 1928, nr 29, poz.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 11 kwietnia 1929 r.
w sprawie ustanowienia opiekunów społecznych i wykonywania przez nich
obowiązków, Dz.U. R.P. 1929, nr 30, poz. 291.
Sempołowska S., Myśli kilka o dzieciach (1919), [w:] Pisma pedagogiczne i oświatowe, Warszawa 1962.
Szuman W., Z działalności Komitetu Umieszczania Sierot w Warszawie, „Życie
Dziecka” 1936, R. V, nr 8–9.
Ustawa z 4 czerwca 1920 r. o tymczasowym ustroju władz szkolnych, „Dziennik
Praw Państwa Polskiego” 1920, nr 6, poz. 49.
W obronie praw dziecka… 117
Ustawa z dnia 16 sierpnia 1923 r. o opiece społecznej, Dz.U. R.P. 1923, nr 92, art.
, poz. 726.
Ustawa o zatrudnieniu nieletnich i kobiet z dnia 2 lipca 1924 roku, Dz.U. R.P.
, nr 65,
Ustawa z dnia 11 marca 1932 r. o ustroju szkolnictwa, Dz.U. R.P. 1932, nr 38.
Woytowicz-Grabińska W., Droga życia, „Bluszcz” 1932, nr 1.
Woytowicz-Grabińska W., Pogotowie opiekuńcze, „Bluszcz” 1932, nr 27.
Woytowicz-Grabińska W., Jakże tu się uczyć, „Bluszcz” 1932, nr 47.
Woytowicz-Grabińska W., Bez gniazda, „Bluszcz” 1933.
Woytowicz-Grabińska W., Dziewczęta przed sądem, cz. 1, „Bluszcz” 1931, nr 41–
