Akcja „Reinhardt”. Zagłada Żydów polskich w Regionie Białostockim w latach 1942–1943

Abstrakt

W 2022 roku przypadła 80 rocznica rozwiązania kwestii żydowskiej w ramach przeprowadzonej na terenie Generalnego Gubernatorstwa akcji „Reinhardt”. Jej realizacja zapoczątkowała ludobójstw polskich i europejskich Żydów. Poniższy artykuł jest próbą podsumowania dotychczasowych badań nad przeprowadzoną Zagładą w Regionie Białostockim. Przeprowadzoną akcję autor dzieli na dwa zintensyfikowane etapy: pierwszym było oczyszczenie Regionu i centralizacja Żydów w getcie Białystok, drugim systematyczna eksterminacja w obozach Zagłady. Już od marca 1942 r. w dystrykcie lubelskim Niemcy wdrażali plan „ostatecznego rozwiązania” (Endlösung). Na okres ten przypada wiele krwawych pacyfikacji gett i deportacji Żydów do miejsc kaźni. Na terenie Regionu Białystok pierwszą przeprowadzoną eksterminacją, w ramach akcji „Reinhardt”, była tak zwana „Akcja Dziecięca” (Kinderaktion). Kolejną realizacją zbrodniczego planu była deportacja w dniach od 25 do 27 stycznia 1943 r.; Niemcy w całym Regionie zlikwidowali okoliczne – mniejsze – getta. Następnie w dniach 5 i 6 oraz od 8 do 12 lutego 1943 r. realizowana była „Akcja Lutowa”. Ostatnią fazą likwidacji skupisk żydowskich w Regionie i getcie Białystok były masowe deportacje skoncentrowane w sierpniu 1943 r. W proteście likwidacji ostatniego skupiska Żydów białostockich terenie getta 16 sierpnia 1943 r. na wybuchło powstanie. Spacyfikowane przez Niemców – w żargonie nazistowskiej lingwistyki – doprowadziło ostatecznego „oczyszczenia” Regionu z Żydów (Judenfrei).