Gryzonia – „mała Szwajcaria”. Polityczna, etniczna i kulturowa charakterystyka kantonu

Анотація

Złożona z 26 kantonów i półkantonów Szwajcaria jest państwem, w którym współistnieją bardzo
zróżnicowane językowo jednostki administracyjne. Stopniowe rozszerzanie kompetencji
szczebla centralnego dokonywało się z zachowaniem autonomii kantonów i gmin, co gwarantuje
Konstytucja Konfederacji Szwajcarskiej. Kantony, mając własne konstytucje oraz jednoizbowe
parlamenty, rządy i sądownictwo, współpracują ze szczeblem centralnym, gdzie funkcjonuje
dwuizbowe Zgromadzenie Federalne, rząd oraz sądy wyższych instancji. O wyjątkowości Konfederacji
stanowi – sięgające czasów wolnych gmin i kantonów – poczucie świadomości politycznej
obywateli, ujawniające się aktywnym udziałem w federalnych i regionalnych instrumentach demokracji
bezpośredniej, czyli w głosowaniach w wyborach oraz w referendach fakultatywnych
i obligatoryjnych oraz w inicjatywach ludowych, gdzie głos suwerena był i jest decydujący dla
procesów legislacyjnych, także w kwestiach kontrowersyjnych. Gryzonia jest najbardziej zróżnicowanym
pod względem etnicznym, kulturowym i językowym kantonem, na co wpływ miała jej
burzliwa historia. Z rozrzuconych w alpejskich dolinach gmin, zamieszkanych przez rdzenne
plemiona, a następnie przez napływających osadników reprezentujących różne kultury europejskie,
powstał prężny kanton, w którym funkcjonują trzy języki urzędowe – niemiecki, włoski i retoromański,
który został uznany za urzędowy także na szczeblu federalnym. Urzędy i organizacje
pozarządowe oraz liczne stowarzyszenia regionalne Gryzonii dbają o zachowanie spuścizny kulturowej,
etnicznej i językowej, także innych społeczności zamieszkujących kanton (Walserów, Jeniszy).
Ze względu na tę różnorodność, Gryzonia, nie bez racji, nazywana jest „małą Szwajcarią”.