Fundamentalizm w świetle wybranych koncepcji psychologicznych

Анотація

Celem artykułu jest prezentacja psychologicznych korzeni fundamentalizmu, które można odnaleźć w każdym z typów tego zjawiska, a także analiza fundamentalizmu jako specyficznej konfiguracji cech osobowości, do której prowadzić może każdy światopogląd i ideologia. Za podstawę definicyjną fundamentalizmu posłużą ujęcia psychologiczne, które odnoszą się do osobowości, stylu poznawczego, nawiązują do uprzedzeń, a także do koncepcji osobowości autorytarnej i jej konstytutywnych cech. W artykule postawione zostało pytanie o tzw. „osobowość fundamentalistyczną” (D. Motak) – na podstawie różnorodności przejawów tego zjawiska oraz jego korelacji z koncepcjami autorytaryzmu (E. Fromm, T.W. Adorno, S. Pfürtner, A. Künzli), dogmatyzmu
(M. Rokeach), nietolerancji, etnocentryzmu. Uwzględniona została również psychologiczna kategoria postawy (wraz z jej komponentem emocjonalnym, poznawczym i behawioralnym), na podstawie której zaprezentowano schemat fundamentalizmu.